10 grudniowych rocznic, o których wypada pamiętać

Jak zwykle wszystkie pozycje z TOP10 pochodzą z publikowanych przez nas artykułów. Więcej rocznic możecie znaleźć codziennie na stronach „Ciekawostek Historycznych”, „Twojej Historii” oraz profilu facebookowym „Rocznica historyczna na każdy dzień”.
Jakie grudniowe daty koniecznie należy zapamiętać?

2 grudnia

1789 roku w Warszawie odbyła się tak zwana czarna procesja. Przedstawiciele 141 miast domagali się praw publicznych dla mieszczan. Inicjatorem zjazdu przedstawicieli miast królewskich był Hugo Kołłątaj, delegację, która z ratusza udała się pod Zamek Królewski poprowadził zaś prezydent Warszawy Jan Dekert. Jej nazwa wzięła się od czarnego ubioru samych delegatów. Postulaty mieszczaństwa zostały wysłuchane. Jeszcze w grudniu Sejm powołał zespół – Deputację do Miast Naszych Królewskich – któremu powierzył zadanie przygotowania projektu odpowiednich zmian.

fot.Ksawery Jan Kaniewski/domena publiczna

Procesję poprowadził prezydent Warszawy Jan Dekert.

7 grudnia

1550 roku Barbara Radziwiłłówna została koronowana na królową Polski. Ceremonia odbyła się prawie trzy lata po tym, jak w tajemnicy poślubiła króla Zygmunta II Augusta. Zanim jednak została żoną Zygmunta, była już raz mężatką. Na życzenie swojego ojca w 1537 roku poślubiła jedynego syna Olbrachta Gasztołda. Pan młody, Stanisław Gasztołd, był trzydziestolatkiem i całe dotychczasowe życie spędził w cieniu apodyktycznego ojca.

Ich małżeństwo okazało się zupełnym nieporozumieniem. Nie znaleźli wspólnego języka. Nic między nimi nie zaiskrzyło, ani chyba nawet nie miało okazji zaiskrzyć. Nagła śmierć Stanisława wstrząsnęła Litwą, choć chyba nie Barbarą, która szybko znalazła pocieszenie w ramionach polskiego króla.

fot.domena publiczna

Barbara Radziwiłłówna na obrazie z warsztatu Łukasza Cranacha Młodszego.

10 grudnia

1903 roku Maria Skłodowska-Curie odebrała Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Osiem lat później otrzymała to samo wyróżnienie w dziedzinie chemii. Była w obu dziedzinach pierwszą nagrodzoną kobietą. W 1903 roku dzieliła wyróżnienie z mężem, Piotrem Curie, oraz Henri Becquerelem, pionierem badań nad zjawiskiem radioaktywności. Drugą Nagrodę Nobla otrzymała już samodzielnie za wydzielenie czystego radu i uzyskanie go w postaci krystalicznej.

fot.domena publiczna

Swoją pierwszą Nagrodę Nobla Skłodowska dzieliła z mężem, Piotrem Curie, oraz Henri Becquerelem.

11 grudnia

1899 roku po kilku tygodniach w niewoli u Burów młody Winston Churchill podjął – wraz z innymi pojmanymi – próbę ucieczki. Tylko jemu udało się przeskoczyć przez ogrodzenie. Puścił się w samotną wędrówkę. Mimo wysłanego za nim listu gończego i wyznaczonej za jego głowę nagrody zdołał przedostać się na bezpieczny teren. Zanim został ocalony minęły jednak prawie dwa tygodnie, podczas których mógł zginąć w każdym momencie.

Czy ta przygoda zniechęciła go do wojaczki? Nic podobnego. Po opisaniu dotychczasowych przygód (dzięki czemu zyskał ogromną popularność), ponownie udał się do Afryki stoczyć jeszcze kilka bitew.

fot.domena publiczna

Winston Churchill w huzarskim mundurze na zdjęciu wykonanym w 1895 roku.

12 grudnia

1501 roku Aleksander Jagiellończyk został koronowany na króla Polski. W przeciwieństwie do swojego starszego brata i poprzednika na tronie – Jana Olbrachta – okazał się sprawnym monarchą. Umocnił nadszarpniętą władzę królewską, a dzięki sprytnym reformom zdołał wypełnić opustoszały skarbiec i zabezpieczyć granice atakowanego zewsząd państwa. A mimo to o jego zasługach – a nawet o nim samym – rzadko się wspomina. Dlaczego?

fot.domena publiczna

Aleksander Jagiellończyk na portrecie z roku 1645.

13 grudnia

1981 roku w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wprowadzono stan wojenny. Decyzję Rady Państwa ogłosił Wojciech Jaruzelski. Zapadła ona dzień wcześniej z naruszeniem szeregu przepisów prawnych. Wyjaśniając powody tego radykalnego kroku, Jaruzelski stwierdził, że Polska „znalazła się nad przepaścią”.

Rzeczywistym powodem podjęcia kontrowersyjnej decyzji mogła być obawa PZPR przed utratą władzy w Polsce na skutek umacniania się struktur „Solidarności”. Niektórzy wskazują także, że mogła istnieć realna groźba interwencji wojsk Układu Warszawskiego nad Wisłą, której dzięki wprowadzeniu stanu wojennego udało się uniknąć.

fot.domena publiczna

Wprowadzenie stanu wojennego ogłosił w przemówieniu transmitowanym przez radio i telewizję Wojciech Jaruzelski.

15 grudnia

1948 roku w Warszawie rozpoczął się kongres zjednoczeniowy PPR i PPS, w którego wyniku powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Kongres został zwołany pod naciskiem działaczy PPR, którzy dążyli do stworzenia w Polsce systemu monopartyjnego. „Zjednoczenie” partii w praktyce oznaczało wchłonięcie socjalistów przez komunistów. PZPR udało się zyskać całkowity monopol na władzę państwową. Sprawowała ją niepodzielnie do 1989 roku.

fot.domena publiczna

Kongres odbywał się w gmachu głównym Politechniki Warszawskiej.

17 grudnia

1903 roku bracia Wright dokonali pierwszego udanego przelotu samolotem. W powietrze uniosła ich maszyna Wright Flyer, napędzana silnikiem spalinowym. Jako pierwszy do samolotu wsiadł Orville. O godzinie 10.35 wystartował i przeleciał około 37 metrów w 12 sekund. Jeszcze tego samego dnia Wilburowi udało się przelecieć 279 metrów – lot trwał 59 sekund.

fot.John T. Daniels /domena publiczna

Pierwszy lot Orville’a Wrighta uwiecznił na zdjęciu fotograf John T. Daniels.

22 grudnia

1970 roku w stoczni szczecińskiej strajkujący podpisali porozumienie z rządem. Protest rozpoczął się w Stoczni Gdańskiej 14 grudnia. Już kolejnego dnia rozlał się na inne zakłady: ogłoszono strajk powszechny i spisano główne postulaty ruchu. Władza do „rozwiązania” konfliktu zaangażowała wojsko. Finał był tragiczny: 45 zabitych i ponad 1000 rannych. Podpisane 22 grudnia porozumienie załagodziło sytuację. Spokój nie trwał jednak długo – już w styczniu 1971 roku niektóre zakłady na Wybrzeżu znowu strajkowały.

fot.domena publiczna

Bilans wydarzeń grudniowych był tragiczny – 45 zabitych i ponad tysiąc rannych.

29 grudnia

1380 roku w swoim zamku w Budzie zmarła Elżbieta Łokietkówna, pierwsza w dziejach Polski kobieta która rządziła samodzielnie całym państwem. Umarła tak, jak żyła: zachowując pełną kontrolę nad sytuacją. Sama za życia przygotowała dla siebie kaplicę, w której spoczęły jej szczątki, a jeszcze w kwietniu zapobiegliwie spisała drobiazgowy testament. Równie wiele miejsca poświęciła w nim rozdysponowaniu majątku, co… podkreślaniu własnych osiągnięć i przymiotów.

fot.domena publiczna

Elżbieta Łokietkówna z dziećmi.