fot.domena publiczna Portret Zygmunta II Augusta, warsztat Lucasa Cranacha.

Zygmunt II August (1520-1572) – król Polski i wielki książę litewski z dynastii Jagiellonów. Był synem Zygmunta I Starego i przybyłej z Włoch Bony Sforzy. Za sprawą zapobiegliwości swojej matki jako pierwszy (i jedyny) król w polskich dziejach został obrany vivente rege – a więc jeszcze za życia ojca. Doszło do tego w roku 1529, natomiast koronację przeprowadzono w roku kolejnym. Zygmunt August był jedynakiem i wyłącznym kandydatem do polskiego tronu. Mimo to rodzice, zwłaszcza zaś matka, nie dawali mu okazji do zdobywania politycznej ogłady i wojskowych szlifów. W opinii szlacheckich elit był wychowany „przez niewiasty i Włochów trwożliwszych od kobiet”.

W 1543 roku Zygmunt wziął ślub z Elżbietą z rodu Habsburgów. Wkrótce wyjechał na Litwę, gdzie wdał się w romans z miejscową arystokratką Barbarą Radziwiłłówną. Po przedwczesnej śmierci żony potajemnie stanął z kochanką na ślubnym kobiercu. Jego związek z Litwinką wywołał ogromny skandal i doprowadził do nieodwracalnego konfliktu między młodym monarchą oraz jego matką, Boną.

Zygmunt August przejął pełną władzę w obydwu krajach w roku 1548. Za jego sprawą doszło do zawartej w roku 1569 unii lubelskiej, utrwalającej związek między Koroną i Wielkim Księstwem Litewskim. Król podjął też decyzję o inkorporowaniu do Polski rozległych terenów podlegających wcześniej Litwie: Podlasia, Wołynia i Ukrainy. Mówiono o nim, że to monarcha wyjątkowo stroniący od wojen. Na tle innych władców tej epoki był człowiekiem względnie tolerancyjnym. Jego wielką pasją było kolekcjonerstwo: zbierał między innymi zbroje i zdobione armaty.

U schyłku życia wdawał się w kontrowersyjne romanse, zwłaszcza ten z podstawioną mu przez członków wpływowego rodu Mniszchów Barbarą Giżanką. Zmarł bezdzietnie w 1572 roku jako ostatni król z dynastii Jagiellonów.

Dowiedz się więcej o Zygmuncie Auguście: