05.09.2021
Wojny punickie to jeden z najważniejszych konfliktów starożytnego świata. Kartagina nie tylko przeciwstawiła się Rzymowi, ale niemal doprowadziła do upadku rodzącej się potęgi. I właśnie dlatego została zrównana z ziemią.
26.08.2021
Po wycofaniu się lodowca z obszaru dzisiejszej Polski, drzewa niestrudzenie zajmowały ogołocone równiny… Aż do momentu, kiedy pojawił się człowiek.
16.08.2021
Magia towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Pierwsze źródła traktujące o czarach pochodzą jeszcze z czasów starożytnej Mezopotamii i Babilonii. Jednak okresem, w którym magiczne pisarstwo stało się szczególnie popularne, było średniowiecze.
08.08.2021
Najwspanialsze budowle starożytnego świata. Znamy je głównie z przekazów, bo tylko jedna z tych konstrukcji przetrwała do czasów współczesnych. Siedem cudów starożytnego świata to hasło-wytrych. Każdy o nich wie, ale czy potraficie nazwać je bez zastanowienia?
07.08.2021
To jedna z najstarszych protomiejskich siedzib ludzkich, która do dziś zaskakuje wielkością, a przede wszystkim formą. Zapraszamy na wyprawę do Çatalhöyük – starożytnego miasta dachów sprzed 10 tysięcy lat.
31.07.2021
To jedno z najsławniejszych współcześnie miast antycznych na świecie – i jedna z najbardziej znanych katastrof w dziejach. Starożytne budowle i tysiące ludzkich szczątków przez niemal 2000 lat spoczywały pod warstwą popiołu wulkanicznego i pumeksu. Jak wyglądały ostatnie chwile mieszkańców Pompejów?
30.07.2021
Trzeba przyznać, że akty przeszły zaskakującą drogę z buduarów i prywatnych komnat wprost do muzealnych sal. I to dosłownie. Dziś w surowych przestrzeniach nie wzbudzają już takiej ekscytacji, ale kiedyś stanowiły świetny pretekst do ukazania piękna ludzkiego ciała – miały więc przede wszystkim zachwycać.
14.09.2021
Historia życia i śmierci Świętego Wojciecha przetrwała do naszych czasów w niezwykłej formie – została przedstawiona na Drzwiach Gnieźnieńskich. Do dziś nie wiadomo, kto zlecił ich realizację i przez kogo zostały wykonane. Jednak mimo pewnych niejasności ten unikatowy na skalę światową pomnik kultury budzi niezmienny podziw nie tylko wiernych i pielgrzymów, lecz także turystów oraz miłośników sztuki.
13.09.2021
Oddający się mrocznym obrzędom słudzy Trygława, musieli odrzucić swojego fałszywego bożka, deklarując wiarę w jednego prawdziwego Boga – Jezusa Chrystusa. Inaczej czekała ich śmierć z rąk piastowskich wojów. Nie tylko o wiarę tu jednak chodziło, a o politykę i biznes. Wszak w bałtyckim „oceanie” czekały na zdobywców ryby świeże, a nie słone i cuchnące. W 1121 roku Bolesław Krzywousty podbił Pomorze. Z pogańską krainą rozprawił się niezwykle krwawo.
08.09.2021
Seks tylko po ciemku (świece za drogie), wyłącznie w pozycji misjonarskiej (pozostałe to grzech) i tylko w dni dozwolone przez kalendarz kościelny (inaczej pocznie się pomiot diabła). A jak Bóg błogosławi i szczęście dopisze, przeżyje chociaż dwójka, w tym upragniony syn. Jak wyglądały obowiązki małżeńskie i życie rodzinne w średniowieczu?
07.09.2021
Rodzinna czarna owca – to określenie bez wątpienia pasuje do najstarszego syna Henryka Pobożnego. Nazywany Srogim, Cudacznym i Rogatką, nad próby zjednoczenia państwa przedkładał rozboje i walkę ze swoimi kuzynami i braćmi. Niewybrednym żartem zabił własnego błazna, który umarł ze strachu, gdy kat złożył na jego karku… pęto kiełbasy. Konsekwentnie łamał wszelkie przykazy kościelne, nie przejmując się nawet groźbą wymierzonej w niego krucjaty.
01.09.2021
Dieta średniowiecznych ludzi nie była szczególnie urozmaicona. Dominowała w niej zbożowa breja, urozmaicona niekiedy odrobiną mięsa lub warzyw, i chleb tak twardy, że dosłownie dało się go połamać. Nierzadko w oczy zaglądał im głód. Wielu umierało z wycieńczenia. Zdarzały się nawet przypadki kanibalizmu…
29.08.2021
Niewiele dziś wiadomo na temat cywilizacji starożytnych Azteków. Nieliczne znaleziska archeologiczne pozwalają jednak sądzić, że była równie krwawa, co… zaawansowana medycznie!
26.08.2021
Po wycofaniu się lodowca z obszaru dzisiejszej Polski, drzewa niestrudzenie zajmowały ogołocone równiny… Aż do momentu, kiedy pojawił się człowiek.
16.09.2021
Bieda, przemoc i brud – tak wyglądał Sztokholm u schyłku XVIII wieku. Szwedzkim władzom przeszkadzały nawet kolorowe ubrania oraz… kawa. By dowieść, że jest szkodliwa, król Szwecji posunął się do szokującego eksperymentu naukowego na bliźniakach.
24.08.2021
Gdy Hernan Cortes wraz ze swymi ludźmi dotarł do stolicy państwa Azteków na spotkanie z Montezumą, jego oczom ukazało się potężne, błyszczące miasto, rozciągające się na wyspach jeziora Texcoco. Tenochtitlán w czasach konkwistadorów liczyło ponad 200 tysięcy mieszkańców – więcej niż ówczesne metropolie europejskie. Ale przybyszy powitało coś jeszcze… Potworny smród.
30.07.2021
Trzeba przyznać, że akty przeszły zaskakującą drogę z buduarów i prywatnych komnat wprost do muzealnych sal. I to dosłownie. Dziś w surowych przestrzeniach nie wzbudzają już takiej ekscytacji, ale kiedyś stanowiły świetny pretekst do ukazania piękna ludzkiego ciała – miały więc przede wszystkim zachwycać.
26.07.2021
Za pierwszą literacką wersję tej baśni uważa się historię spisaną przez Francuzkę, Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve. Jej dzieło znacznie różni się od obecnie najpopularniejszej bajki Disneya. Co więcej, mogło zostać zainspirowane… przez prawdziwe wydarzenia, które rozegrały się ponad wiek przed narodzinami autorki Pięknej i Bestii.
25.07.2021
Zakonnica, konkwistadorka, zabójczyni własnego brata, bohaterka walk z Indianami, wyjęta spod prawa rozbójniczka, hazardzistka, lesbijka – te wszystkie określenia dotyczą tylko jednej osoby – Cataliny de Erauso.
17.07.2021
Mapuche (Araukanowie) to plemię wojowniczych Indian, które od wieków zamieszkuje południowo-centralne rejony dzisiejszego Chile. Przez całe stulecia z sukcesem odpierało ataki wrogów i aż do końca XIX wieku zachowało suwerenność. Jednym z bohaterów narodowych Mapuchów i uosobieniem ich legendarnej odwagi jest Galvarino – wojownik z ostrzami zamiast dłoni.
10.07.2021
Jak mały wyspiarski naród zawładnął aż jedną czwartą globu? Jakim cudem zdołał podporządkować sobie narody z pięciu kontynentów? Imperium Brytyjskie było największą potęgą nowożytnego świata Zachodu, kiedy Stany Zjednoczone były jeszcze w powijakach. Podwaliny pod dominację Brytyjczyków na oceanach kładł m.in. nieustraszony żeglarz i korsarz – Francis Drake.
11.09.2021
Nazwisko Williama Jamesa Sidisa dziś jest praktycznie zapomniane. Poziom IQ tego chłopca wynosił 260 punktów – o 90 więcej od Alberta Einsteina. Dzięki swojej inteligencji został najmłodszym studentem w historii Harvardu. Jednak jego geniusz to nie rola przypadku, a wynik eksperymentu, którego końcowy efekt daleki był od happy endu.
20.08.2021
Dziś trudno wyobrazić sobie letnie dni bez pływania pod gołym niebem w morzu lub jeziorze, tymczasem kąpiele morskie jako forma rozrywki i relaksu oraz spędzania wolnego czasu stały się popularne stosunkowo niedawno, bo zaledwie sto lat temu. Wcześniej kąpano się jedynie w celach zdrowotnych i to niekoniecznie w ciepłej wodzie, więc przypominało to raczej nasze dzisiejsze morsowanie.
19.08.2021
Odwieczny konflikt pomiędzy teściowymi i synowymi nie ominął także najpotężniejszych rodzin świata. I jeśli w przypadku szeregowych obywateli te niesnaski wpływają tylko na komfort życia jej członków, to w rodach panujących mogą wpłynąć na los kraju.
15.08.2021
Postać zamaskowanego mściciela w czarnym kapeluszu i pelerynie, pozostawiającego za sobą znak litery Z, zna chyba każdy z nas. Jednak historia Zorro to opowieść o desperacji grupy uciśnionych osób, które w wyniku doznanych krzywd oraz ogólnego poczucia niesprawiedliwości postanowiły wziąć sprawy we własne ręce – i stały się koszmarem amerykańskich osadników.
14.08.2021
Historia Mądrego Hansa to opowieść, która na pierwszy rzut oka wydaje się niezłym przekrętem lub zręczną sztuczką iluzjonistyczną. Jednak zrozumienie fenomenu liczącego konia doprowadziło do wniosków, które odmieniły sposób przeprowadzania badań psychologicznych zarówno na zwierzętach, jak i ludziach.
11.08.2021
Przyszła na świat jako dziedziczka fortuny Singerów – jej ojcem był słynny wynalazca maszyny do szycia. Swoje życie związała z Paryżem, gdzie prowadziła salon muzyczno-artystyczny, udzielała się społecznie i dostarczała prasie oraz ówczesnej socjecie nieustannych powodów do plotek. Miała za sobą dwa nieskonsumowane małżeństwa i wiele romansów, ale wyłącznie z kobietami. Jaka naprawdę była Winnaretta Singer-Polignac?
28.07.2021
Gdy wybuchło powstanie styczniowe, ta młoda dziewczyna nie chciała się mu tylko bezczynnie przyglądać. Pragnęła walczyć na równi z mężczyznami. Założyła męski mundur i przyjęła nową tożsamość. W powstańczych szeregach była znana jako Michał Smok. Kim była Henryka Pustowójtówna?
17.09.2021
Po 30 lipca 1941 roku tysiące Polaków wywiezionych w głąb ZSRR znalazło się w nowej sytuacji. W ramach układu Sikorski–Majski nasi rodacy dostali szansę ucieczki z sowieckiego imperium. Ponad 100 tysięcy uchodźców ruszyło wraz z armią Andersa na południe, w kierunku Iranu. Ale wielu tymczasowy dom znalazło w zupełnie innej części świata – w Afryce. Pomocy uciekinierom nie odmówiły również i Indie – gdzie schronienie znalazło ponad 5000 polskich dzieci.
11.09.2021
Nazwisko Williama Jamesa Sidisa dziś jest praktycznie zapomniane. Poziom IQ tego chłopca wynosił 260 punktów – o 90 więcej od Alberta Einsteina. Dzięki swojej inteligencji został najmłodszym studentem w historii Harvardu. Jednak jego geniusz to nie rola przypadku, a wynik eksperymentu, którego końcowy efekt daleki był od happy endu.
06.09.2021
Dzisiaj nikt nawet nie wyobraża sobie eksperymentów wymagających… straszenia dzieci. A co, jeśli obiektem byłoby niemowlę? Dokładnie 11 miesięcy miał chłopiec, który w historii psychologii zapisał się jako Mały Albert – anonimowa sierota z najsłynniejszego badania ojca behawioryzmu, Johna Watsona.
31.08.2021
Powódź w Chinach w 1931 roku była prawdopodobnie największą klęską naturalną w historii świata. Pociągnęła za sobą od 3,7 do 4 milionów ofiar.
10.08.2021
Nazywano ją królową przestworzy. Jako pierwsza kobieta dokonała udanego lotu nad Atlantykiem, później pobijała tylko kolejne rekordy. Ale dla niej to nadal było za mało. Postanowiła okrążyć kulę ziemską. Wszyscy z zapartym tchem czekali na wielki finał, który… nie nastąpił. Na ostatniej prostej samolot Amelii jakby rozpłynął się w powietrzu. Po 80 latach tajemnicę jej zaginięcia miała rozwiązać pewna fotografia.
09.08.2021
Falsyfikaty w świecie sztuki spędzają sen z powiek historykom, badaczom, nabywcom oraz kolekcjonerom. I nie bez powodu! Szacuje się, że kilkanaście procent dzieł, które możemy podziwiać w muzeach, to podróbki. Jak to możliwe, że nawet w najlepszych instytucjach kultury nie zawsze wychwyci się oszustwo? No cóż, najwyraźniej są to fałszerstwa doskonałe…
08.07.2021
Wyspa Spinalonga (a właściwie Kalidón) leży w północno-wschodniej części Krety w malowniczej Zatoce Mirabello. Obecnie stanowi jedną z największych atrakcji tego regionu, choć jej sława tak naprawdę została zbudowana na historiach o ludzkim cierpieniu, odrzuceniu i powolnej śmierci w męczarniach.
17.09.2021
Po 30 lipca 1941 roku tysiące Polaków wywiezionych w głąb ZSRR znalazło się w nowej sytuacji. W ramach układu Sikorski–Majski nasi rodacy dostali szansę ucieczki z sowieckiego imperium. Ponad 100 tysięcy uchodźców ruszyło wraz z armią Andersa na południe, w kierunku Iranu. Ale wielu tymczasowy dom znalazło w zupełnie innej części świata – w Afryce. Pomocy uciekinierom nie odmówiły również i Indie – gdzie schronienie znalazło ponad 5000 polskich dzieci.
10.09.2021
W sierpniu 1944 roku pod Studziankami nad Wisłą rozegrała się krwawa bitwa pancerna. Trwała aż 8 dni. Czerwonoarmistów walczących z „Gieringami” wspomagali polscy czołgiści. W boju szczególnie wyróżniła się załoga czołgu nr 102 pod dowództwem porucznika Wacława Feryńca. Co prawda na burcie czołgu nie było nazwy „Rudy”, ale załoga rzeczywiście miała psa Szarika. Pies był kradziony.
04.09.2021
Niemieccy żołnierze ochoczo korzystali z usług luksusowego burdelu w Lyonie. Nie wiedzieli, że za chwile przyjemności przyjdzie im słono zapłacić, bo prostytutki celowo zarażały ich chorobami wenerycznymi i wpędzały w narkotykowy nałóg. Działały na zlecenie – zdaniem Gestapo – „najgroźniejszego alianckiego szpiega II wojny światowej” – jednonogiej Amerykanki, Virginii Hall.
03.09.2021
Gestapo uznało go za „niebezpiecznego bandytę”, bo ułatwił ucieczkę z getta znajomemu Żydowi. Zaczęła się obława, podczas której Niemcy brutalnie pobili rodziców Franciszka Pyrka oraz torturowali jego żonę. Kobieta była w siódmym miesiącu ciąży. Na koniec dostała dwa strzały w głowę i dwa w pierś…
02.09.2021
Wojna obronna w 1939 roku obfitowała w błędy dowództwa i zwykłe tchórzostwo. Do dziś trwają dyskusje nad zachowaniem kpt. mar. Wiktora Łomidze, który pierwszego dnia wojny pozbawił największy polski okręt jego głównego oręża.
30.08.2021
Służba w Special Operations Executive, uważał Churchill, wymaga charakteru, chęci do realizowania szlachetnej sprawy i pirackiej brawury. Pragnął, by agenci SOE pokazali Francuzom i innym podbitym narodom, że nie są sami, i przygotowali ich na powstanie przeciwko nazistowskim okupantom.
25.08.2021
Delegacja Brytyjczyków i Francuzów spędziła w sierpniu 1939 roku w Moskwie ponad dziesięć dni. Nie jest pewne, co właściwie było jej celem – zapobieżenie wojnie, a może nadanie jej takiego kształtu, jaki był… dogodny dla Londynu?
15.09.2021
Od końca lat 60. po początek lat 90. – jak przed wiekami – karawany kupców przemierzały Europę i Azję. Tym razem byli to… Polacy w dużych i małych fiatach, autobusach, pociągach. Czekali na nich tubylcy spragnieni towarów.
09.08.2021
Falsyfikaty w świecie sztuki spędzają sen z powiek historykom, badaczom, nabywcom oraz kolekcjonerom. I nie bez powodu! Szacuje się, że kilkanaście procent dzieł, które możemy podziwiać w muzeach, to podróbki. Jak to możliwe, że nawet w najlepszych instytucjach kultury nie zawsze wychwyci się oszustwo? No cóż, najwyraźniej są to fałszerstwa doskonałe…
06.08.2021
Dlaczego zlikwidowano Państwowe Gospodarstwa Rolne? Choć kwestia ideologiczna nie była bez znaczenia, decydujący był fakt, że PGR-y miały… pokaźny majątek. Większość ziemi byłych gospodarstwa państwowych trafiła do Kościoła katolickiego, pozostałą oddano w dzierżawę rolnikom indywidualnym. Majątek ruchomy rozgrabiono.
04.08.2021
Jak mawiał Józef Stalin: „Nieważne, kto głosuje, ważne, kto liczy głosy”. W myśl tej maksymy 30 czerwca 1946 roku w Polsce odbyło się referendum ludowe. Czemu miał służyć ten – nieplanowany wcześniej – plebiscyt?
03.08.2021
Seks miał służyć powiększeniu rodziny i był zarezerwowany dla małżonków. Nie dla Polaków pornografia i zabawki erotyczne – przygraniczne kontrole gorliwie wyłapywały wszelkie nielegalne pisemka. Kasety i „Playboy”? Tylko ostrożnie, po cichu. Od kolegi, z drugiej ręki. Jak wyglądała świadomość seksualna obywateli Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej?
20.07.2021
Przez 155 milionów lat dominowały na niebie świata dinozaurów. Od najmniejszych – wielkości wróbla do gigantycznych latających smoków, ze skrzydłami o rozpiętości nawet kilkunastu metrów. Mowa oczywiście o pterozaurach. Naukowcy uważają, że te latające gady wymarły 65 mln lat temu, jednak są ludzie, którzy tropią je gorączkowo po całym świecie. Są przekonani, że pterodaktyle ciągle żyją w odległych zakątkach globu i unoszą się pod niebo na swoich wielkich skrzydłach.
02.07.2021
Na tej małej wyspie od 1903 aż do 1957 roku działała jedna z ostatnich w Europie zamkniętych kolonii dla trędowatych. Oficjalnie stworzono tam dla nich namiastkę normalnego życia. Prawda była jednak przerażająca – ze Spinalongi nie było ucieczki, a jej przymusowi mieszkańcy znikali z dokumentów, skazani na powolną śmierć. Odbierano im dzieci, wykluczono ze społeczeństwa. Rodziny odrzuciły ich nawet, gdy wynaleziono skuteczny lek.