

Symbol historii najnowszej po 1989 roku. Wieże World Trade Center na kilka miesięcy przed atakiem (fot. Jeffmock, lic. CC ASA 3,0)
Historia najnowsza – ostatnia z epok historycznych, trwająca do chwili obecnej. Różnie ujmuje się jej początek. Wielu historyków jest zdania, że ostatnia kluczowa cezura w dziejach powszechnych to upadek komunizmu na przełomie lat 80. i 90. XX wieku. Tym samym liczą oni najnowszą historię od roku 1991 (rozpad ZSRR) bądź 1989 (pierwsze częściowo wolne wybory w Polsce).
Wiek XX jest nawet często określany mianem krótkiego lub najkrótszego stulecia. Z perspektywy nauki za jego początek uchodzi dopiero wybuch pierwszej wojny światowej, za kres natomiast – zakończenie ostatniego z wielkich konfliktów tej epoki, a więc zimnej wojny. Dalej liczy się już nowy okres, którego przyszła nazwa i dominujący charakter nie są jeszcze znane.
W ostatnich latach często sugerowano (choć chyba na wyrost), że żyjemy w epoce terroryzmu, której symboliczny początek stanowiły zamachy z 11 września 2001 roku na World Trade Center i Pentagon, a następnie wojny toczone w Afganistanie i Iraku.
Jedno jest pewne: wbrew twierdzeniom niektórych badaczy nic nie wskazuje na to, byśmy mieli się doczekać jakkolwiek rozumianego „końca historii”.
Historia rozgrywa się na naszych oczach. Przedstawiamy materiały poświęcone dziejom rzeczywiście najnowszym: od upadku Związku Radzieckiego i komunizmu w Polsce po dzień dzisiejszy. Czy może raczej wczorajszy – bo jednak jesteśmy historykami. Szalone, siermiężne, a niekiedy i budzące nostalgię lata 90. XX wieku, epoka terroryzmu zapoczątkowana atakiem na World Trade Center, krwawe wojny na Bliskim Wschodzie i prawidła polityki, której byliśmy i jesteśmy świadkami.
17.12.2020
„Wiem, że nic nie wiem” – te słowa przypisywane Sokratesowi chyba najlepiej oddają doświadczenie historyka w zetknięciu z mapą. W tym – zdawałoby się – mało historycznym medium spotykają się bowiem czas i przestrzeń, a nieugięty badacz dziejów musi się zmierzyć z nie lada wyzwaniem…
25.11.2020
Jeśli historia czegoś nas nauczyła, to tego, że ludzie potrafią wytrwale i rozsądnie działać na rzecz pokoju w przyszłości. Najlepszym tego przykładem były Szlaki Jedwabne, którymi przed wiekami podążali kupcy handlujący rzadkimi, egzotycznymi towarami. Istnieją one również dziś. Aby je zrozumieć, trzeba jednak najpierw zrozumieć przeszłość.
19.11.2020
„Budynki pękają i padają z hukiem zagłuszającym krzyki przerażenia. Czterdzieści pięć sekund walącego się świata. A potem już tylko pył” – opisuje Agnieszka Rostkowska. Dwie dekady temu potężne wstrząsy zrównały z ziemią turecki region Marmara, pochłaniając dziesiątki tysięcy ofiar. Na jego gruzach rodzi się Nowa Turcja.
02.11.2020
Za spektakularną przebudową Stambułu, którą prowadzą tureckie władze, kryją się setki ludzkich dramatów. Gra nie toczy się o autostrady i największe lotnisko na świecie, ale o serca i umysły obywateli. A cierpi na tym miasto. Walka o Nową Turcję pochłania bowiem kolejno niemych świadków historii Stambułu – m.in. legendarną, istniejącą od 1944 roku cukiernię.
17.12.2020
„Wiem, że nic nie wiem” – te słowa przypisywane Sokratesowi chyba najlepiej oddają doświadczenie historyka w zetknięciu z mapą. W tym – zdawałoby się – mało historycznym medium spotykają się bowiem czas i przestrzeń, a nieugięty badacz dziejów musi się zmierzyć z nie lada wyzwaniem…
25.11.2020
Jeśli historia czegoś nas nauczyła, to tego, że ludzie potrafią wytrwale i rozsądnie działać na rzecz pokoju w przyszłości. Najlepszym tego przykładem były Szlaki Jedwabne, którymi przed wiekami podążali kupcy handlujący rzadkimi, egzotycznymi towarami. Istnieją one również dziś. Aby je zrozumieć, trzeba jednak najpierw zrozumieć przeszłość.
19.11.2020
„Budynki pękają i padają z hukiem zagłuszającym krzyki przerażenia. Czterdzieści pięć sekund walącego się świata. A potem już tylko pył” – opisuje Agnieszka Rostkowska. Dwie dekady temu potężne wstrząsy zrównały z ziemią turecki region Marmara, pochłaniając dziesiątki tysięcy ofiar. Na jego gruzach rodzi się Nowa Turcja.
02.11.2020
Za spektakularną przebudową Stambułu, którą prowadzą tureckie władze, kryją się setki ludzkich dramatów. Gra nie toczy się o autostrady i największe lotnisko na świecie, ale o serca i umysły obywateli. A cierpi na tym miasto. Walka o Nową Turcję pochłania bowiem kolejno niemych świadków historii Stambułu – m.in. legendarną, istniejącą od 1944 roku cukiernię.
19.02.2021
Byli skuteczni, a przy tym brutalni. Torturowali, mordowali, gwałcili i kradli. W wojnie domowej w byłej Jugosławii kibice piłkarscy odegrali niespotykaną wcześniej rolę. Na ich czele stał Željko Ražnatović, serbski przestępca i watażka.
16.01.2021
„Plata o plomo” – „srebro albo ołów” – życiowa maksyma Pabla Escobara dotyczyła wszystkiego i wszystkich. Kolumbijski baron narkotykowy nie miał litości. Zlecał morderstwa polityków, przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości, biznesowych konkurentów. W 1989 roku wydał wyrok na arbitra piłkarskiego Álvaro Ortegę, bo ten mocno zranił jego rozkochane w futbolu serce.
05.12.2020
6 kwietnia 1994 roku zestrzelono samolot z prezydentem Rwandy, Juvenalem Habyarimanem, na pokładzie. O zamach oskarżono lud Tutsi. Był to „sygnał do rozpoczęcia tego, co niewyobrażalne”. Za pieniądze rządowe sprowadzano z zagranicy całe kontenery maczet. Zaczęła się rzeź, której przyglądał się cały świat – bezczynnie.
11.10.2020
„Otacza nas śmierć, ale toczy się tutaj także normalne życie” – tak mówią o wojnie w Syrii mieszkańcy Darajji. Przed rokiem 2011 to dziewięćdziesięciotysięczne miasto zamieszkiwała tętniąca życiem społeczność. Dziś jest tam tylko morze gruzów, ruin i krwi…
30.12.2020
Oszustwa w sporcie są tak stare, jak sam sport. Pragnienie zwycięstwa, sławy i pieniędzy nieraz popychało zawodników do niecnych czynów. Doping farmakologiczny, techniczny, nieczyste zagrania, fizyczne eliminowanie rywali – te metody są najpowszechniejsze, lecz mało subtelne. W dziejach sportu pojawiali się jednak oszuści, którzy poszli inną drogą. Oto przebierańcy, hipokryci i dowcipnisie, którzy zaskoczyli sportowy świat swoją kreatywnością.
26.10.2020
Wybory prezydenckie w USA w 2016 roku były produktem technologicznego zniszczenia: najbardziej znaczącą formą komunikacji politycznej stał się… profil twitterowy Donalda Trumpa. W efekcie nastąpił kryzys mediów, których wiarygodność kwestionowały anonimowe źródła i przecieki. Część z nich okazała się elementem kampanii prowadzonej przez rosyjskie władze za pomocą tzw. farm trolli.
21.04.2020
Latem 1992 roku, nocą, na bocznej ścianie galerii sztuki w Sydney w Australii pojawił się nagle billboard. Długi na pięć i pół metra mieścił dziwną mieszankę obrazów: sferyczne fragmenty DNA, waginokształne kliny koloru oraz parę będących swoim lustrzanym odbiciem kobiet z rogami jednorożców, napinających mięśnie i wychodzących z muszli.
17.02.2020
Bezkompromisowe matematyczki, wybitne koderki, asy programistyczne. To właśnie tym wizjonerkom zawdzięczamy rozwój Internetu. Oto matki nowoczesnej informatyki.
19.02.2021
Byli skuteczni, a przy tym brutalni. Torturowali, mordowali, gwałcili i kradli. W wojnie domowej w byłej Jugosławii kibice piłkarscy odegrali niespotykaną wcześniej rolę. Na ich czele stał Željko Ražnatović, serbski przestępca i watażka.
17.12.2020
„Wiem, że nic nie wiem” – te słowa przypisywane Sokratesowi chyba najlepiej oddają doświadczenie historyka w zetknięciu z mapą. W tym – zdawałoby się – mało historycznym medium spotykają się bowiem czas i przestrzeń, a nieugięty badacz dziejów musi się zmierzyć z nie lada wyzwaniem…
05.12.2020
6 kwietnia 1994 roku zestrzelono samolot z prezydentem Rwandy, Juvenalem Habyarimanem, na pokładzie. O zamach oskarżono lud Tutsi. Był to „sygnał do rozpoczęcia tego, co niewyobrażalne”. Za pieniądze rządowe sprowadzano z zagranicy całe kontenery maczet. Zaczęła się rzeź, której przyglądał się cały świat – bezczynnie.
11.10.2020
„Otacza nas śmierć, ale toczy się tutaj także normalne życie” – tak mówią o wojnie w Syrii mieszkańcy Darajji. Przed rokiem 2011 to dziewięćdziesięciotysięczne miasto zamieszkiwała tętniąca życiem społeczność. Dziś jest tam tylko morze gruzów, ruin i krwi…