10 lutowych rocznic, o których każdy powinien pamiętać

Jak zwykle wszystkie pozycje z TOP10 pochodzą z publikowanych przez nas artykułów. Więcej rocznic możecie znaleźć codziennie na stronie „Ciekawostek Historycznych”, „Twojej Historii” oraz profilu facebookowym „Rocznica historyczna na każdy dzień”.

Które lutowe daty są naprawdę warte zapamiętania?

1 lutego

1982 roku prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie najważniejszych działaczy antykomunistycznej opozycji. Był to jeden z najgłośniejszych procesów politycznych PRL. Miał stanowić pokazowy triumf partii, tymczasem okazał się… kompromitującą porażką rządzących. Jak to możliwe, że nie udało im się wygrać ustawionej z góry sprawy?

fot.materiał promocyjny

Uwięzienie przywódców NSZZ „Solidarność” i KSS „KOR” w latach 1981–1984 to jedna z najgłośniejszych spraw politycznych doby PRL. Czy znamy kulisy tego słynnego procesu? Na ilustracji fragment okładki z książki prof. Andrzeja Friszke „Sprawa jedenastu”.

2 lutego

1943 roku zakończyła się bitwa stalingradzka, jedna z największych i najbardziej krwawych bitew II wojny światowej. Walki toczyły się od 23 sierpnia 1942 roku. Początkowo szala zwycięstwa przechylała się na stronę niemiecką, jednak 19 listopada 1942 roku Armia Czerwona przypuściła udaną kontrofensywę w ramach operacji Uranus.

Bitwę, której bilans szacuje się nawet na 2 miliony zabitych, rannych i pojmanych, uważa się często za punkt zwrotny w zmaganiach na froncie wschodnim, a nawet – za kluczowy moment całej wojny, który utorował aliantom drogę do zwycięstwa.

fot.Bundesarchiv/Georgii Zelma/CC-BY-SA 3.0

Zwycięska dla ZSRR bitwa pod Stalingradem była jednym z punktów zwrotnych II wojny światowej.

4 lutego

1945 roku rozpoczęła się konferencja jałtańska. Odbywające się na Krymie spotkanie Wielkiej Trójki: Józefa Stalina, Franklina Delano Roosevelta oraz Winstona Churchilla było drugim po konferencji w Teheranie w 1943 roku spotkaniem, na którym zapadały kluczowe decyzje dotyczące powojennego ładu. Jego kulisy pozostawiały jednak wiele do życzenia. Gościom z zachodu w prywatnych pokojach towarzyszyły szczury i pluskwy.

fot.domena publiczna

W Jałcie przywódcy światowych mocarstw decydowali o kształcie powojennego ładu.

8 lutego

1587 roku ścięto Marię I Stuart. Wcześniej przez niemal 20 lat była więziona przez królową Anglii i Irlandii (oraz swoją przyrodnią siostrę), Elżbietę I Tudor. Wyrok śmierci był karą za spisek przeciwko królowej, który Maria miała zawiązać z Anthonym Babingtonem. Podczas procesu zdecydowanie wypierała się związków ze szlachcicem. Ostatecznie jednak przyjęła werdykt spokojnie. Spokój ten zachowała także w trakcie egzekucji, choć kat musiał uderzyć aż trzy razy, zanim dokończył dzieła.

fot.Abel de Pujol/domena publiczna

Maria Stuart prawie dwadzieścia lat przebywała w niewoli, więziona przez Elżbietę I, zanim skazano ją na śmierć.

10 lutego

1940 roku doszło do pierwszej masowej deportacji ludności polskiej w głąb Związku Radzieckiego. NKWD wywiózł wówczas na „Sybir” rodziny osadników cywilnych i wojskowych oraz leśników z ziem II RP wcielonych do ZSRR. Choć powszechnie uważa się, że później z rozkazu Stalina trafiły tam miliony Polaków, dokumenty temu przeczą…

fot.domena publiczna

Polscy policjanci oraz cywilni „wrogowie ludu” aresztowani przez NKWD we wrześniu 1939 roku.

15 lutego

44 roku p.n.e. w czasie obchodów święta Luperkaliów, Marek Antoniusz zaoferował Gajuszowi Juliuszowi Cezarowi koronę królewską „w imieniu ludu”. Spotkał się z odmową, ale sam gest był już bardzo wymowny. Choć formalnie Rzym pozostawał republiką, Cezar sprawował w nim władzę niemal absolutną. Był to szczytowy moment kariery rzymskiego wodza. Już miesiąc później zapłacił za nią najwyższą cenę – zginął z rąk zamachowców.

fot.Claara Grosch/domena publiczna

Juliusz Cezar odmówił przyjęcia korony, ale w rzeczywistości sprawował w Rzymie władzę niemal absolutną.

16 lutego

1919 roku rozejmem w Trewirze zakończyło się powstanie wielkopolskie. Pod naciskiem państw Ententy Niemców zmuszono do pójścia na kompromis. Nakazano im między innymi zaprzestanie działań przeciwko Polakom. Ustanowiono także linię demarkacyjną, która później na mocy ustaleń traktatu wersalskiego stała się z niewielkimi zmianami zachodnią granicą naszego kraju.

Upokorzeni Niemcy nie zamierzali jednak tak łatwo się poddać. Już na początku marca stworzyli wymierzoną w Rzeczpospolitą koncepcję militarną, której celem było odbicie Wielkopolski. Jak niewiele brakowało do wybuchu kolejnej wojny?

fot.D. F. W. Deiß, Weller Verlag/domena publiczna

Niemcy co prawda przegrali I wojnę światową, ale wiosną 1919 roku wciąż mieli setki tysięcy zaprawionych bojach weteranów pod bronią.

18 lutego

1386 roku Jadwiga Andegaweńska, król Polski od 16 października 1384 roku, poślubiła wielkiego księcia litewskiego Władysława Jagiełłę. Ich związkowi daleko było jednak do ideału. Król nie krył się nawet z tym, że nie jest w stanie przebywać w towarzystwie żony. A Jadwiga – osamotniona i pogardzana – musiała pogodzić się z tym, że jej małżeństwo przeobraziło się w serię kłótni, wymówek i pretensji.

fot.J. Simmler/domena publiczna

Jadwigę zmuszono do złożenia przysięgi potwierdzającej, że dochowała wierności Jagielle.

21 lutego

1574 roku Henryk Walezy został koronowany w katedrze wawelskiej na pierwszego elekcyjnego króla Polski. Trzeba przyznać, że nie zagrzał miejsca na tronie – był najkrócej panującym władcą naszego kraju w czasach nowożytnych. Po 5 miesiącach spędzonych nad Wisłą, w czerwcu 1574 roku, uciekł do Francji, by zostać władcą we własnym państwie. Do końca życia uważał się jednak za polskiego monarchę.

fot.François Quesnel/domena publiczna

Henryk Walezy nosił polską koronę zaledwie pięć miesięcy, zanim potajemnie wyjechał do Francji, by objąć tamtejszy tron.

28 lutego

1933 roku prezydent niemiecki Paul von Hindenburg podpisał dekret „O ochronie narodu i państwa”, zawieszający czasowo podstawowe konstytucyjne prawa obywatelskie (w tym między innymi prawo nietykalności osobistej, prawo wolności słowa, wolności zgromadzeń i zrzeszania się).

Dekret został wydany w następstwie podpalenia w nocy z 27 na 28 lutego gmachu niemieckiego Reichstagu. Do jego podpisania namawiał prezydenta sprawujący od końca stycznia 1933 roku urząd kanclerza Rzeszy Adolf Hitler. I nic dziwnego – nowe prawo pozwoliło nazistom rozprawić się z opozycją.

fot.domena publiczna

Dekret ograniczający prawa obywatelskie został wydany tuż po pożarze Reichstagu.