Czy starożytni Rzymianie dopłynęli do Ameryki? To byłby najdziwniejszy dowód, o jakim słyszeliście

Jeden z fresków znajdujących się w pochodzącym z epoki rzymskiej Domu Efeba prezentuje dwa węże wijące się wokół postumentu, na którym leży ananas. Przedstawienie samo w sobie może i jest nieco osobliwe, ale niewprawne oko nie zobaczy w nim nic szokującego. Ot, kolejna fanaberia mieszkańców Pompejów, którzy widocznie docenili egzotyczny owoc. A może pomysł na fresk powstał w trakcie jednej z wystawnych uczt, w których tak lubowali się starożytni Rzymianie?

Polski pisarz i podróżnik, Jarosław Molenda, w książce „Zadziwiające życie owoców. Od ananasa do truskawki” przekonuje jednak, że obrazkowi ananasa warto przyjrzeć się bliżej. A to dlatego, że właściwie… w ogóle nie powinien się on tam znaleźć! Większość badaczy i historyków twierdzi bowiem, że starożytni mieszkańcy basenu Morza Śródziemnego owocu tego nie znali.

Przybysz z Nowego Świata

Pierwszym Europejczykiem, który spróbował ananasów był podobno dopiero Krzysztof Kolumb. W 1493 roku wylądował na jednej z karaibskich wysp, gdzie je uprawiano. Po nim także inni podróżnicy z XV i XVI wieku „odkrywali” z zachwytem ten przypominający szyszkę owoc. I, jak podkreśla Molenda, wszyscy byli przekonani, że pochodzi on z Ameryki. Do Europy sprowadzono go dopiero po roku 1500. Tylko jak w takim razie wyjaśnić fakt, że ananas znalazł się na rzymskim talerzu już ponad tysiąc lat wcześniej?

Ananas na fresku znajdującym się w Domu Efeba w Pompejach ukazuje dwa węże wijące się wokół ananasa. Czy to dowód na wymianę handlową Rzymian z Nowym Światem? Ilustracja z książki „Zadziwiające życie owoców. Od ananasa do truskawki”.

Fresk w Pompejach nie jest zresztą jedynym starożytnym wizerunkiem tego niezwykłego owocu, który wytropił Molenda. Badacz znalazł podobną „szyszkę” na mozaice sprzed 2000 lat, która obecnie znajduje się w Museo Nazionale Romano. I na tym nie koniec – przypominająca ananasa roślina pojawia się także wśród pochodzących z około XIV stulecia przed Chrystusem eksponatów muzeum kairskiego. Oznaczałoby to, że soczystymi owocami zajadali się nie tylko Rzymianie, ale i starożytni Egipcjanie.

Autor „Zadziwiającego życia owoców. Od ananasa do truskawki” uważa, że rozwiązanie zagadki tajemniczej obecności ananasa na starożytnych stołach jest proste. Rzymianie dysponowali przecież pokaźną flotą, w której znajdowały się nieraz statki mieszczące po kilkaset ton ładunku. Czemu nie mieliby na ich pokładach dotrzeć do Nowego Świata? Molenda twierdzi, że nie powinniśmy bać się sformułowania takiego wniosku. Jak pisze:

Wciąż pokutuje średniowieczny pogląd, jakoby rozległe przestrzenie oceaniczne stanowiły dla starożytnych barierę nie do przebycia, podczas gdy było na odwrót – ludzie od czasów egipskich umieli wykorzystywać monsuny lub prądy morskie, które jak rzeki niosły ich do zamorskich krain, skąd sprowadzano egzotyczne rośliny, by umilały życie elitom.

Artykuł powstał w oparciu o książkę Jarosława Molendy „Zadziwiające życie owoców. Od ananasa do truskawki”, wydaną nakładem wydawnictwa Bellona.

„Podręczniki historii trzeba będzie napisać od nowa…”

Rzeczywiście, wśród starożytnych nie brakowało bogaczy, którzy mogli słono zapłacić za możliwość podania na swoim stole pysznych nowinek kulinarnych. Niektórzy stawali na głowie, by zaskoczyć i oczarować gości w trakcie organizowanych przez siebie uczt. Częstowanie ich nowymi owocami nie należało do rzadkości. Lukullus, „największy łakomczuch starożytności”, podobno na potrzeby biesiady sprowadził do Europy czereśnie. Czy tak trudno uwierzyć, że inny ówczesny magnat wysłałby swoich podwładnych, aby znaleźli coś jeszcze bardziej imponującego?

Molenda zdaje sobie sprawę z tego, że konsekwencje jego „ananasowej” teorii są rewolucyjne. „Jeśli ślady tej regularnej wymiany handlowej sprzed wieków zostaną bezspornie potwierdzone i zaakceptowane, wszystkie podręczniki historii trzeba będzie wyrzucić i napisać od nowa” – przyznaje. Gdyby tak się stało, jabłko, które uderzyło Izaaka Newtona w głowę, byłoby poważnie zagrożone na pozycji najbardziej zasłużonego w dziejach owocu.

Źródło:

Ciekawostki to kwintesencja naszego portalu. Krótkie materiały poświęcone interesującym anegdotom, zaskakującym detalom z przeszłości, dziwnym wiadomościom z dawnej prasy. Lektura, która zajmie ci nie więcej niż 3 minuty, oparta na pojedynczych źródłach. Ten konkretny materiał powstał w oparciu o:

• Jarosław Molenda, Zadziwiające życie owoców. Od ananasa do truskawki, Bellona 2018.