O tym jak Stalin „mimo woli” został generalissimusem

Cała historia miała swój początek 24 czerwca 1945 r., kiedy na Placu Czerwonym odbyła się wielka defilada zwycięstwa. Dwustu weteranów rzuciło hitlerowskie sztandary u stóp ojca narodu radzieckiego. Była to bez wątpienia najwspanialsza chwila w jego życiu. Po zakończeniu parady zorganizowano uroczysty bankiet, podczas którego jeden z marszałków – najprawdopodobniej Koniew – zasugerował, że należy nadać Stalinowi najwyższą możliwą rangę: generalissimusa.

Generalissimus „mimo woli”

Jak zareagował dyktator? Zgoła inaczej niż byśmy się tego spodziewali. Machnął tylko lekceważąco ręką i powiedział, że zbliża się do siedemdziesiątki i jest już zmęczony.

Pomysł nadania Stalinowi tytułu generalissimusa narodził się 24 czerwca 1945 r. na bankiecie po wielkiej paradzie na część zwycięstwa nad III Rzeszą.

Dworzanie „czerwonego cara” nie mieli zamiaru tak łatwo zrezygnować. Koniew dowodził, że Stalin musi się wyróżniać pośród swych marszałków. Nie był to pomysł zupełnie oryginalny, wystarczy przypomnieć, że również Suworow był generalissimusem. Niejako przy okazji miał on zostać uhonorowany jednocześnie Orderem Zwycięstwa i tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.

Pozornie urażony Stalin stwierdził, że i bez tego ma wystarczający autorytet, a dołączenie do grona takich osób jak Franco czy Czang Kaj-szek (także generalissimusów) bynajmniej mu nie odpowiada. Niezrażony tym Łazar Kaganowicz – „wynalazca” stalinizmu – poszedł jeszcze dalej, proponując przemianowanie Moskwy na Stalinodar.

Jeżeli wierzyć relacjom wcale się on nie spodobał Stalinowi. Ale może była to tylko udawana skromność?

Tego było już za wiele. Pragmatyczny dwudziestowieczny satrapa uciął dyskusję sakramentalnym pytaniem: na co mi to potrzebne?

Często jednak w życiu jest tak, że to co mówimy niekoniecznie pokrywa się z tym co myślimy. Właśnie z takiego założenia wyszli Malenkow i Beria, udając się do Kalinina (Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR), aby ten podpisał stosowny dekret. Trzy dni później (27 czerwca) „Prawda” poinformowała o nowym tytule i odznaczeniach Stalina.

Świeżo mianowany generalissimus wpadł we wściekłość. Wezwał „na dywanik” Mołotowa, Malenkowa, Berię, Żdanowa i Kalinina. Kategorycznie odmówił przyjęcia Złotej Gwiazdy Bohatera Związku Radzieckiego, argumentując to tym, że nie dowodził pułkami w polu, więc na nią nie zasłużył. O tytule generalissimusa jednak nie wspomniał, czyli dworzanie dobrze wyczuli intencje swego pana.

Nowe szaty generalissimusa

Teraz pojawił się problem, jak ma wyglądać mundur generalissimusa? Musiał być on wyjątkowy. Szczególnie, że Stalin powinien się jakoś wyróżniać pośród obwieszonych jak choinki odznaczeniami marszałków.

Szyjący dla kremlowskich elit krawiec, Abram Lerner, stworzył kreację wprost wymarzoną dla… Göringa. Mundur był pozłacany, a na dodatek posiadał złotą czapkę, co ewidentnie nie spodobało się przywódcy Związku Radzieckiego, który zażądał czegoś skromniejszego.

Może i „czerwony car” uważał mundur generalissimusa za kiczowaty, ale nie wahał się go założyć podczas konferencji w Poczdamie.

Ostatecznie przystał na białą kurtkę ze złotymi guzikami i wysokim kołnierzem oraz czarne spodnie z czerwonymi lampasami. Simon S. Montefiore w swej znakomitej książce „Stalin. Dwór czerwonego cara”, stwierdził, że wyglądał w nim jak kapelmistrz, jeśli nie jak portier z Park Avenue.

Artykuł powstał w oparciu o książkę: Simon S. Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa 2010.

Sam zainteresowany zresztą musiał być podobnego zdania, bo podobno po jego włożeniu miał powiedzieć do Mołotowa: Dlaczego się zgodziłem? Właśnie w tym mundurze możemy oglądać uśmiechniętego Stalina pozującego do zdjęcia wraz z Harym Trumanem i Clementem Attlee podczas konferencji w Poczdamie.

Więcej perypetii było z wręczeniem mu Złotej Gwiazdy Bohatera Związku Radzieckiego. Uciekano się do wielu forteli, próbowano nawet wziąć Stalina z „zaskoczenia”, gdy odpoczywał wśród swych ukochanych róż i drzewek cytrynowych.

Trudne zadanie spoczęło na Orłowie – komendancie Kuncewa (podmoskiewskiej daczy Stalina). Pewnego razu, gdy dyktator pracował w ogrodzie i poprosił Orłowa o sekator ten podał mu go, ale za plecami trzymał odznaczenie, zastanawiając się co z nim zrobić. Zaciekawiony Stalin zapytał go co tam chowa? Orłow z ociąganiem pokazał mu gwiazdę.

Przywódca Związku Radzieckiego w kilku dosadnych słowach wyraził co o tym wszystkim myśli i kazał odesłać błyskotkę tym, którzy wymyślili tę bzdurę. Wreszcie dopiero w 1950 r. zgodził się na przyjęcie odznaczenia, którego zresztą nigdy nie nosił.

Źródło:

Ciekawostki to kwintesencja naszego portalu. Krótkie materiały poświęcone interesującym anegdotom, zaskakującym detalom z przeszłości, dziwnym wiadomościom z dawnej prasy. Lektura, która zajmie ci nie więcej niż 3 minuty, oparta na pojedynczych źródłach. Ten konkretny materiał powstał w oparciu o:

• Simon S. Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa 2010.