fot.domena publicznaJózef Stalin
Józef Stalin
Radziecki działacz komunistyczny, przywódca i dyktator. Urodził się w gruzińskim Gori jako Josif Dżugaszwili. Edukację zdobywał w szkole cerkiewnej oraz w prawosławnym seminarium duchownym, którego jednak nie ukończył. Od 1898 roku związany ze środowiskami socjaldemokratycznymi. Od 1903 roku członek partii bolszewickiej, kilkukrotnie aresztowany i zsyłany w głąb rosyjskiego imperium. Współorganizator rewolucji październikowej 1917 roku, członek pierwszego sowieckiego rządu (Rady Komisarzy Ludowych). Nieustannie od 1918 do 1953 roku należał do biura politycznego partii komunistycznej, w jej kolejnych odsłonach. W obliczu choroby Włodzimierza Lenina został w 1922 roku wybrany na sekretarza generalnego.
Wykorzystując to stanowisko stopniowo uzależniał od siebie struktury państwa i aparat partyjny. Usunął konkurentów takich jak Grigorij Zinowjew, Lew Kamieniew czy Lew Trocki, we własnych rękach gromadząc pełną, dyktatorską władzę. Odpowiadał za masowe czystki w latach 30., znane pod nazwą Wielkiego Terroru, a także za budowę aparatu represji, którego najsłynniejszym elementem była sieć łagrów wchodzących w skład tak zwanego Gułagu. W 1939 roku Stalin zawarł pakt z III Rzeszą określany mianem układu Ribbentrop-Mołotow, na mocy którego wziął udział w inwazji na Polskę. Współodpowiedzialny za wybuch II wojny światowej. Od 1941 roku, po niespodziewanym ataku Adolfa Hitlera na dotychczasowego sojusznika, znalazł się w obozie państw alianckich. Na skutek zwycięstwa odniesionego nad Trzecią Rzeszą zwasalizował całą Europę Środkową, rozciągając swoje wpływy między innymi na Polskę, Węgry, Czechosłowację, Rumunię, Bułgarię i wschodnie Niemcy. Józef Stalin zmarł 5 marca 1953 roku, oficjalnie na skutek wylewu krwi do mózgu.
