Ciekawostki Historyczne
Średniowiecze

Najbardziej krwiożerczy piraci średniowiecza? Ci zakonnicy siali terror na Morzu Śródziemnym

Wbrew temu, co próbuje nam wcisnąć Hollywood, piraci to nie tylko Karaiby i beczka rumu wypita na białej plaży. Całkiem niedaleko, na naszym europejskim i północnoafrykańskim podwórku, toczyły się krwawe walki na morzu, w których prym wiedli... uzbrojeni po zęby zakonnicy.

Morze Śródziemne, otoczone lądami należącymi do trzech kontynentów, przez wieki było miejscem, w którym krzyżowały się wpływy wielkich imperiów. Każde z nich pragnęło przejąć kontrolę nad przynoszącym krocie handlem morskim, by uszczknąć jak najwięcej dla siebie. Kiedy po upadku Królestwa Jerozolimskiego w 1291 roku Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, zwany potocznie joannitami, osiadł najpierw na Cyprze, później na Rodos i Malcie, znalazł się w samym środku zaciętej walki. I to walki prowadzonej właśnie na morzu.

Początki zakonnej floty były bardzo skromne. Jeszcze przebywając w Palestynie, jak pisze Bertrand Galimard Flavigny w książce „Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, szpitalnicy posiadali kilka niewielkich jednostek, które konwojowały pielgrzymów z Francji. Po przeniesieniu siedziby zakonu z Ziemi Świętej, joannici zaczęli powiększać swoją flotę, by pozostawać w gotowości do odbijania Jerozolimy. W 1300 roku jeden z dygnitarzy zgromadzenia otrzymał godność wielkiego admirała, a w 1306 roku papież wydał zgodę na to by rycerze zbroili swoje okręty.

Rycerze przesiadają się z koni na okręty

Jak podkreśla Flavigny, stworzenie silnej i niezależnej floty było długim procesem. Kolejni wielcy mistrzowie zakonu dodawali ważne dla jej powstania i utrzymania cegiełki, budując umocnienia i zamawiając jednostki. Jednocześnie papieże naciskali na joannitów, by walczyli z piratami, jacy napadali na śródziemnomorskie wyspy i porywali chrześcijan w niewolę. Warto zaznaczyć, że ówcześni piraci nie byli bandą obdartusów atakujących przypadkowe jednostki. Okrętami dowodzili doświadczeni admirałowie, którzy dysponowali wielkimi flotyllami oraz zapleczem w postaci całych wysp, czy pasów wybrzeża.

Flota joannitów z charakterystycznymi banderami w kolorach płaszczy braci zakonnych.

Flota joannitów z charakterystycznymi banderami w kolorach płaszczy braci zakonnych.

W książce poświęconej piratom Morza Śródziemnego Molly Green wyjaśnia, że korsarstwo i zwyczajne piractwo uprawiano na terenie całego akwenu. Wrogość pomiędzy różnymi grupami napędzały jeszcze różnice religijne, które umiejętni gracze potrafili wykorzystywać dla własnej korzyści. Joannici, jako zakon rycerski wywodzący się z czasów krucjat, odnaleźli się doskonale w tej sytuacji. Swoje okręty zwrócili przede wszystkim przeciwko muzułmanom. Przynajmniej w pierwszym momencie. O tym także pisze Galimard Flavigny. Okręty joannitów:

(…) często powracały ze znacznym łupem, zdobywanym na niewiernych korsarzach, przemierzających te wody w celu porywania pielgrzymów. Owe łupy wielce powiększały zawartość zbrojowni zakonu. Od tamtej pory […] bandera zakonu zaczęła cieszyć się poważaniem. Pomogło to również w utrzymaniu odwagi rycerzy i w przyuczeniu młodych do wojny i żeglugi. (B.G. Flavigny „Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego)

Dalsza część artykułu pod ramką
Zobacz również:

Korsarze paradujący z krzyżami

Chwalebna walka z innowiercami nie wystarczała jednak do zaspokojenia finansowych potrzeb zgromadzenia. Stopniowo joannici sami przeobrazili się w bezwzględnych piratów. Jak pisze John Reeve Carpenter w książce „Pirates. Scourge of the Seas”:

Zakon Maltański urządzał pirackie rajdy atakując przybrzeżne osiedla berberyjskie i nękając muzułmańskie statki handlowe. Napadali także na okręty weneckie (wywołując gniew papieża) ponieważ Wenecjanie trwali w pokoju z Imperium Osmańskim. Wszystko co udało im się splądrować, zabierali do siedziby zakonu. Pod koniec lat pięćdziesiątych XVI wieku powszechnie postrzegano ich jako niewiele różniących się od piratów, a Kościół nimi pogardzał. Jeden z weneckich oficjeli nazwał ich „korsarzami paradującymi z krzyżami”.

Apologeci zakonu dyskretnie milczą na temat tego, jak rycerze we wspomnianych szkarłatnych płaszczach z białym krzyżem wojowali na morzu. Przede wszystkim starali się nie zatapiać wrogiego statku, a przejąć go w całości jako łup. Kiedy wkraczali na jego pokład, szybko i krwawo rozprawiali się z załogą. Jak pisze Jörg-Dieter Brandes w książce „Korsarze Chrystusa”, ten kto wyszedł z tej potyczki żywy, trafiał w ręce wroga i natychmiast zostawał niewolnikiem-wioślarzem, zastępując uwalnianego wówczas chrześcijańskiego wioślarza-niewolnika ze statku niewiernych. Jeżeli wśród załogantów znaleźli się chrześcijanie, którzy przeszli na islam (bez względu na to, z jakiego powodu), zakonnicy natychmiast wieszali ich na maszcie.

Artykuł powstał między innymi na podstawie książki Bertranda Galimarda Flavigny "Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego", która ukazała się nakładem Wydawnictwa Astra (Kraków 2017).

Artykuł powstał między innymi na podstawie książki Bertranda Galimarda Flavigny „Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Astra (Kraków 2017).

Muzułmanie wielokrotnie próbowali zmieść joannitów z powierzchni ziemi, jednak rycerzom udawało się obronić swoją pozycję. Dopiero czteromiesięczne oblężenie Malty w 1565 roku przyniosło kres czasom rozkwitu zakonnego piractwa. Co prawda dzięki posiłkom z Hiszpanii udało się uratować siedzibę szpitalników, jednak joannici nie wrócili już do dawnej świetności.

Jak stwierdza John Reeve Carpenter, zakon działał w basenie Morza Śródziemnego przez następne 200 lat, aż do czasu zdobycia Malty przez Napoleona w 1798 roku. Cesarz Francuzów rozwiązał na wyspie Kościół Katolicki oraz instytucje zakonu, po czym złupił doszczętnie jego dobra by sfinansować wyprawę do Egiptu. Co ciekawe, w rokowaniach pomiędzy Napoleonem, a szpitalnikami pośredniczył niejaki Déodat Gratet de Dolomieu, nazywany przez swoją biografkę kawalerem-geologiem. Jako młody człowiek zaczynał on karierę wśród joannitów, jednak zabił w pojedynku jednego ze współbraci, za co trafił do więzienia. Bertrand Galimard Flavigny opisuje w książce „Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, że de Dolomieu postanowił wyruszyć z Francuzami nawet nie wiedząc, że częścią wyprawy będzie zajęcie Malty…

Bibliografia:

  1. Brandes J.D., Korsarze Chrystusa, Kraków 2010.
  2. Carpenter J.R., Pirates: Scourge of the Seas, Nowy Jork 2008.
  3. Flavigny B.G., Joannici. Historia Zakonu Maltańskiego, Kraków 2017.
  4. Green M., Catholic Pirates and Greek Merchants: A Maritime History of the Mediterranean, Princeton 2010.
  5. Potkowski E., Rycerze w habitach, Warszawa 1974.

Kup z rabatem na stronie Empik.com:

Zobacz również

Nowożytność

Baba na statku – marynarzom lżej

Przez stulecia obecność pań na morzu uznawano za nieszczęście, choć starożytni pisali, że w razie sztormu naga kobieta, wystawiając się do wiatru, może... uciszyć burzę....

12 grudnia 2020 | Autorzy: Agnieszka Bukowczan-Rzeszut

Nowożytność

Okrutne rabunki, szał destrukcji i… morze rumu. Czy „złoty wiek” piractwa faktycznie był złoty?

Póki działali, piraci byli jednym z ulubionych tematów prasy. Relacje z procesów i wykonywania wyroków śmierci zapewniały popyt na gazety i druki ulotne. Publikacje te...

4 grudnia 2020 | Autorzy: Angus Konstam

Średniowiecze

Pirackie dzieje Bałtyku – Bracia Witalijscy

O piratach słyszał każdy - groźni bandyci napadający na statki, w ładowniach których znajdowało się szczere złoto i drogocenne przedmioty. Abordaże, pirackie opaski na oko,...

21 stycznia 2020 | Autorzy: Bartłomiej Gajek

Średniowiecze

Wiciędze – słowiańscy pogromcy wikingów

Była niedziela roku pańskiego 1136 roku, gdy na horyzoncie, na rzece Göta älv, która uchodzi do morskiej cieśniny Kattegat - pojawił się zarys statków, przyozdobionych...

8 stycznia 2020 | Autorzy: Marcin Moneta

Średniowiecze

Sprowadzenie Krzyżaków do Polski. Dlaczego Konrad Mazowiecki podjął jedną z najgorszych decyzji w dziejach kraju?

Plan Konrada Mazowieckiego wydawał się prosty. Wystarczy zaprosić bitnych Krzyżaków, by ci uporali się z krnąbrnymi poganami w Prusach. Książę nie przewidział jednak, że zakonnicy...

31 grudnia 2018 | Autorzy: Piotr Gruszka

Średniowiecze

Kazimierz Odnowiciel – najbardziej niedoceniany polski władca?

W dzieciństwie był świadkiem wielkich triumfów swojego dziadka i ojca, ale potem na własnej skórze odczuł załamanie i krach ich wielkomocarstwowej polityki. To on musiał...

4 grudnia 2018 | Autorzy: Paweł Stachnik

KOMENTARZE (19)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jakub Thomas

Łup zdobyty na morzu (w tym okręt/statek) nazywa się pryz.

    trycykl

    Pryz to tylko (a nie w tym) statek lub okręt.

tylkoprobablog

, ten kto wyszedł z tej potyczki żywy, trafiał w ręce wroga i natychmiast zostawał niewolnikiem-wioślarzem, zastępując uwalnianego wówczas chrześcijańskiego wioślarza-niewolnika ze statku niewiernych. Jeżeli wśród załogantów znaleźli się chrześcijanie, którzy przeszli na islam (bez względu na to, z jakiego powodu), zakonnicy natychmiast wieszali ich na maszcie.
Słusznie,bardzo słusznie

Artur

„Zakon Maltański urządzał pirackie rajdy atakując przybrzeżne osiedla berberyjskie”. Hmm… Takie akcje nie brały się z niczego. Autorka powinna zainteresować się zjawiskiem muzułmańskiego piractwa na morzu śródziemnym i rolą m.in. piratów berberyjskich. Oni przez setki lat terroryzowali nie tylko śródziemnomorskie wybrzeża krajów chrześcijańskich. Potrafili plądrować osiedla np. na wyspach brytyjskich i porywać ich ludność w niewolę. Ale ten temat jest obecnie niepoprawny politycznie. Takie mamy czasy :-(

R.B.

„… rycerze we wspomnianych szkarłatnych płaszczach z białym krzyżem…” No popatrzcie – a ja zawsze myślałem, że płaszcze joannitów były czarne z białym krzyżem krzyżem.

    Nasz publicysta | Anna Dziadzio

    @R.B. We wszystkich wymienionych przez autorkę publikacjach w bibliografii, a także w wielu innych pozycjach m.in. Desmonda Sewerda czy w książkach pod redakcją Kuczyńskiego i Kowalczyka można znaleźć informację, że joannici nosili czarne płaszcze z białym krzyżem podczas pokoju, w trakcie wojny zakładali płaszcze czerwone, które w XVII wieku ostatecznie zamieniono na szkarłatne. Zdanie, które Pan przytoczył kończy się w artykule „wojowali na morzu”. Nie ma tu więc żadnej pomyłki.

JK

„Może Śródziemne” no skisłem xD

777

Antoni na zdjęciu po prawej stronie.

jan

tekqt zgodny z dyrektywa bruxelska

PanzerWolf

Autorko, weź się za robienie na drutach, bo to coś, czego artykułem nazwać się nie da, to jest po prostu skandal. Chciałem nawet machnąć pobieżną krytykę, ale nie ma z czego. Każdy jeden akapit to bzdura i nawet jeżeli pojawiają się prawdziwe informacje, to tak wyrwane z kontekstu historycznego , że całkowicie bezwartościowe. Amen.

    Nasz publicysta | Anna Dziadzio

    Szanowny Panie, stwierdzenie, że każdy akapit to bzdura to już przesada nawet jak na ogólnikową krytykę. Jeśli nie potrafi Pan zarzucić autorce nic konkretnego to komentowanie w taki sposób mija się z celem. P.S. tekst został oparty na źródłach i z pewnością nie podaje fałszywych informacji.

http://smartwriters.org/blog/how-to-choose-paper-writer-and-online-proofreader

Apparently you write the most informative posts. I like that the stories are always truthful and contain a great variety of facts!

essay writing company - http://skywritingservice.com/

A wonderful article, shed light on the dark parts of history. Thanks to Hollywood people are studying a new fictional history of mankind

JA .

Wybrać fragment z historii świata i chwalić się że czyta się jakieś książki. No to ja Pani polecam „Chwałę krucjat” . Tam autor opisuje te wydarzenia . Taaak … . Nie tylko Pani umie czytać.
Szanowna Pani , co znaczy określenie „krakowska historyczka” ? Chyba nie pochodzi od „krakowskim targiem”?
Za ten artykuł powinna Pani przeprosić.

    Nasz publicysta | Anna Dziadzio

    Szanowny Komentatorze, mógłbyś uzupełnić, a właściwie wyjaśnić, za co rzekomo Autorka powinna przeprosić? Nie zawarł Pan w swoim komentarzu ani jednego merytorycznego słowa krytyki tylko jeden wielki ogólnik…

Paweł

W 1798 roku Napoleon Bonaparte nie był jeszcze cesarzem.

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.