Ciekawostki Historyczne
Starożytność

Chcesz zapewnić sobie przychylność bogów? Zabij sąsiada!

Tak przynajmniej załatwiali te sprawy Celtowie, zwani też Galami lub Galatami. Mordowanie ludzi podczas obrzędów religijnych było chlebem powszednim dla starożytnych ludów Europy i basenu Morza Śródziemnego. Bo jak inaczej przebłagać bogów, niż upuszczając trochę ludzkiej krwi?

Juliusz Cezar pisał:

Uważają, że przychylności bogów inaczej pozyskać nie można, jak tyko przez oddanie życia ludzkiego za ludzkie życie, i tego rodzaju ofiary ustanowiono w imieniu ogółu.XIX-wieczny rysunek przedstawiający druidów składających w ofierze dziecko (źródło: domena publiczna).

Wiara w to, że droga do serca bogów wiedzie przez morderstwo, była bardzo rozpowszechniona w starożytnym świecie. Składanie ludzi w ofierze praktykowali Grecy, Rzymianie, Germanie, Kartagińczycy czy Egipcjanie. Ba, przecież sam Jahwe zażądał od Abrahama ofiary z syna! Nie inaczej rzecz się miała z Celtami, bo to ich obyczaje opisywał najsłynniejszy rzymski wódz i władca.

Ogień, krzyż i stryczek… – w jaki sposób składano ofiary?

W źródłach antycznych odnajdujemy kilka wzmianek o metodach, jakich używano do obrzędowego uśmiercania ludzi. Już sam Cezar zapisał w swojej „Wojnie Galijskiej”, że niektóre plemiona budują w tym celu ogromne kukły, które wypełniają żywymi ludźmi, a następnie podpalają ku uciesze bogów.

Świadectwo rzymskiego wodza znajduje potwierdzenie także u greckiego geografa Strabona, który tak opisuje omawiany rytuał:

Zbudowawszy olbrzymią konstrukcję ze słomy i drewna, zapełniali ją bydłem, dzikimi zwierzętami oraz istotami ludzkimi, składali następnie płonącą ofiarę z całej tej konstrukcji.

Popularnym sposobem składania ofiary była budowa drewnianej kukły, wypełnionej ludźmi i zwierzętami. Kukłę, naturalnie, palono (źródło: domena publiczna).

Popularnym sposobem składania ofiary była budowa drewnianej kukły, wypełnionej ludźmi i zwierzętami. Kukłę, naturalnie, palono (źródło: domena publiczna).

Według historyków oba te przekazy (tak bardzo do siebie podobne!) musiały zostać oparte na wspólnym, nieznanym dziś źródle. Najczęściej wspomina się tutaj zaginione dzieło Posejdoniosa z Apamei, który w I wieku p.n.e., a więc niedługo przed Cezarem, podróżował po Galii i opisywał panujące tam zwyczaje.

Co ciekawe, uwieczniony przez starożytnych autorów obyczaj wznoszenia drewnianych kukieł wypełnionych żywą ofiarą znalazł swoje odbicie także w kulturze masowej. Właśnie drewniana konstrukcja ofiarna stała się  motywem przewodnim niezwykle popularnego filmu „Kult” z 1973 roku.

Spalenie żywcem nie było jedynym sposobem na złożenia miłej bogom ofiary. Ważnym źródłem informacji są tu średniowieczne scholia (komentarze) do „Wojny Domowej” rzymskiego poety Lukana. Znajdziemy w nich objaśnienia dotyczące szczegółów przeprowadzanych obrzędów.

I tak: ofiarę dla Teutatesa należało utopić, ludzi przeznaczonych Esusowi powiesić lub poćwiartować, a tych, których śmierć przebłagać miała Taranisa – spalić w drewnianych kukłach.

Ten makabryczny katalog rozwijają także Diodor z Sycylii i Kasjusz Dion. Pierwszy z nich, opisując dokonania wojenne Galów wzmiankuje, że jeńców wojennych i odstępców od prawa przetrzymują oni przez pięć lat, a następnie wbijają ich na pal ku czci bogów.

Podobnie Dion, relacjonując powstanie królowej Budyki wspomina, iż schwytane podczas insurekcji Rzymianki wbijano na pale w gaju poświęconym bogini Andate. Tacyt zaś, który poświęcił tym wydarzeniom miejsce w swoich „Rocznikach”, podaje, że do eksterminacji jeńców używano ognia, krzyża i stryczka.

Ofiary z przestępców i niepełnosprawnych

Powyższy cytat, zaczerpnięty z „Wojny Galijskiej” Cezara, wskazuje, iż w ofierze składano głównie odstępców od prawa. Jednak już w dalszej części tego ustępu wielki Rzymianin przyznaje, że brak takowych wcale nie stał na przeszkodzie w złożeniu krwawego daru dla bogów. Gdy zabrakło kryminalistów, Galowie zabijali kogo popadło.

Nie tylko Aztekowie składali krwawe ofiary z ludzi. Zwyczaj był popularny również wśród Europejczyków.

Nie tylko Aztekowie składali krwawe ofiary z ludzi. Zwyczaj był popularny również wśród Europejczyków.

Diodor z Sycylii wspomina, że ofiarowywano także jeńców wojennych. O tym, że los pokonanych w bitwie Rzymian był przesądzony, niech świadczy wzmianka z dzieła Pawła Orozjusza, dotycząca starć z Cymbrami i Teutonami (ci drudzy, zdaniem niektórych, mieli być plemieniem celtyckim!). Dowiadujemy się z niej, że po zwycięskiej bitwie wszystkich schwytanych żołnierzy z Miasta Romy powieszono na drzewach. Czy zostali oni poświęceni Esusowi, czy zwyczajnie zamordowani – tego nie wiemy.

Szczególnie ciekawe informacje przynoszą nam źródła archeologiczne. Okazuje się, że bogów próbowano przebłagać także zabijaniem… osób niepełnosprawnych! W brytyjskiej jaskini w Alvestone koło Bristolu, gdzie miał się znajdować ośrodek kultu druidów, odkryto kilka kości ludzkich, noszących ślady mutacji powstałej na skutek choroby Pageta – schorzenia powodującego kruchość i łamliwość kości.

W mieście świętego Albana - pierwszego brytyjskiego męczennika, niegdyś zabijano niepełnosprawne kobiety w ofierze pogańskim bogom. Na zdjęciu katedra w Sant Alban (autor: Hilton1949, licencja: CC BY-SA 3.0)

W mieście świętego Albana – pierwszego brytyjskiego męczennika, niegdyś zabijano niepełnosprawne kobiety w ofierze pogańskim bogom. Na zdjęciu katedra w Saint Albans (autor: Hilton1949, licencja: CC BY-SA 3.0)

Niepełnosprawnością ruchową naznaczone były także trzy kobiety, które zostały rytualnie uśmiercone i pochowane w przedsionku grobowca wodza celtyckiego w angielskiej miejscowości Saint Albans.

Pozostają u nich jeszcze ślady dawnego barbarzyństwa dziś zakazanego

Z dzieł autorów starożytnych przebija potępienie dla omawianego rytuału. Trudno się dziwić! Jeśli wierzyć przytoczonym wzmiankom, to w licznych wojnach z Galami wielu Rzymian i Greków musiało stracić życie na ołtarzach celtyckich bogów. Nie budzi więc zaskoczenia fakt, iż po podboju terenów Galii i Brytanii aparat biurokratyczny starał się wykorzenić te – jak podaje Swetoniusz – potworne w swym okrucieństwie obrzędy.

Pliniusz Starszy wspomina, iż oficjalny zakaz ofiarowywania ludzi istotom niebieskim na terenie Państwa Rzymskiego zaczął obowiązywać w 14 roku p.n.e., za konsulatu Lentulusa i Krassusa. Zaznacza jednak, że na terenie Galii praktyki te trwają do naszych czasów (czyli do połowy I wieku n.e.). Ten sam autor podaje też, że odpowiedzialny za nie urząd druidów zniósł za swego panowania cesarz Tyberiusz.

Za rozpowszechnianie i przeprowadzanie makabrycznych rytuałów odpowiadali druidzi (autor: sandyraidy, licencja: CC BY-SA 2.0).

Za rozpowszechnianie i przeprowadzanie makabrycznych rytuałów odpowiadali druidzi (autor: sandyraidy, licencja: CC BY-SA 2.0).

Co innego twierdzi Swetoniusz. W „Żywotach Cezarów” napisał, że likwidacja celtyckiego stanu kapłańskiego dokonała się za panowania Klaudiusza. Regulacje prawne, zakazujące składania ofiar z ludzi, przywołuje także Pomponiusz Mela w spisanej w 43 lub 44 roku n.e. „Chronografii”.  Twierdzi, że u Galów:

pozostają jeszcze ślady dawnego barbarzyństwa dziś zakazanego i chociaż powstrzymują się od krwawych ofiar, mimo to przyprowadzają do ołtarza ludzi, którym zadają lekkie rany.

Z powyższych świadectw wynika, że składanie ofiar z ludzi zostało zakazane na początku I wieku n.e. Trudno jednak przyjąć, iż jednorazowy akt prawny, wystawiony przez wrogą administrację, mógł wykorzenić zwyczaj istniejący wśród Galów odkąd tylko pojawili się na arenie dziejowej.

Bibliografia:

[expand title=”Artykuł powstał w oparciu o szeroką bibliografię. Kliknij, żeby ją rozwinąć.”]
Źródła:

  1. Diodor Sycylijski, The Library of History, trans. C.H. Oldfather, Harvard 1939
  2. Gajusz Juliusz Cezar, Wojna Galijska, tłum. E. Konik, Wrocław 2004
  3. Kasjusz Dion, Roman History, trans. Ernest Cary, London 1914
  4. Marek Anneusz Lukan, Wojna Domowa, tłum. M. Bożek, Kraków 1994
  5. Paweł Orozjusz, Historia przeciw poganom, tłum. H. Pietruszczak, 2012
  6. Pliniusz Starszy, Historia Naturalna, t. IX, tłum. J. Łukaszewicz, Poznań 1845
  7. Pomponiusz Mela, Chronografia czyli opis kręgu Ziemi, tłum. M. Golias, Piotrków Trybunalski 2011
  8. Swetoniusz, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Wrocław 2004
  9. Tacyt, Annals: Books 13-16, trans. J. Jackson, Harvard 1937

Opracowania:

  1. Bartnik A., Zarys wierzeń plemion celtyckich, Kraków 2013
  2. Brunaux J. L., Les Religions Gaulois. Rituels Celtiques de la Gaule Independente, Paryż 1996
  3. Brunaux J. L., Die keltischen Heiligtumer Nordfrankreichs [im:] A. Haffer (ed.), Heiligtumer und Opferkulte der Kelten, Stuttgart 1995
  4. Brunaux J. L., The Celtic Gauls: Gods, Rites, Sanctuaries, Londyn 1988
  5. Dowden K., European Paganism. The realities of cult from antiquity to the Middle Ages, Londyn-Nowy York 2000
  6. Green M., Dying for the Gods, Charleston 2002
  7. Green M., Exploring the World of the Druids, Londyn 1997
  8. Ipping-Petterson M., Human Sacrifice in Iron Age Northern Europe, Leiden 2011

[/expand]

Zobacz również

Starożytność

Groby olbrzymów. Gdzie znajdują się „polskie piramidy”?

5500 lat temu tereny dzisiejszej Polski usiane były potężnymi megalitycznymi konstrukcjami, starszymi od egipskich piramid i brytyjskiego kręgu głazów Stonehenge. Pozostałości gigantycznych budowli to dziedzictwo...

20 stycznia 2021 | Autorzy: Marcin Moneta

Starożytność

Trzy historie o smutnym losie pewnego narządu. Autokastracja w imię religii

Jeśli myślicie, że procesja szyickich biczowników albo wiszący na krzyżach filipińscy ochotnicy to szczyt religijnego masochizmu, to poznajcie skopców, walezjan i kapłanów Kybele. Ci bowiem...

17 czerwca 2016 | Autorzy: Krystian Fred

Średniowiecze

Powiesić, poćwiartować, ściąć i zjeść… jednocześnie. Los zdrajców w średniowieczu [18+]

Fragmenty ciał tysięcy skazańców stale ozdabiały bramy, mosty i mury europejskich miast. Ale wystawienie na widok publiczny efektów spotkania z katem było zaledwie końcowym akordem...

5 stycznia 2016 | Autorzy: Łukasz Kowalczyk

Średniowiecze

Anatomia eksterminacji. 5 zdarzeń, które przesądziły o klęsce Słowian Połabskich

Połowa dzisiejszych Niemiec należała tysiąc lat temu do Słowian. Dziś prawie nie ma tam po nich śladu. Zadecydowała o tym seria niefortunnych przypadków. Oto 5...

4 stycznia 2016 | Autorzy: Grzegorz Antosik

Średniowiecze

Wyrwane serca, zjedzone nogi. Czy Aztekowie naprawdę byli sadystycznymi barbarzyńcami?

Rozebranego i związanego jeńca wrzucano do ogniska, gdzie przez chwilę piekł się żywcem. Następnie kapłani wyciągali jeszcze żywą ofiarę i nożem otwierali klatkę piersiową, by...

14 września 2014 | Autorzy: Michał Piorun

Średniowiecze

Czy to Hunowie i Germanowie nauczyli Europejczyków mody?

W 1905 roku niemiecka ekspedycja do Chińskiego Turkiestanu, kierowana przez Alberta von Le Coqa, odkryła w Kyzylu zaskakujące freski z VI-VII wieku n.e. Przedstawiały one...

21 maja 2011 | Autorzy: Kamil Janicki

KOMENTARZE (15)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Anonim

Ch*j, dupa i kamieni kupa.

    znany

    Na głupoty nie odpowiadam

    Tom

    Rozumie @Anonimie ze jest to twoja zyciowa mysla przewodnia i zloty srodek na wszystko !

      cogitoergosum

      Panie Magistrze juz dawno czy to w kraju czy za granica nie czytalem takiego tresciwego popularnonaukowego artykulu. Przywraca Pan wiare szaremu zjadaczowi chleba w dziennikarstwo popularnonaukowe. Zurnalistow z gadzinowek juz nam wystarczy powoli czlowiek lapie sie na tym ze przestaje pamietac jak to bylo wtedy kiedy cale dziennikarstwo nie bylo tubami korporacji i siewcami propagandy, przeczytalem polecilem znajomym czekam na nastepne artykuly wraz z rozwojem prac nad Panska dysertacja, dziekuje tez za zestawienie literatury. Co do ofiar ludzkich topionych w ofiarnych bagnach czy moznaby sie pokusic o stwierdzenie ze germanska Frau Hölle byla manifestacja teutatesa? Czy rozbic ten Kult nalezy na dwa nurty. Jedne bagna poswiecone byly bogini odchlani a inne bogowi przedstawianemu pod postacia debowego pala??

Nasz publicysta | Katarzyna Barczyk

Czy zechciałby Pan rozwinąć swoją myśl?

    Jowita

    wypowiedź Anonima jest tak błyskotliwa, że oślepiła Go i nadal nie odzyskał wzroku ;D

      cogitoergosum

      Szanowny Panie Tom Z zapartym tchem czytam Panskie komentarze pod tym merytorycznie bardzo dobrze przygotowanym artykulem, i utwierdza mnie Pan w przekonaniu, ze ciezka praca ks Konarskiego i jego komisji edukacyjnej nie tylko poszla na marne ale wrecz wyrzadzila krajowi w dlugiej perspektywie duze szkody. Siedzialby Pan sobie nad brzegiem ruczaju ssal zeberko dziadka podziwiajac niepowtarzalny krajobraz ojczystej laki i byl szczesliwy. A tak czuje sie Pan zobligowany znajomoscia alfabetu do korzystania z cytowanych przez Pana zrodel w sposob dowodzacy niezbicie, ze Panscy nauczyciele oszukali skarb panstwa przywladzczajac pobory za niewykonana prace.

    Tom

    Nieladnie pani @Katarzyno Barczyk
    Skoro mowi sie „A” i raczyla pani zauwazyc ze:
    ,, Ba przeciez sam Bog Jahwe zazadal od Abrahama ofuary z syna”
    To UCZCIWIE stawiajac sprawe powinna pani powiedziec „B” i dodac, ze tylko po to zeby WYSTAWIC GO NA PROBE
    ============================================================================>> I ZE TEGO SYNA OFIAROWAC NIE MUSIAL !!
    A wystawil go na probe wlasnie tylko dlatego, ze wszedzie indziej wszyscy inni dla bozkow cudych swoich dzieci ne zalowali, jakby chcal go przez to zapytac: ,, CZY KOCHASZ MNIE TAK SAMO JAK ONI!? Oczym nie raczyla pani wspomniec ani slowem .. 0j NIELADNIE !

    Tom

    A co akiego @Anonim moze jeszcze rozwinac, wyprul zyly i dal juz z siebie wszystko teraz conajwyzej moze sie juz tylko ZWINAC w niejedna rolke na sznurku !

Anonim

Galowie a raczej Celtowie byli tak okrutni ? Natomiast rzymianie wcale tacy święci nie byli i też jeszcze większe okrucieństwa czynili. Wszędzie gdzie tylko czytam o Celtach to czytam jacy byli źli a rzymianie dobrzy. Niech ktoś dobrze opiszę zwyczaje Rzymian to sprawa bardziej się rozjaśni.

    Tom

    @AnonimIe
    nie wypisywalbys takie PIERDEWEK, na swoj WLASNY OBRAZ I POSMIEWISKO,ze
    ,, Niech ktos dobrze opisze zwyczaje Rzymian to sprawa bardziej sie rozjasni”
    BOWIEM DAWNO TO UCZYNIONO I SIE ROZJASNILO
    ===========================================> NIEZAUWAZYL i dalej siedzi w CIEMNOSCIACH!
    A wystarczylo zwyczajnie wlaczyc sobies swiatlo …???..
    Opisal to niezwykle OBSZERNIE w dwoch swoich ceglach Vittorio Messori pt.,, Czarne Karty Kosciola”
    UDOKUMENTOWALI na YT HISTORYCY pt.,, ,, INKWIYCJA mit na micie mitem pogania”
    opublikowal na swoich lamach pch.24.pl i marucha pt.:,, 6 mitow na temat sw.Inkwizycji”

    Natomiast Pawel Krupa, Roman Konik i wielu wielu innych na czele z ks.Pralatem Romanem Kneblewskim nakrecili o tym bardzo interesujace filmiki:
    ,, HISTORIA KOSCIOLA”
    ,, Prawda o Sredniowieczu i o Sw.Inkwizycji”
    ,, O Czarnej legedzie Swietej Inkwizycji”
    ,, PRZEPRASZAC ZA INKWIZYCJE? NIGDY!”

    ZAMIAST CZEPIAC SIE NIECH SPRAWDZI SOBIE W GOOGELku..PL DLA CHCACEGO NIC TRUDNEGO
    ================================================>> chyba ze po to zu jesttes, to czepiaj sie dalej!!

    Crimsone

    Święta racja. Wiele osób zapomina , że Rzym był najeźdźcą używającym wszystkich środków by podporządkować sobie inne narody. Tortury i kary śmierci były normą. Zgodzę się z Anonimem, że wiemy od Rzymian tylko o tym co złe , myślę , że głównie dlatego, że to zwyciężcy piszą historię.

    Swoją drogą oprócz rzymskich brutalnych zachowań religijnych są także kulturowe. Około 80-90% patologii Rzymian jest przemilczanych, w tym zgoda na przemoc domową , kary cielesne a nawet zabicie własnego syna za nieposłuszeństwo. Sam fakt niewolnictwa jest przemilczany i traktowany jako ciekawostka

Tom

Pani @Katarzyno Barczyk
Szkoda tez ze nie wspomniala pani slowem jak bylo na ziemiach obecnej Polski ktora przed 966r. byla KRAINA LUDOZERCOW !
WYSTARCZY WYGOOGLAC:
,,Czy w okolicy Fordon mieszkali ludozercy?”
k u j a w s k o / p o m o r s k i e
,, Osada Gzin-Luzycka”
ATRAKCJE R e i s e b i u r o
,,Kanibalizm Kultura unstrucka”
w i k i p e d i a
,, Kanibale pod Wroclawiem”
w y k o p a l i s k a
,, Ofiary z ludzi w religijnej praktyce dawnych mieszkancow ziem obecnej Polski”
KUTURA LUZYCKA:
,, Maski amulety uczty kanibalistyczne”
Slowianie od zawsze wierzyli w dusze niesmiertelna pod warunkiem ze ja po smierci zjedza, zeby mogla zyc dalej w ich wlasnym ciele, dlatego tylko wsrod Slowian KANIBALIZM BYL RELIGIA tak silna, ze nawet Miieszko I ,ktory ochrzcil sie wraz ze swoim ludem tego nie zmienil.

Nie zmienila tez tego KARA SMIERCI;ktora za kanibalizm wprowadzil Boleslaw Chrobry, poniewaz Slowianom sie wydawalo BARBARZYNSTWEM, ze tych ktorych kochaja, zamiast ich z milosci zjesc zapewniajac wiecznosc, zamiast tego maja zakopac w ziemi zeby zgnili …
Dlatego ZESZLI DO PODZIEMIA na kilka kolejnych stuleci i zzerali sie potajemnie w KONSPIRACJI !
Pod oslona nocy wygrzebywano zwloki z ich grobow, zeby zapewnic im gdziwy rytualny pogrzeb i wyladowaly w kotle u tych plemion, ktore nie konsumowaly na surawo i tak wraz z cala rodzina plemienna lacznie z malymi dziecmi , ktorym tez cos sie nalezalo, wrabali przodka ze do rana nie pozostalo po nim sladu…
Tak samo zzerano tez wrogow niegodnych, zeby zyli i wystarczylo jak to Polacy, ze sie poklocili i nie zdazyl przeprosic a do rana pozostala po nim tylko mokra plama.
GDYBY NIE MIESZKO 1 TO DZISIAJ NIE BYLOBY NA SWIECIE POLAKOW !!!
Podobno do 966 r. juz zdazyli zezrec ponad polowe Polakow ! ! !
GDYBY NIE MIESZKO 1 NIE BYLOBY DZISIAJ NASZEJ KOCHANEJ POLSKI ! Amen.

Tom

Czy nie warto nadmienic, ze to wlasnie zydzi poczawszy od Abrahama jako pierwsi na swiecie skonczyli z paleniem na oltarzach ofiar z ludzi swoim bozkom i zamiast malych dzieci wprowadzono w judaizmie kozly ? Kpl.20,1
Mozna spoko stwierdzic, ze byli wtedy najbardziej CYWILIZOWANYM NARODEM na swiecie … ALE TYLKO WTEDY GEL !

Tom

POLECAM TEZ WSZYSTKIM CO WARTO WIEDZIEC.
,, Jak bestialsko Slowianie obchodzili sie z pierwszymi Chrzescijanami.
PRZERAZAJACA HISTORIA zmuszania ojcow do skladania swoich synow Slowianskim bozkom”

,, Jak mieszkancy ziem obecnej Polski skladali ofiary z ludzi. Bogowie ich lubuja sie w Chrzescijanskiej krwi ”
Wstarczy wygooglac te tytuly
CZY TAK NIE JEST DO DZISIAJ ??

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.