Żołnierze Legionów Polskich we Włoszech dokonywali bezwzględnej eksterminacji włoskich powstańców. Tak twierdzi ten poczytny autor

Stojące u boku Napoleona we Włoszech Legiony Dąbrowskiego, jeżeli już się nam z czymś kojarzą, to zapewne z odwagą i nieustępliwością w boju. Jednak Sławomir Leśniewski w swojej nowej książce zatytułowanej „Napoleoński amok Polaków” zwraca również uwagę na mało chwalebne epizody z ich historii.

Mordercy kobiet i dzieci

Nasi rodacy byli bowiem wykorzystywani przez Francuzów do krwawego tłumienia buntującej się ludności dopiero co podbitych przez Korsykanina obszarów. Tak stało się między innymi w położonym niedaleko Rzymu departamencie Circeo. Jak czytamy w „Napoleońskim amoku Polaków”:

Ruchawki, która rozpoczęła się 24 lipca [1798], nie traktowano początkowo poważnie. Jednak w ciągu kilku dni objęła ona swoim zasięgiem znaczny obszar, a powstańcy od samego początku walczyli z zaciętością i okrucieństwem, często w wyszukany sposób mordując przedstawicieli władz sprzyjających okupantowi.

Pod koniec miesiąca Polacy […] wzięli szturmem Ferentino, czym zasłużyli sobie na podziw Francuzów, ale jednocześnie nienawiść powstańców. Oskarżali oni legionistów o mordowanie kobiet i dzieci oraz dokonanie bezwzględnej grabieży miasteczka.

Kilka dni później Francuzi nie mogli się nachwalić odwagi legionistów biorących udział w zdobyciu Frosinone. Generał Étienne Macdonald twierdził wręcz, że: „Polacy są tak dzielni, jak to tylko jest możliwe”. Innego zdania byli na pewno nieszczęśni obywatele miasta. Wielu z nich spłonęło żywcem w podpalonych przez żołnierzy budynkach.

fot.Józef Peszka/domena publiczna

Legioniści wykazali się okrucieństwem między innymi w departamencie Circeo.

Okrucieństwo atakujących zszokowało nawet uciekinierów z spod Ferentino. Twierdzili oni, że „sceny, które tam obserwowali, były niczym wobec okropności, jakie miały miejsce w Frosinone”. Zresztą sami legioniści nie ukrywali, że nie mieli żadnej litości dla walczących do końca z okupantem przeciwników.

Jeden z Polaków stwierdził, że „Bagnet żołnierza szybko oczyścił z nich ziemię”. Powstanie upadło kilka tygodni po krwawej łaźni zgotowanej buntownikom we Frosinone. Jak pisze Sławomir Leśniewski „tysiąc trzystu Polaków uczestniczyło w likwidacji ostatnich powstańczych ognisk oporu i w wyłapywaniu jego przywódców”.

Bezwzględna eksterminacja powstańców

Nie był to jednak koniec wykorzystywania naszych rodaków do pacyfikowania zbuntowanej ludności. Taka rola przypadła legionistom również w podbitym w 1799 roku Królestwie Neapolu. Tamtejsza ludność nie miała bowiem najmniejszego zamiaru potulnie znosić francuskiej obecności i rozpoczęła krwawą walkę z najeźdźcą.

Boleśnie przekonali się o tym sami Polacy. Kilku z nich zginęło okrutną śmiercią po tym, jak wpadli w ręce insurgentów. W odwecie, dowodzeni przez późniejszego dyktatora powstania listopadowego Józefa Chłopickiego, legioniści dokonali w Niedzielę Wielkanocną prawdziwej rzezi. W książce „Napoleoński amok Polaków” czytamy, że:

Jej okrucieństwo w niczym nie ustępowało bestialstwu powstańców. W nocnym szturmie żołnierze 2. batalionu 1. Legii razem z francuskimi strzelcami i pięćdziesięcioma ułanami zdobyli Traettę, wybili broniących się powstańców, a ludność miasteczka „wycięto w pień, nie żywiąc nikogo”.

Ciekawostka powstała w oparciu o książkę Sławomira Leśniewskiego „Napoleoński amok Polaków” (Wydawnictwo Literackie 2019).

To jednak wcale nie był koniec. Polacy nie zadowolili się samym mordem i przy pomocy ognia i prochu zrównali miasteczko z ziemią. Na zgliszczach pozostawili głaz z napisem: „Tu była Traetta — zbuntowała się — już jej nie ma”. Sławomir Leśniewski trafnie zauważa, że:

Barbarzyństwo, na jakie najpierw patrzyła, a którego potem doświadczyła włoska mieścina, nasuwa porównania z czasami mongolskich najazdów, okrutnej rozprawy rewolucyjnej Francji ze zbuntowaną, wierną królowi i religii katolickiej Wandeą lub okrucieństwami ostatniej wojny światowej.

Podobne zdarzenia powodowały narastającą zaciekłość po obu stronach; na bestialstwo powstańców legioniści odpowiadali karnymi ekspedycjami i bezwzględną ich eksterminacją. Straszna w swojej postaci wojna zaczęła wydobywać z nich uśpione dotychczas demony.

Spirala nienawiści w kolejnych tygodniach tylko się nakręcała, a liczba ofiar po obu stronach rosła. Napoleon dobrze zapamiętał, jaką skutecznością wykazali się Polacy w walce z włoskimi rebeliantami – kilka lat później postanowił wykorzystywać ich do stłumienia rewolty na Santo Domingo. Ale to już temat na zupełnie inny artykuł.

Źródło:

Ciekawostki to kwintesencja naszego portalu. Krótkie materiały poświęcone interesującym anegdotom, zaskakującym detalom z przeszłości, dziwnym wiadomościom z dawnej prasy. Lektura, która zajmie ci nie więcej niż 3 minuty, oparta na pojedynczych źródłach. Ten konkretny materiał powstał w oparciu o książkę:

• Sławomir Leśniewski, Napoleoński amok Polaków, Wydawnictwo Literackie 2019.

Dowiedz się, za co Polacy kochali Napoleona: