Ciekawostki Historyczne
Średniowiecze

Tysiącletnia zagadka. Kim była druga żona Bolesława Chrobrego?

„Pojął za żonę Węgierkę, z którą miał syna Bezpryma, lecz i ją również przepędził”. To wszystko, co źródła mówią na temat drugiej małżonki Bolesława Chrobrego. Czyżby właśnie udało się odkryć tożsamość tajemniczej księżniczki?

Cytowana relacja pochodzi z kroniki biskupa Thietmara – jednego z podstawowych źródeł wiedzy o panowaniu pierwszego polskiego króla. Autor wspomniał w swoim obszernym tekście o wszystkich czterech żonach Chrobrego. Dwóm pierwszym poświęcił jednak zaledwie pojedyncze zdania. Były to małżeństwa krótkie i zakończone bezceremonialnym pozbyciem się partnerek.

Szczególnie wiele pytań rodzi drugi z tych związków, zawarty prawdopodobnie w 986 roku. Urodził się z niego pierworodny syn władcy, przez co przepędzenie matki wydaje się wyjątkowo szokujące. Co więcej źródło nie pozwala w jasny sposób wskazać czyją córką była i jak nazywała się nieszczęsna władczyni.

Gąszcz wątpliwości

Formułowano różne koncepcje na ten temat. Najczęściej, w oparciu o sporo późniejsze źródła, wskazywano, że była to córka węgierskiego księcia Gejzy – ojca świętego Stefana. Wyjaśnienie to było jednak wielokrotnie kwestionowane. Wątpił w nie autor Rodowodu pierwszych Piastów Kazimierz Jasiński, a także znany węgierski mediewista, György Györffy. Ten ostatni wskazał, że przecież Thietmar kojarzył postać księcia Gejzy i podał sporo szczegółów na jego temat w innej partii swojej kroniki.

Bolesław Chrobry. Nie miał litości wobec wrogów... i wobec swoich żon (domena publiczna).

Bolesław Chrobry. Nie miał litości wobec wrogów… i wobec swoich żon (domena publiczna).

Jeśli w tym konkretnym przypadku nie potrafił wskazać pochodzenia żony Chrobrego (a zrobił to przy wszystkich pozostałych małżonkach władcy!), to najwidoczniej była ona „latoroślą jednego z Arpadów, którego imienia Thietmar po prostu nie znał”. Rozrośnięte struktury władzy w kraju Węgrów są słabo rozpoznane, podobnie jak genealogia pierwszych Arpadów. W efekcie połowica Chrobrego zadomowiła się w literaturze jako tajemnicza „N.N”.

Dalsza część artykułu pod ramką
Zobacz również:

Pytania i argumenty

Nowe rozwiązanie zagadki zaproponował gdański mediewista i autor wydanej niedawno biografii księcia Bezpryma – profesor Błażej Śliwiński. Połączył on szereg przesłanek, które już wcześniej omawiano w literaturze. Wskazał na interesy Mieszka I około 986 roku (małżeństwo zawarto w okresie wielkiej ekspansji Piastów na południe, kosztem Czechów) oraz sytuację polityczną na Węgrzech w tym czasie.

Poznaj najbardziej bezkompromisową wizję początków Polski. Nowatorskie spojrzenie na rolę kobiet u zarania państwa Piastów i nie tylko. "Żelazne damy" Kamila Janickiego już w sprzedaży!

Poznaj fascynującą historię kobiet, które w mrokach średniowiecza zbudowały Polskę. Bezwzględne, ambitne, utalentowane. „Żelazne damy” Kamila Janickiego już w sprzedaży!

Gejza nie rządził bezpośrednio całym krajem, a tylko jego północno-zachodnią częścią. Na północnym wschodzie panowali cieszący się sporą niezależnością książęta siedmiogrodzcy. „Logicznym jest domysł o większym zysku w celach realizacji politycznego planu [Mieszka] ze związków z rodem władców Siedmiogrodu, [niż z Gejzą]” – stwierdził Śliwiński. Przypomniał też o istnieniu w tym czasie tym czasie na Węgrzech grodu określanego mianem Bezprem (obecny Veszprem). Właściwie identyczne imię otrzymał syn Chrobrego, możliwe więc, że gród został założony, lub był zarządzany przez jego przodka, bądź też krewnego. Tej teorii nie sposób potwierdzić, wiadomo natomiast, że bliskie związki z ośrodkiem miała żona Gejzy, Sarolta, pochodząca… właśnie z dynastii książąt siedmiogrodzkich.

Imię księżnej

W oparciu o obszerną argumentację, zamieszczoną w książce Bezprym. Pierworodny syn pierwszego króla Polski Śliwiński doszedł do następujących wniosków:

Węgierska żona Bolesława Chrobrego najpewniej pochodziła z książąt siedmiogrodzkich, była córką Gyuli Starszego, syna Horka, a więc i także siostrą Sarolty. (…) Z przekazu „Gesta Hungarorum” znana jest jej siostra, imieniem Karolda. Nic o niej więcej ze źródeł nie wiadomo, jest to jedyna w ogóle o niej wzmianka. 

News powstał w oparciu o książkę Błażeja Śliwińskiego pt. "Bezprym. Pierworodny syn pierwszego króla Polski" (Kraków 2014).

News powstał w oparciu o książkę Błażeja Śliwińskiego pt. „Bezprym. Pierworodny syn pierwszego króla Polski” (Kraków 2014).

Zdaniem autora najprawdopodobniej to właśnie wspomniana Karolda była drugą żoną Chrobrego i matką jego syna. Historycy węgierscy twierdzą wprawdzie, że Karolda była żoną jednego z głównych wodzów armii świętego Stefana – wpływowego możnego Doboki – to jednak w żaden sposób nie podważa ustaleń profesora Śliwińskiego. Nie można przecież wykluczyć, że wcześniej młoda księżniczka zawarła burzliwy i krótkotrwały związek z polańskim następcą tronu. Czy jednak rzeczywiście tak było?

***

Zarówno to, jak i wiele innych ciekawych, przełomowych a często i kontrowersyjnych ustaleń autor tekstu przytacza w swojej najnowszej książce „Żelazne damy. Kobiety, które zbudowały Polskę”.

Źródłem powyższego newsa jest:

  • Błażej Śliwiński, Bezprym. Pierworodny syn pierwszego króla Polski, Avalon 2014.

Korzystałem również z:

  1. György Györffy, Święty Stefan. Król Węgier, Rytm, 2003.
  2. Kazimierz Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2004.

Newsy historyczne. O co chodzi?

1 Rubryka „newsów historycznych” to najnowsze doniesienia ze świata historii. Szukamy przegapionych i przemilczanych odkryć polskich (i nie tylko) naukowców. Pokazujemy, że w badaniach nad przeszłością nieustannie coś się dzieje.
2-news Nasze newsy są krótkie i przystępne. Na 2-3 tysiącach znaków streścimy dla Was odkrycia, które naukowcy zawarli na dziesiątkach stron hermetycznych prac. Piszemy tylko o tym, co naprawdę ma znaczenie. Bez przynudzania.
3 Opieramy się na publikacjach naukowych z ostatnich 18 miesięcy. W świecie historii newsy rozchodzą się powoli, a prace akademickie trafiają do potencjalnych odbiorców z dużym opóźnieniem. To co w innych dziedzinach przestaje być newsem po 24 godzinach w historii może nim być nawet rok później.
4-news Przygotowując newsy kierujemy się listą najbardziej prestiżowych periodyków historycznych. Jeśli jesteś wydawcą lub autorem i chciałbyś, abyśmy sięgnęli do konkretnej publikacji – wyślij ją na adres naszej redakcji.

Kup książki Kamila Janickiego 30% taniej:

Zobacz również

Średniowiecze

Azjatyckie hordy ludojadów. Żaden naród w średniowieczu nie miał gorszej prasy!

Pożerali dzieci swoich wrogów. Żyli niczym zwierzęta. Pod ich wpływem zmieniły się nawet modlitwy. W kościołach wołano z przerażeniem: „Przed strzałami Węgrów obroń nas, Panie!”. Ale...

22 grudnia 2016 | Autorzy: Anna Winkler

Średniowiecze

Insygnia władzy są ważne, ale Węgrzy mocno przesadzali!

Miała swój zamek, na utrzymanie którego szły ciężkie pieniądze, a także własnych strażników. Gdy grzebano ją w żelaznej trumnie, był to symboliczny pogrzeb państwa. W...

11 czerwca 2016 | Autorzy: Adam Szabelski

Średniowiecze

Zhańbiona, przepędzona, zapomniana. Kim była pierwsza żona Bolesława Chrobrego?

Kronikarze nie zadbali o zanotowanie jej imienia. W pracach historyków występuje tylko jako namacalny dowód na brutalność Chrobrego. Człowieka, który ponoć nie liczył się z nikim,...

29 listopada 2015 | Autorzy: Kamil Janicki

Średniowiecze

Morderczy instynkt księżnej. Czy za zamachem na Bolesława Chrobrego stała jego macocha?

Ledwie Chrobry przejął pełnię władzy po swoim ojcu, a już stanął twarzą w twarz z bandą uzbrojonych po zęby zbirów. Tylko cudem uratował skórę. On...

15 listopada 2015 | Autorzy: Kamil Janicki

Średniowiecze

W bólu będziesz rodzić. Ciąża i poród w Polsce pierwszych Piastów

Tysiąc lat temu ciąża to było nie lada wyzwanie. Nikt nie słyszał o akuszerkach, medycyna dopiero raczkowała, a wszystkim rządził nieodłączny zabobon. Poznaj prawdę o...

11 listopada 2015 | Autorzy: Kamil Janicki

Średniowiecze

Noc poślubna Dobrawy. Dlaczego księżna nie wpuściła męża do swojej sypialni?

„Przybyła do Polski, ale nie pierwej podzieliła z nim łoże małżeńskie, aż wyrzekł się błędów pogaństwa” – pisał Gall Anonim na temat małżeństwa Dobrawy i...

9 listopada 2015 | Autorzy: Kamil Janicki

KOMENTARZE (1)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

quiyanca

Myślę, że można także dodać, że archeolodzy wawelscy odkryli bardzo wczesny szkielet na terenie rotundy czteroapsydowej śś. Feliksa i Adaukta. Szkielet ten został zidentyfikowany jako kobieta pochodzenia madziarskiego, więc jedną z bardzo luźnych hipotez jest taka, że być może żona Bolesława wypędzona z jego dworu zmarła w Krakowie. Wysnuto ją na podstawie tego, że jest to pochówek w zbyt prestiżowym miejscu, żeby mogła to być przypadkowa madziarska kobieta, a żona Chrobrego byłaby dostatecznie ważna, żeby zostać pochowaną na wzgórzu w pobliżu palatium.

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.