Wyprawa na biegun, której nie było

Gieorgij J. Siedow decyzję o wyprawie na Biegun Północny ogłosił w kwietniu 1912 roku, a datę jej rozpoczęcia wyznaczył na czerwiec. Doświadczeni polarnicy pukali się w czoła słysząc, jak krótki czas na przygotowanie dał sobie przyszły bohater. Siedow pozostawał niewzruszony w swym postanowieniu.

W środowisku marynarskim uważany był za karierowicza. To, że nie budził powszechnej sympatii dało o sobie znać, gdy żaden z oficerów marynarki nie chciał objąć dowodzenia akcją ratowniczą po tym jak jego wyprawa zaginęła.

Wyprawa na biegun miała być prezentem dla cara Mikołaja II z okazji 300-lecia objęcia przez Romanowów władzy w Rosji.

Żądny sławy i uznania postanowił zadedykować swoją ekspedycję rodzinie carskiej, z okazji 300-lecia panowania dynastii Romanowów. Miał to być doskonały prezent dla Mikołaja II, zaskarbiający polarnikowi łaskę i nagrody. Siedow okazał się przede wszystkim marzycielem, który nie mierzył zamiarów na siły.

Złe jeszcze gorszego początki

Tuż przed wypłynięciem z portu pojawiły się pierwsze problemy, mianowicie „Swiatoj muczenik Foka” (statek, na pokładzie którego wyprawa miała ruszyć w stronę bieguna) był przeciążony i władze portu nie godziły się na jego wyjście w morze. Szef ekspedycji wyrzucał z ładowni wszystko, co wpadło mu w ręce. W wodzie wylądowała między innymi skrzynia z kuchenkami turystycznymi i radiostacja.

W końcu podróżnicy wyruszyli zdobywać Arktykę 27 sierpnia, tylko po to, by kilka tygodni później utknąć na całą zimę na Nowej Ziemi. Dalej popłynęli dopiero gdy puściły lody i w sierpniu 1913 roku dopłynęli do Ziemi Franciszka Józefa. Tam musieli przeczekać kolejny rok. Tym razem zabrakło węgla.

Statek Siedowa „Swiatoj muczenik Foka” w trakcie zimowania na Ziemi Franciszka Józefa.

Polarnik wprawdzie miał całe dwa lata na uzupełnienie braków w lekturze, ale nie zapoznał sie z dostępną w Rosji literaturą dotyczącą najnowszego stanu badań nad Arktyką. Planował założyć obóz na ziemi, która nie istniała i ruszyć z wątłym wyposażeniem na biegun (który, na szczęście, istniał).

Trasa wyprawy na Siedowa.

Co więcej Siedow zaczął chorować na szkorbut, a niektórzy członkowie załogi podejrzewali, że traci zmysły. 15 lutego 1914 roku ekspedycja licząca trzy osoby (z G.J. Siedowem na czele) wyruszyła z pokładu statku na biegun. Nieco ponad miesiąc później (19 marca) powróciło dwóch jej członków, bez kierownika wyprawy.

Ekspedycja przebyła zaledwie… 100 kilometrów. Do bieguna zabrakło jej, bagatela, kolejnych dwóch tysięcy. Jednym słowem fiasko, jednak patrząc na literaturę rosyjską dotyczącą tej tematyki odnosi się zgoła inne wrażenie.

„Spektakularny” sukces

Rejs G.J. Siedowa został uznany odgórnie za niebywały wyczyn. Z czasem samego Siedowa zaczęto uważać praktycznie za jedynego badacza Arktyki. Imię polarnika nadano lodołamaczowi, dwóm zatokom, szczytowi na Nowej Ziemi, wyspie na Morzu Barentsa, przylądkowi na Ziemi Franciszka Józefa, chutorowi, w którym sie urodził, a nawet… lodowcowi. „Pionierski odkrywca ziem północnych” zyskał miano zdobywcy bieguna.

I jeszcze jedno ujęcie wielkiego polarnika… który zapomniał zabrać ze sobą węgiel.

Była to oficjalna wersja, przyjęta przez najwyższy instancje, a niezgadzanie się z nią nie było bezpieczne. W latach 30. XX wieku Związkowi Radzieckiemu potrzebni byli bohaterowie. W ich gronie znalazł się również Siedow.

Zapomniano o jego szlacheckim pochodzeniu i uczyniono zeń „człowieka ludu”. Dopasowując historię do ideologii „zapomniano” o wsparciu, którego ekspedycji udzielił Mikołaj II. I tak zdobywcę Bieguna Północnego, odkrywcę ziem północnych Siedowa (który w rzeczywistości nie przebył nawet całej Ziemi Franciszka Józefa) znał każdy radziecki uczeń!

Źródło:

Ciekawostki to kwintesencja naszego portalu. Krótkie materiały poświęcone interesującym anegdotom, zaskakującym detalom z przeszłości, dziwnym wiadomościom z dawnej prasy. Lektura, która zajmie ci nie więcej niż 3 minuty, oparta na pojedynczych źródłach. Ten konkretny materiał powstał w oparciu o:

• W. D.Docenko, Tajny Rossijskogo fłota, Moskwa 2005.