W Auschwitz pod nosem Niemców prężnie działały konspiracyjne organizacje więźniów. Jedną z nich założył Witold Pilecki. Chciał zorganizować w obozie powstanie.
Oczywiście siły, którymi dysponowali więźniowie, były minimalne wobec ogromu hitlerowskiej machiny zbrodni. Ale siła konspiracji tkwiła w jej znaczeniu psychologicznym i moralnym. Pilecki wyznaczył stworzonej przez siebie organizacji następujące cele: – podtrzymywanie na duchu kolegów, – przekazywanie współwięźniom wiadomości z zewnątrz obozu, – potajemne zdobywanie żywności i odzieży oraz jej rozdzielanie, – przekazywanie wiadomości poza druty KL Auschwitz, – przygotowanie własnych oddziałów do opanowania obozu podczas ewentualnego zaatakowania go z zewnątrz przez oddziały partyzanckie, z równoczesnym zrzutem broni i siły żywej (desant).
Zbrojne powstanie w obozie
Ten ostatni punkt, opanowanie zbrojne obozu, to była wielka idea Pileckiego. „Gdyby zaatakowano go z zewnątrz, zrzucono tam broń i desant lub nawet tylko dokonano ciężkiego nalotu bombowego…” – marzył. Do końca wierzył, że więźniowie byliby zdolni do opanowania obozu. Rozgoryczony, wyraźnie rozmijający się z realiami, napisał później:
„Tragedią naszą było nie to, żeśmy – jak myślała Warszawa – byli kościotrupami, lecz przeciwnie, że jakkolwiek byliśmy silni i lokalnie bieg wypadków mieliśmy w swoim ręku, ze względu jednak na ogólną sytuację – społeczeństwo, represje – ręce mieliśmy związane i z oddali musieliśmy uchodzić za bezradnych. Potrzebny był nam rozkaz”.
fot. Auschwitz Erkennungsdienst./domena publicznaPilecki do końca wierzył, że więźniowie byliby zdolni do opanowania obozu.
Ważną enklawą konspiracji stał się obozowy szpital. Wkrótce ludzie Pileckiego zaczęli wykradać leki z apteczki dla esesmanów i przekazywać je potrzebującym. Zorganizowali też pierwszy kontakt z ludnością cywilną poza obozem, wykorzystywany dla przerzutu lekarstw do obozu.
Jak likwidowano zdrajców?
Organizowali żywność i wykonywali wyroki śmierci na szpiclach oraz najbardziej sadystycznych kryminalistach, którzy pilnowali w obozie porządku. (Konspiracja miała własny sąd, wydający wyroki śmierci na kapusiów). Na ścianie bloku 15. wisiała skrzynka na donosy, do której jeden ze ślusarzy z ZOW dorobił klucz. Pilecki albo jego ludzie wyciągali donosy, zostawiając tylko te nieszkodliwe. „Orientowaliśmy się, kto jest kapusiem, i czasami sami dopisywaliśmy anonimy, (…) skierowując dochodzenia przeciwko samym kapusiom” – raportował Witold.
Informacji, kto jest szpiclem, dostarczali też żołnierze ZOW, zatrudnieni jako pisarze w obozowym Gestapo. Jeśli zapadł wyrok, członek ZOW wydający posiłki bił zdrajcę chochlą po głowie za rzekomą próbę powtórnego pobrania zupy z kotła. Szpicel był zaraz odprowadzany do bloku szpitalnego. I nie wracał już stamtąd, bo pielęgniarze dawali mu zastrzyk zardzewiałą igłą.
Ludzie Pileckiego likwidowali nawet niektórych esesmańskich zbrodniarzy. Robili to z wyjątkową ostrożnością, żeby na obóz nie spadł niemiecki odwet. Hodowali na przykład zarażone tyfusem wszy, a potem wpuszczali je do ubrań zbrodniarzy. W taki sposób zginął między innymi Hauptsturmführer Siegfried Schwela, naczelny lekarz SS. Więźniowie konspiratorzy zaczęli prowadzić nasłuchy radiowe oraz przygotowywać plan aktywnej samoobrony i ewentualnego buntu, na wypadek gdyby Niemcy postanowili zlikwidować obóz. Witold Pilecki wespół z towarzyszami opracowywał szczegółowe przygotowania do akcji militarnej w różnych sytuacjach.
Ucieczki z Auschwitz
Magazyn broni ZOW umieszczono i zamaskowano pod barakiem biura budowlanego. Meldunki do Komendy Głównej ZWZ-AK docierały za pośrednictwem zwalnianych więźniów. Gdy Niemcy znieśli zbiorową odpowiedzialność za ucieczki, ZOW zajął się ich organizacją. Pierwsza udana ucieczka miała miejsce 16 maja 1942 roku. Dokonali jej porucznik Wincenty Gawron oraz Stefan Bielecki. Kiedy z końcem 1941 roku Niemcy rozpoczęli wielką rozbudowę Birkenau (Auschwitz II) i podjęli masową eksterminację Żydów, konspiracja obozowa objęła także ten nowy obóz.
fot.Stanislaw Mucha /domena publicznaKiedy z końcem 1941 roku Niemcy rozpoczęli wielką rozbudowę Birkenau (Auschwitz II) i podjęli masową eksterminację Żydów, konspiracja obozowa objęła także ten nowy obóz.
Chodziło głównie o zebranie wiarygodnych informacji o eksterminacji Żydów i przesłanie ich do Warszawy. Po przetrzymaniu dziewięciu dni okrutnego przesłuchania w bunkrze bloku 11. do Birkenau został przeniesiony pułkownik Jan Karcz. Stworzył tam „piątki” ZOW, głównie z więźniów przeniesionych z Auschwitz I. (Nie ma informacji, czy udało się wciągnąć do konspiracji jakichś Żydów spośród tych, którzy nie zostali natychmiast zagazowani). Zbierano informacje, rozdawano nieco żywności i lekarstw.
Grupy oporu w obozie
Wiosną 1942 roku przywieziono do Birkenau pierwsze więźniarki. Z czasem kilkanaście kobiet weszło do konspiracji obozowej. Inicjatywa ruchu oporu Pileckiego była wprawdzie pierwsza, ale później powstawały inne. Prawie każde środowisko polityczne próbowało się organizować.
Powstały więc grupy oporu PPS pod kierunkiem Stanisława Dubois, grupy ZWZ pułkownika Kazimierza Rawicza (numer 9319) czy prawicowej ONR Jana Mosdorfa (numer 8230). Nawet w tej konspiracji, w samym jądrze piekła, nie obyło się bez tarć politycznych i ambicjonalnych. Ponoszono też ogromne ofiary. „Wielki młyn lagru wyrzucał wciąż trupy – zanotował później Pilecki w swym raporcie. – Wielu kolegów ginęło i stale trzeba ich było zastępować innymi. Wciąż trzeba było wszystko wiązać. (…) W wysiłku pracy codziennej walczyliśmy o to, by jak najmniej oddać do komina istnień polskich, a dzień czasami wydawał się rokiem”.
fot. Yad Vashem, Auschwitz Album/domena publicznaCelem Pileckiego było połączenie wszystkich grup konspiracyjnych i przygotowanie powstania w obozie.
Celem Pileckiego było połączenie wszystkich grup konspiracyjnych i przygotowanie powstania w obozie. Po wielu trudnych rozmowach udało mu się doprowadzić do swoistego porozumienia politycznego między poszczególnymi partiami i nurtami politycznymi, które za drutami kłóciły się z nie mniejszą zajadłością niż na wolności.
Wyrazem tego porozumienia była zorganizowana w 1941 roku Wigilia, na której spotkali się przedstawiciele różnych ugrupowań. Do ZOW przystąpiło po niej kilku socjalistów i członków ZWZ. Zwierzchnictwo wojskowe nad połączonymi grupami konspiracyjnymi objął pułkownik Rawicz, który formalnie podporządkował je komendantowi ZWZ. Utworzono „komitet polityczny” z przedstawicieli lewicy (między innymi Stanisław Dubois) i prawicy (między innymi Jan Mosdorf), wciągnięto do konspiracji grupę czeskich więźniów.
KOMENTARZE
W tym momencie nie ma komentrzy.