Biali niewolnicy

Ubodzy Anglicy, Irlandczycy, Holendrzy czy Niemcy nie ponosili kosztów podróży przez Ocean Atlantycki, lecz po dotarciu na miejsce stawali się własnością osadników i mieli w obowiązku przepracować wyznaczoną liczbę lat, dostawali w zamian jedynie wyżywienie i miejsce do spania. Po spełnieniu tego warunku, odzyskiwali wolność i otrzymywali własny kawałek ziemi do samodzielnej uprawy. Wielu z nich żałowało podjętej decyzji o emigracji, ponieważ podczas obowiązywania kontraktu właściciel mógł takiego niewolnika przegrać w karty, a ucieczka wiązała się z postawieniem przed sądem, a zadośćuczynieniem było przedłużenie kontraktu zatrzymanemu zbiegowi…

fot.domena publiczna

„Mężowie, żony i rodziny sprzedawane bez różnicy różnym nabywcom są brutalnie rozdzielane – prawdopodobnie nigdy więcej się nie spotkają”

Z biegiem czasu okazywało się, że liczba takich „dobrowolnych niewolników” nie jest wystarczająca i zaczęły się łapanki ubogich mieszkańców na ulicach europejskich miast. Nowym pomysłem na uzupełnienie siły roboczej na amerykańskich ziemiach stała się również deportacja więźniów z Europy.

fot.domena publiczna

Mapa Nowego Świata, wykonana przez Sebastiana Münstera, została po raz pierwszy opublikowana w 1540 roku

Pracownicy kontraktowi z Afryki

W tym samym czasie, gdy białe niewolnictwo trwało w najlepsze, sprowadzano do przymusowej pracy rdzennych mieszkańców Afryki. W 1619 roku dotarł pierwszy transport z dwudziestoma Murzynami, którzy początkowo mieli dotrzeć do Hiszpanii, jednakże zostali przejęci przez piratów pod holenderską banderą i skierowani do portu w Wirginii. Po dopłynięciu do amerykańskiego brzegu, nowoprzybyli zostali ochrzczeni, co gwarantowało im, że nie będą niewolnikami. Jednakże nie wykluczało konieczności podjęcia pracy kontraktowej.

Czarni pracownicy okazali się najefektywniejsi, więc podjęto decyzję o regularnym sprowadzaniu ich prosto z Afryki do Ameryki. Koszt wykupienia w porcie robotnika pochodzenia irlandzkiego wynosił 5 funtów, a afrykańskiego aż 10 razy więcej. Plemiona afrykańskie były w trakcie nieustannej wojny, więc ustaliły zwyczaj, że przegrani wzięci w niewolę, zostawali sprzedani białym handlarzom czekającym na chętnych na podróż do Nowego Świata. Murzyni nie mieli żadnego wyboru, ponieważ pozostając w ojczyźnie zostaliby zabici przez rdzenny lud, który ich więził.

fot.domena publiczna

Czarni niewolnicy na sprzedaż, Nowy Orlean

Życie w Nowym Świecie

Pracownicy fizyczni zarówno biali, jak i czarni, którzy dotarli na kontynent amerykański w pierwszej połowie XVII wieku i wypełnili swój obowiązek względem właściciela ziemskiego, otrzymywali własny skrawek terenu, dzięki czemu osiągali niezależność i dobrobyt, a także będąc ludźmi wolnymi, sami mogli zatrudniać niewolników.

fot.domena publiczna

Niewolnicy podczas pracy na plantacji tytoniu

W momencie poprawy życia w Europie, było coraz mniej chętnych do przeprowadzki za ocean, a popyt w koloniach na siłę roboczą w żadnym wypadku się nie zmniejszał. Afrykańczycy idealnie wpasowali się w potrzeby osadników, gdyż głównie wykorzystywani byli do pracy w rolnictwie, a tam ceniło się ogromną tężyznę fizyczną i wytrzymałość na ekstremalne temperatury. Właścicielom ziemskim zaczęło przeszkadzać to, że mają do dyspozycji pracownika jedynie podczas trwania kontraktu…

Pierwszy „pełnoprawny” niewolnik

Pierwszym „pełnoprawnym” niewolnikiem w Ameryce został John Punch. Punch był ochrzczonym czarnoskórym służącym kontraktowym, który w 1640 roku uciekł wraz z dwoma pracownikami pochodzenia holenderskiego i szkockiego. Obydwu Europejczykom jedynie przedłużono termin obowiązywania kontraktu, a Johnowi Punch’owi wyznaczono dożywotnią służbę u swego dotychczasowego pracodawcy.

Następnym przypadkiem zmiany w dotychczas obowiązujących zasadach było orzeczenie o dożywotniej służbie Johna Casora, mimo, że Casor po przyjeździe do Nowego Świata nie tylko został ochrzczony, ale i nie popełnił żadnego przestępstwa. John Casor pracował dla innego czarnego, Anthony’ego Johnsona. W 1653 roku minęło już 7 lat odkąd skończył się kontrakt Casora, a Johnson nie chciał go zwolnić z obowiązków. Ujął się za nim Robert Parker, sąsiad Johnsona, który przyjął go na służbę u siebie. Johnson oskarżył Parkera o zawłaszczenie służącego, i tak długo odwoływał się od decyzji sądu, aż została mu przyznana racja. Parker był zobowiązany do zapłacenia wszelkich kosztów sądowych, a w ramach zadośćuczynienia Casor stał się dożywotnim niewolnikiem Johnsona.

fot.domena publiczna

Czarni niewolnicy podczas pracy na plantacji batatów

Misja chrystianizacyjna

Lata 60. XVII wieku przyniosły dynamiczne zmiany na niekorzyść przybyszy z Afryki. Ani zakończony kontrakt, ani nawet potwierdzenie otrzymania wolności, nie zmieniało ich statusu w społeczeństwie. Murzyn musiał pozostać na służbie u swojego pana do końca życia. Wykorzystano umiejętnie do tego kwestię religijną:

[Zainicjowano te zmiany], aby właściciele niewolników bez obawy o ich utratę mogli szerzyć prawdziwą wiarę.
Tężyzna fizyczna i wytrzymałość czarnych spowodowały, że zanikło zapotrzebowanie na usługi białych na terenach rolniczego Południa. Za to przemysłowa Północ nie wykazywała przesadnego zainteresowania pracą niewolników, gdyż do wykonywania większości czynności było potrzebne odpowiednie wykształcenie.

fot.domena publiczna

Czarni niewolnicy wykorzystujący odziarniarkę bawełny podczas pracy na plantacji

Z końcem XVII wieku zaczęto podważać ideę utrzymywania niewolnictwa w celach chrystianizacyjnych, dlatego niezbędne było przygotowanie świeckiej i logicznej argumentacji dla zachowania obowiązującego statusu Murzynów.

Prawne regulacje dotyczące „czarnych barbarzyńców”

W 1712 roku w Karolinie Południowej wdrożono nowe przepisy dotyczące zarządzania Murzynami. W preambule tego dokumentu zapisano:

[Czarni emigranci są] ze swej natury barbarzyńcami, bestiami i dzikusami, co całkowicie wyklucza możliwość, by byli rządzeni prawami, zwyczajami i praktykami panującymi w naszej prowincji. Przeto jest absolutnie konieczne uchwalenie i wprowadzenie w życie specjalnych ustaw, przepisów i zarządzeń,tak regulujących ich postępowanie, aby powstrzymali się od zamieszek, gwałtów, innych nieludzkich zachowań, do których mają naturalną skłonność.

W samej konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 roku umiejętnie zabezpieczono możliwość kontynuacji pracy afrykańskich niewolników, nazywając ich osobami zaimportowanymi oraz osobami zobowiązanymi do służby i pracy.

fot.Mathew Benjamin Brady/domena publiczna

Jedna z ofiar bestialskiego traktowania niewolników przez właścicieli plantacji

Ponowne odwołanie się do chrześcijańskich wartości

W XIX wieku zaczęto ponownie stosować argumenty o podłożu religijnym. Zwolennicy utrzymania niewolnictwa powoływali się na Stary i Nowy Testament:

Tak samo jak dzięki pracy niewolników wzniesiono Świątynię Salomona, tak obecnie niewolnicy murzyńscy budują na południu cywilizację ludzkiej godności, piękna i wzniosłości […]. Wszak święty Piotr i święty Paweł, a nawet sam Jezus Chrystus przestrzegali niewolników, by okazywali posłuszeństwo swoim panom.

Odziarniarka bawełny – symbol wyzysku

Rewolucja przemysłowa dostarczyła innowacji w postaci m.in. odziarniarki bawełny. Urządzenie to przyczyniło się do wzrostu produktywności w zakresie pozyskiwania bawełny, a tym samy wzrostu liczby plantacji i zapotrzebowania na czarnych niewolników.

Zwolennicy utrzymania niewolnictwa uważali, że nowe udogodnienia, pewność zatrudnienia, zakwaterowanie i wyżywienie powinny uszczęśliwić afrykańskich pracowników. Jednakże mieli oni zupełnie inne potrzeby, jak ujął tę kwestię Wiktor Osiatyński były to wolność, sprawiedliwość, godność, obcowanie z własną kulturą.

Zniesienie niewolnictwa

Czarni nie mieli żadnych praw. Nie pozwalano im podejmować decyzji w kwestii wyboru pracy czy rozwoju, nie uznawano żadnych praw politycznych czy osobistych, a zatem, gdy właściciele plantacji bili ich, gwałcili ich żony lub zabijali bliskich, nie mogli dochodzić sprawiedliwości przed sądem. Powodowało to ogromną frustrację, bezradność i zagubienie. W jednych wzbierał gniew i nienawiść do białych panów, a w drugich próba dostosowania się do istniejącej sytuacji.

Dopiero wojna secesyjna przyniosła odkupienie czarnych. Ten przegrany przez Południe konflikt zbrojny doprowadził do zniesienia przez Kongres w 1865 roku niewolnictwa w całym kraju. Jednakże, jak wiemy, odzyskanie wolności, nie dało gwarancji spokoju czarnym obywatelom Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku.

Polecamy video: Belgijskie Kongo, czyli odcięte dłonie i stosy trupów

Bibliografia:

1. K. Surmiak-Domańska, Ku Klux Klan. Tu mieszka miłość, Czarne 2015
2. W. Osiatyński, Korzenie „Korzeni”. Dzieje Murzynów w Stanach Zjednoczonych, Warszawa 1981
3. Mabel M. Smythe, The Black American Reference Book, Englewood Cliffs 1976
4. Leslie H. Fishel, jr., Benjamin Quarles, The Negro American. A Documentary History, New York 1967
5. Merle Curti, The Growth of American Thought, New York 1964