Irlandczycy a Trzecia Rzesza. Do dzisiaj wmawiają światu, że byli „neutralni”. Jaka jest prawda o tym zapomnianym sojuszniku Hitlera?

Od połowy XIX wieku w Irlandii, będącej wówczas pod władaniem korony angielskiej, szerzył się nacjonalizm w opozycji do Brytyjczyków. W toku długich, krwawych walk – w następstwie powstania wielkanocnego z 1916 roku, reakcji na represje rządu i na wycieńczenie brytyjskiego imperium zaangażowaniem w I wojnę światową – Irlandczykom udało się wywalczyć praktyczną niepodległość kraju. I choć od 1921 roku zielona wyspa (za wyjątkiem wydzielonej, północnej części) rządziła się w pełni samodzielnie, to wrogość względem dotychczasowych hegemonów wcale nie wygasła.

Moment decydującej próby nadszedł w roku 1939, wraz z wybuchem II wojny światowej. Rząd w Dublinie zdecydował, że nie będzie się mieszał do globalnego konfliktu. Ogłoszono oficjalną neutralność Irlandii. Ta jednak okazała się czysto fantomowa. Bo choć gabinet kierowany przez Éamona de Valerę pozostał bierny, to do walki ruszyła Irlandzka Armia Republikańska.

Ta radykalna organizacja została kilka lat wcześniej zdelegalizowana, wciąż jednak działała w podziemiu, a zaostrzenie sytuacji międzynarodowej tylko dodało jej skrzydeł. Bojownicy IRA byli maksymalistami: nie zamierzali składać broni tak długo, aż każda piędź irlandzkiej ziemi zostanie wyrwana z rąk Brytyjczyków.

Długa tradycja

Jeszcze za panowania kajzera, wiecznie walczący z Wielką Brytanią o niepodległość Irlandczycy spiskowali z Niemcami. W trakcie pierwszej wojny światowej istniały pomysły utworzenia w ramach armii niemieckiej irlandzkich jednostek złożonych z jeńców pochodzących z Zielonej Wyspy. Myślano o tym, by przerzucić te oddziały do ojczyzny, dać im broń i skłonić je do wywołania powstania. I choć ta pomoc niemiecka w buncie nigdy się nie ziściła, to sama idea oskrzydlenia Anglii wcale nie umarła.

fot.domena publiczna

Irlandzki przywódca Éamon de Valera, który zdelegalizował IRA (fot. domena publiczna)

Raporty brytyjskiego wywiadu świadczą o tym, że już w latach dwudziestych przedstawiciele IRA spotykali się z delegatami narodowych socjalistów z Niemiec. W drugiej połowie lat trzydziestych współpraca zataczała coraz szersze kręgi.

Szef niemieckiego wywiadu Wilhelm Canaris bez wiedzy Hitlera (który liczył jeszcze, że dogada się z Anglią) zaczął budować w Irlandii siatkę agentów nazistowskich Niemiec. Irlandczykom obiecano także dostawy broni.

Pakt z Hitlerem

Aktywna działalność republikanów z Zielonej Wyspy – a więc członków niesławnej IRA – we współpracy z Trzecią Rzeszą zaczęła się zanim Niemcy najechali Polskę. Jej początkiem był „Plan S”, czyli akcje sabotażowe wymierzone przeciwko cywilnej, gospodarczej i militarnej infrastrukturze Zjednoczonego Królestwa. 15 stycznia 1939 roku Irlandzka Republikańska Armia ogłosiła wojnę z Wielką Brytanią i przystąpiła do działania. Już 16 stycznia zaczęły wybuchać w Londynie bomby.

Tuż przed atakiem Niemiec na Polskę, 25 sierpnia 1939 roku, IRA przeprowadziła pierwszy zamach, w którym zginęli cywile. W jego wyniku 70 osób zostało rannych, a 5 straciło życie. Ciało jednej z zabitych kobiet było tak zmasakrowane, że rozpoznano ją tylko po pierścionku zaręczynowym. Irlandczycy chcieli wzbudzić strach, atmosferę paranoi. To dlatego jednego dnia gotowi byli przeprowadzić nawet 30 różnych ataków.

Artykuł powstał między innymi na podstawie książki Radosława Golca „IRA Hitlera”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego

MI5, brytyjski kontrwywiad, badając zamachy sprawdzał, co ma z nimi wspólnego Trzecia Rzesza. Oficjalnie na patronat hitlerowców nie było żadnych dowodów. Dzisiaj wiemy już jednak, że to Abwehra wspierała „Plan S” za pośrednictwem organizacji Clan na Gael działającej w Ameryce.

Pod koniec sierpnia 1939 roku James O’Donovan, który ułożył „Plan S”, spotykał się w Berlinie z  kapitanem Friedrichem Carlem Marwede, dyrektorem biura I Zachód w Abwehrze. To wówczas omówili szczegółowe warunki współpracy, swoisty „pakt z Hitlerem”. W wyniku poczynionych wówczas ustaleń IRA stała się formalnie sojusznikiem Trzeciej Rzeszy. Irlandczycy mieli dostawać z Niemiec środki do produkcji bomb, amunicję, broń, pieniądze. Miała zostać nawiązana łączność radiowa. O’Donovan dowiedział się wówczas także, że za tydzień wybuchnie wojna.

Bombardowanie Belfastu. Tylko omińcie nasze dzielnice

W czasie drugiej wojny światowej Belfast – a więc stolica wciąż pozostającej przy królestwie Irlandii Północnej – miał strategiczne znaczenie dla Brytyjczyków. To tu produkowano samoloty, statki, czołgi i amunicję do różnych rodzajów broni. Jak podkreśla Radosław Golec, autor nowej książki „IRA Hitlera”, to, że miasto stanie się celem ataków Luftwaffe wydawało się nieuniknione. Tymczasem rząd w Londynie pozostawił je praktycznie bezbronnym.

fot.domena publiczna

Skutki nalotu na Belfast (fot. domena publiczna)

Trzecia Rzesza długo przygotowywała się do ataku na Belfast. Wreszcie, 15 kwietnia 1941 roku, nad miasto nadleciała cała chmara niemieckich maszyn. 180 samolotów zrzuciło 200 ton bomb. Jak zaznacza Radosław Golec, zginęło 900 osób, rannych zostało 1500, a 40 000 straciło dach nad głową. Zwłoki leżały wszędzie. Ludność poczuła taką grozę, że z Belfastu wyjechało 100 000 osób! Żadne inne miasto na Wyspach Brytyjskich w czasie wojny nie straciło tylu mieszkańców w ciągu jednej tylko nocy.

Wkrótce zaczęły krążyć informacje, że w trakcie nalotu członkowie IRA nakierowywali samolot Luftwaffe. Republikanie mieli naprowadzać pilotów na dzielnice protestanckie i między innymi na tamtejsze kościoły. Te pogłoski nie znajdują potwierdzenia w faktach. Pewnym jest za to, że przed nalotem członkowie IRA zbierali dane dotyczące obiektów wojskowych i innych ważnych potencjalnych celów. Po bombardowaniu sporządzili tymczasem szczegółowy raport odnośnie skali zniszczeń oraz tego, jakie obiekty wojskowe i przemysłowe przetrwały.

Dokument ten został przekazany niemieckiemu wywiadowi. Co ciekawe, znalazła się w nim także mapa, na której zaznaczono kolorem dzielnice zamieszkane przez sympatyków republikanów oraz więzienie, gdzie przebywali żołnierze IRA, tak by samoloty hitlerowców je omijały.

Budujmy lotniska!

W 1940 roku Irlandczycy wierzyli, że sojusz z Hitlerem jest ich drogą do zjednoczenia wyspy i zupełnego uniezależnienia się od dawnej metropolii. Z drugiej strony wyspa nadal teoretycznie pozostawała neutralna. W celu sprawdzenia, czy jej mieszkańcy rzeczywiście nie opowiadają się po żadnej ze stron rząd brytyjski wysłał do Dublina człowieka, który wcześniej jako policjant zajmował się tłumieniem ruchów narodowościowych i wyzwoleńczych w Bombaju. Teraz Charles Tegart miał wykorzystać swoje doświadczenie w walce z IRA.

fot.domena publiczna

Plakat propagandowy (fot. domena publiczna)

W maju pisał w swoim raporcie, że członkowie radykalnej organizacji wraz z przedstawicielami niemieckiego poselstwa masowo kupują ziemię na południu i zachodzie wyspy. Jak możemy przeczytać w książce Radosława Golca „IRA Hitlera”, zdaniem policjanta od rozpoczęcia wojny do czasu powstania jego raportu wylądowało w Irlandii około 2000 członków IRA i niemieckich agentów. Nie tylko skupowali tereny, ale też wycinali na niech drzewa i wyrównywali je tak, by stały się doskonałymi… lądowiskami dla maszyn Luftwaffe. Szykowali się na desant żołnierzy niemieckich, których mieli zamiar witać jak wybawicieli!

Zresztą, wspólny plan inwazji na Irlandię przygotowany przez Trzecią Rzeszę i IRA, obejmujący lądowanie kilkudziesięciu tysięcy żołnierzy w Irlandii był już gotowy. Churchill przeraził się nie na żarty. Gdyby Anglia została w ten sposób okrążona, perspektywa porażki w wojnie stałaby się jak najbardziej realna. Na szczęście dla Brytyjczyków, operacja „Lew Morski”, której częścią miała być inwazja na Irlandię, nigdy nie doszła do skutku…

Źródła:

1. Durney J., The Volunteer_ Uniforms, Weapons and History of the Irish Republican Army 1913-1997, Gaul House 2004.
2. Golec R., IRA Hitlera, Wydawnictwo Poznańskie 2018.
3. Moysey S. P., The Road to Balcombe Street. The IRA Reign of Terror in London The Haworth Press Inc. 2007.
4. Rogelio A., Killing for Ireland_ The IRA and Armed Struggle, Routledge 2007.

Poznaj historię najdziwniejszego sojuszu II wojny światowej: