Brutalne tortury fizyczne i psychiczne. Ciężkie pobicia, okaleczanie zwłok, szantaż. Skryte i jawne zabójstwa. Funkcjonariusze peerelowskiej bezpieki nie cofali się przed niczym. W końcu państwowa "sprawiedliwość" zawsze była po ich stronie...
8 maja 1947 roku w kotle założonym przez Urząd Bezpieczeństwa w mieszkaniu przy ulicy Pańskiej w Warszawie aresztowano rotmistrza Witolda Pileckiego.
fot.Luxetowiec, lic. CC BY-SA 3.0Do dzisiaj największe emocje budzi likwidacja przez służby specjalne PRL polskiego podziemia niepodległościowego. Na zdjęciu obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” w Krakowie w 2014 roku.
46-letni Pilecki był bohaterem wojennym, uczestnikiem kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego, oficerem Armii Krajowej. Był też dobrowolnym więźniem Auschwitz, gdzie dał się zamknąć, by stworzyć tam ruch oporu. Po wojnie zorganizował podziemną siatkę gromadzącą informacje o sytuacji w Polsce i przekazującą je do II Korpusu Polskiego we Włoszech.
Sześć miesięcy tortur
W więzieniu na Rakowieckiej Pileckiego poddano brutalnemu śledztwu. Przesłuchiwał go między innymi podporucznik Eugeniusz Chimczak, jeden z najokrutniejszych śledczych bezpieki. Rotmistrza bito na różne sposoby. Miażdżono mu genitalia, sadzano na tak zwanym „palu Andersa”, czyli na nodze odwróconego stołka, wyrywano paznokcie u rąk. Dręczono go też psychicznie. Zagrożono na przykład, że jeśli nie zacznie mówić, jego żona i dzieci trafią do więzienia. Śledztwo i przesłuchania ciągnęły się przez sześć miesięcy. Pilecki bezskutecznie próbował się powiesić, a potem udusić. Podczas jednego z widzeń z żoną wyznał jej, że w porównaniu z tym, co przechodzi na UB, „Oświęcim to była igraszka”.
Proces Pileckiego rozpoczął się w marcu 1948 roku. Po trzynastodniowej rozprawie skazano go na karę śmierci. Wyrok wykonano 25 maja 1948 roku w więzieniu na Rakowieckiej. Rotmistrza zabito strzałem w tył głowy. Wykonawcą egzekucji był sierżant Piotr Śmietański zwany „Katem z Mokotowa”. Za wykonanie zadania otrzymał… tysiąc złotych wynagrodzenia.
fot.”Głos Ludu”, marzec 1948 (domena publiczna)Witold Pilecki był przesłuchiwany i torturowany przez pracowników Urzędu Bezpieczeństwa przez wiele miesięcy. Wreszcie, po trzynastodniowym procesie, skazano go na karę śmierci.
W taki oto sposób komuniści zamordowali jednego z najbardziej zasłużonych oficerów konspiracji i jednego z największych polskich bohaterów narodowych. Tą samą metodą mordu sądowego zabitych zostało wielu innych, takich jak Hieronim Dekutowski „Zapora”, Kazimierz Kamieński „Huzar” i Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”. Podobny los spotkał Stanisława Kasznicę „Wąsowskiego”, Łukasza Cieplińskiego „Pługa” i Augusta Fieldorfa „Nila”.
Bijemy i będziemy bili
Więzienne tortury zastosowane wobec Pileckiego były w okresie stalinowskim na porządku dziennym. Józef Dusza z Departamentu Śledczego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego stwierdził podobno: „w sprawach politycznych bijemy i będziemy bili, bo to jest najlepszy sposób zmuszenia naszych wrogów do mówienia prawdy”. Zanotowano przypadek, że w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie jeden z przesłuchiwanych został tak zmasakrowany, że w szpitalu więziennym trzeba było mu amputować pół stopy.
Nawet po 1956 roku metody działania służb bezpieczeństwa nie uległy znaczącej zmianie. Bezpieka tropiła ostatnich żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego. Akcja likwidacyjna Józefa Franczaka pseudonim „Lalek”, byłego akowca, który najdłużej ukrywał się przed władzami peerelu, rozpoczęła się 21 października 1963 roku.
Dziesięć lat w ukryciu
Franczak był żołnierzem z długim stażem. Przed wojną na ochotnika wstąpił do żandarmerii. Wziął udział w kampanii wrześniowej, potem służył w Związku Walki Zbrojnej i w Armii Krajowej. W 1944 roku wcielono go przymusowo do 2. Armii Wojska Polskiego. Zdezerterował z niej, widząc aresztowania i wyroki śmierci wykonywane na akowcach.
Po opuszczeniu WP „Lalek” zszedł do podziemia i zaczął prowadzić walkę z nowym ustrojem. Przeprowadzał w Lubelskiem zamachy na aktywistów i konfidentów władzy, wymierzał chłostę działaczom. Napadał też na spółdzielnie, by zdobyć pieniądze. Gdy konspiracja została przetrzebiona, Franczak zaczął się ukrywać. Wspierany przez licznych życzliwych ludzi, spędził w ukryciu na podlubelskiej wsi 10 lat, od 1953 do 1963 roku.
fot.Skabiczewski, lic. CC BY-SA 4.0Józef Franczak, którego popiersie znajduje się w krakowskim parku Jordana, był najdłużej ukrywającym się żołnierzem polskiego podziemia niepodległościowego.
Bezpieka wielokrotnie próbowała schwytać Franczaka, lecz zawsze udawało mu się wyrwać z obławy i ponownie ukryć. Dopiero w latach 60. znalazł się człowiek gotowy go zadenuncjować. Był to krewny „Lalka” Stanisław Mazur, konfident SB o pseudonimie „Michał”. W akcję ujęcia Franczaka SB zaangażowała około 100 osób. 21 października 1963 roku grupa operacyjna otoczyła gospodarstwo w Majdanie Kozicach Górnych. Ostrzeliwujący się z pistoletu TT Franczak zdołał przebiec około 200 metrów w kierunku innych zabudowań. Został jednak trafiony przez strzelających z broni maszynowej zomowców. Upadł na twarz i skonał po dwóch minutach.
Bezpiece udało się wreszcie – po 18 latach jego działalności konspiracyjnej – zabić Józefa Franczaka. Zlikwidowano najbardziej nieprzejednanego i najdłużej się ukrywającego żołnierza podziemia. Zabicie „Lalka” jednak nie wystarczało komunistom. Na wniosek prokuratora powiatowego zwłokom Franczaka… odcięto głowę, a jego okaleczone nagie ciało pochowano w anonimowym grobie w Lublinie.
fot.domena publicznaW trakcie przesłuchań przez esbeków często dochodziło do brutalnych pobić. Niektóre miały skutek śmiertelny, jak w przypadku młodego Grzegorza Przemyka. Jego śmierć poruszyła Polaków, a jego pogrzeb zgromadził tłumy żałobników.
Głowę „Lalka” udało się odnaleźć dopiero w 2007 roku w jednej z pracowni lubelskiego Uniwersytetu Medycznego. Służyła tam do celów dydaktycznych. Zdrajca Franczaka, Stanisław Mazur, otrzymał 3 tysiące złotych za zadenuncjowanie krewnego. Ten przypadek był jednym z wielu. W podobny sposób, w obławach bezpieki, milicji lub wojska po wojnie zginęli między innymi Jan Tabortowski „Bruzda”, Edward Taraszkiewicz „Żelazny”, Stanisław Marchewka „Ryba”, Antoni Żubryd „Zuch”.
Maturzyści świętują
12 maja 1983 roku na placu Zamkowym w Warszawie grupa nastolatków głośno świętowała zdanie matury. Był wśród nich 18-letni Grzegorz Przemyk, syn opozycyjnej poetki Barbary Sadowskiej. W pewnym momencie do rozbawionych chłopców podeszli milicjanci i zażądali wylegitymowania się. Na uwagę Przemyka, że po zawieszeniu stanu wojennego nie ma już obowiązku noszenia dowodu przy sobie, milicjanci postanowili zabrać go na pobliski posterunek przy ulicy Jezuickiej.
Na posterunku trzech funkcjonariuszy ciężko pobiło młodego Przemyka. Czwarty przyglądał się akcji, mówiąc: „Bijcie tak, żeby nie było śladów”. Milicjanci bili chłopaka po plecach, karku i nerkach pałkami i pięściami, a gdy padł na ziemię – kopali. Gdy opadły z nich emocje, spostrzegli, że Przemyk nie będzie w stanie pójść o własnych siłach do domu. Wezwali więc karetkę, informując sanitariuszy, że chłopak jest „psychiczny” i to „narkoman”. Na pogotowiu Przemykowi nie udzielono pomocy. Następnego dnia stan chłopaka był tak poważny, że nieprzytomny trafił do szpitala. Tam przeprowadzono całonocną operację, która wykazała, że jego organy wewnętrzne są popękane. Operacja nie pomogła, Przemyk zmarł 14 maja.
Sprawa śmiertelnego pobicia nastolatka stała się głośna. Przestraszone rozgłosem władze utworzyły specjalny zespół mający zajmować się dezinformacją społeczeństwa. Na winnych wybrano kierowcę karetki i sanitariusza, którzy przewozili Przemyka. Aresztowano ich i poddano uciążliwym przesłuchaniom. Dręczono ich fizycznie i psychicznie, starając się wymusić przyznanie do pobicia.
Doprowadzony do skraju wytrzymałości kierowca podjął dwie próby samobójcze. Przesłuchujący grozili mu śmiercią najbliższych. Wreszcie złamany podpisał zeznanie. W 1984 roku w specjalnie przeprowadzonym procesie sanitariusz i kierowca zostali uznani winnymi użycia przemocy wobec pacjenta i skazani na 2,5 roku więzienia. Tymczasem prawdziwi sprawcy pobicia, milicjanci z komisariatu na Jezuickiej, zostali uniewinnieni.
Po 1989 roku skazanych oczyszczono z zarzutów, wznowiono za to postępowania wobec milicjantów. Po wielu procesach, odwołaniach, apelacjach, amnestii i przedawnieniu, żaden ze sprawców pobicia nie trafił do więzienia. To nie jedyne takie pobicie w dziejach PRL. Bezpieka i – szerzej – władza chętnie sięgały po taki siłowy argument wobec opozycjonistów i krytyków. Przez znanych lub nieznanych sprawców pobici zostali między innymi Stefan Kisielewski, Jacek Kuroń, ksiądz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Barbara Sadowska i Jan Rulewski. Nie wszyscy uchodzili z tego spotkania z bezpieką z życiem. Najgłośniejszą ofiarą pobicia był Stanisław Pyjas, którego śmierć 7 maja 1977 roku wywołała masowe demonstracje studenckie.
Worek z kamieniami
19 października 1984 roku duży fiat, którym ksiądz Jerzy Popiełuszko wracał z Bydgoszczy do Warszawy, został zatrzymany do kontroli przez milicjantów z Wydziału Ruchu Drogowego. Zmusili oni księdza do wyjścia z samochodu, pobili i wrzucili do bagażnika. Okazało się, że funkcjonariusze nie są milicjantami z drogówki, lecz przebranymi esbekami ze specjalnej Grupy „D” zajmującej się zwalczaniem Kościoła.
fot.domena publicznaŚmierć księdza Jerzego Popiełuszki wywołała w społeczeństwie wstrząs. To najgłośniejszy, ale nie jedyny przypadek zamordowania osoby duchownej przez służby bezpieczeństwa Polski Ludowej.
Porywacze ruszyli swoim samochodem w stronę Torunia. Ponieważ zamknięty w bagażniku ksiądz Jerzy usiłował się wydostać, oprawcy co jakiś czas zatrzymywali się i bili go do nieprzytomności. Wreszcie związali go tak, że sznur łączył podkurczone nogi i szyję. Każda próba wyprostowania nóg sprawiała, że pętla na szyi się zaciskała. Około północy dotarli do zapory wodnej na Wiśle we Włocławku. Esbecy wyciągnęli tam skrępowanego księdza z bagażnika, przywiązali do niego worek z kamieniami i żywego wrzucili do wody.
Zabójstwo znanego duchownego-opozycjonisty wywołało w kraju szok. Sprawa była zbyt poważna, by dało się ją zatuszować. Władze pod naciskiem opinii społecznej zdecydowały się aresztować sprawców i urządzić im proces. Trzej zabójcy i ich bezpośredni przełożony zostali skazani na wieloletnie wyroki więzienia. Później jednak wyroki te dwukrotnie zmniejszano.
Wszystkie okoliczności zabójstwa, w tym jego rzeczywiści zleceniodawcy, do dziś nie zostały ustalone. To nie jedyne zabójstwo duchownego w PRL. Z rąk bezpieki zginęli także ksiądz Władysław Gurgacz, ksiądz Stefan Niedzielak, ksiądz Stanisław Suchowolec i ksiądz Sylwester Zych. Niektórzy badacze szacują, że w latach 1945-1989 zamordowano w Polsce około 100 księży.
Bibliografia
- Marco Patricelli, Ochotnik. O rotmistrzu Witoldzie Pileckim, Wydawnictwo Literackie 2011.
- Filip Musiał, Bijemy i bić będziemy, „Dziennik Polski” z 21.01.2005.
- Tadeusz A. Kisielewski, Zabić księdza, Rebis 2015.
KOMENTARZE (26)
Wojna domowa jest najokrutniejszą z wojen. Obie strony dorównywały nw tym sobie. trzeba jednak pamiętać, że PO WOJNIE żołnierze podziemia zabili więcej Polaków (z kobietami i dziećmi włącznie), niż całe wojsko konspiracyjne zabiło Niemców w ciągu 6 lat okupacji. A jeśli chodzi o tortury, to Amerykanie uruchomili dla Polaków szkołę torturowania w Klewkach…
Nie było obu stron. Nie było wojny domowej ani nie miało być. Nie-polacy na posyłki rosyjskiego Związku Radzieckiego dobijali Polaków. Większość z żołnierzy podziemia nie miało innego wyboru. Zaraz po wojnie było już jasne jaki czeka ich los. To podobna sytuacja do tej w getcie warszawskim tylko rozciągnięta w czasie oraz bardziej zniuansowana. Poszli więc do lasu. Przyzwyczajeni byli do takiego życia itd. Warto zauważyć, że sowieci ogłosili amnestię, której nie dotrzymali. Zupelnie jak talibowie w Afganistanie ostatnio. Można przypuszczać, że celowo nie zostawili tym ludziom wyboru. Pozostało im tulanie się, okradanie ludności itd. Gdyby na początku ogłosili amnestię i pomogli tym ludziom, zaktywizowali ich to ludzie podziemia wrośliby w społeczeństwo, zostawali lokalnymi liderami np i byli reakcyjni. Cała metodologia działania ustrojów totalitarnych wszechczasów zakładała likwidacje konkurencji nie wspominając o ustrojach na podbudowie marksistowskiej takich jak faszyzm czy komunizm jak i dyktatury afrykańskie i bliskowschodnie. Nie chciałbym panu zarzucać złych intencji więc zarzucę jedynie ignorancję oraz konformizm. Pozdrawiam
Zmień lekarza albo dawki,większej bzdury nie mogłeś wymyślić.Precz z komuną
Nieci sczezna w niepamieci
Szanowny Anonimie, jeśli masz odwagę wpisywać takie komentarze podpisz się z imienia i nazwiska. Takie wpisy, nie ważne czy odnoszą się do zbrodniarzy wojennych czy morderców nie powinny być zamieszczane. Nienawiść rodzi nienawiść.
Pani Anno, ma Pani rację. Nienawiść komunistów wobec wolności Polaków do życia jak chcą bez ruskiego buta nad sobą zrodziła nienawiść Polaków do komunistów. Tak to działało, działa i będzie działać.
Drogi Mówco, dziękujemy, że jest Pan naszym Czytelnikiem i dzieli się z nami swoimi refleksjami. Pozdrawiamy serdecznie.
tak mocno sie zastanawiam nad siejaca przez piszacych nienawiscia do wszystkiego i wszystkich, z bandytow robi sie bohaterow a z bohaterow bandytow, rodacy opamietajcie sie i gloscie zasady szacunku nie tylko do samych siebie ale i do innych, nauczmy sie zyc jak bracia i siostry by w przeciwnym razie nie zginac w otchlani nienawisci. arkady
Jak to wspaniale ze BOHATEROWIE z MBP,KBW i LWP wygrali walkę z ty mi zwyrodnialcami PRZEKLĘTYMI którzy po wojnie zabili dziesiątki tysiecy niewinnych chłopów i to za to tylko ze ośmielił sie wziąć ziemię z reformy rolnej.Ci degeneraci nie pragnęli wcale wolnej Polski a Wielkiej polski katolickiej dalej zacofanej i jeszcze bardziej podporządkowane watykanowi gdzie dalej zwykły człowiek w polu u jasniepana pracował by cały dzień za złotówkę a na widok księdza padał na ryj w błoto.Słusznie zrobiła władza ludowa z tymi zabojcami dzieci,choć była za dobrą i za mało było wyroków bowiem te nazistowskie bandy już w czasie wojny współpracowały z Niemcami od których otrzymywali broń w celu napaści na Polskich Patriotów z Narodowowyzwolenczej ARMII LUDOWEJ i na naszych obrońców i wyzwolicieli z Armii Czerwonej zabiłi tez tysiące a może i dziesiątki tysięcy Żydów,wiec po wojnie się bali sprawiedliwości i uciekali po lasach i plebaniach ,bowiem to Watykan jako spadkobiercy nazizmu przejął pałeczkę od Niemców i to Watykan koordynował wszelkiej maści powojennych nazistow w Europie takich jak „nasi”przekleci ,Ustasze,strzalokrzyzowcy czy UPA które to UPA na rozkaz kleru kumało się z PRZEKLĘTYMI i wspólnie po wojnie napadli na niewinnych Polaków. Myślę że tu nie ma cenzury i Pani nie usunie.
Siostro, kroplowka dlatego dziadka z ub,znowu wychwala bandziorowz al I mo..
Cośw tym jest
Człowiek da się łatwo sprzedać. Przykłady można mnożyć jak wyglądała sytuacja w czasie wojny. Wielu Polaków trzymało z Niemcami. Mordowali kablowali i zabijał. Ale terz wielu ratowalo życie słabszym. Kościół katolicki nic się nie zmienił od czasów inkwizycji, sam papież jest przedstawicielem samego diabła na ziemi, wiedz sytuacja kościoła mnie nie dziwi. Będzie jeszcze gorzej, przed nami dekret niedzielny i pieczetowanie. Księga Daniela. Tak naprawdę walczymy o naszą przyszłość, albo z Bogiem i życie wieczne, albo śmierć na zawsze. Żadne wojny czy nienawiść nie może wydrzeć z naszego serca Jezusa który zmarł za nasze grzechy i zmartwychwstał dając obietnice. Nie żyjmy przeszłością tylko zadbajmy o nasze zbawienie i bliskich
„zwykły człowiek w polu u jasniepana pracował by cały dzień za złotówkę a na widok księdza padał na ryj w błoto”
Za komuny, hipokryto!, to Ty byłeś tym -jaśniepanem i księdzem-, i zapewne czymś jeszcze, za co normalny człowiek, wstydziłby się do końca źycia. Ale nie bój, po śmierci dotknie Cię prawo i sprawiedliwość…
Ale tak poza tym, to wszystko w porządku z psychiką, Prawdziwa historia?
To właśnie za PRLu ludzie byli podporządkowani władzy że aż miło. I kler i komuchy nie są bez winy. Obecnie w państwie mamy symbiozę jednego z drugim, i to jest przerażające.
Pana opis porwania x.Popiełuszki jest daleki od prawdy – jest to powielenie wersji z tzw. „procesu toruńskiego” – sfabrykowanej komunistów.
To jest straszne, okrutne i zasługuje wyłącznie na potępienie, to nie ulega wątpliwości. Ale…
” W pewnym momencie do rozbawionych chłopców podeszli milicjanci i zażądali wylegitymowania się. Na uwagę Przemyka, że po zawieszeniu stanu wojennego nie ma już obowiązku noszenia dowodu przy sobie, milicjanci postanowili zabrać go na pobliski posterunek przy ulicy Jezuickiej.”
Co ten chłopak sobie myślał? Wiedział przecież, że milicja to bandyci i wiedział co robią i co mogą zrobić każdemu kto im się nie spodoba, więc po co im „pyskował”? Nikogo innego nie zabrali, tylko jego. Zdrowy rozsądek nakazuje, że jak masz do czynienia z bandytą to robisz to co ci każe i nie prowokujesz go, żeby nie zrobił ci krzywdy. Jakby się nie odezwał, to by go wylegitymowali i na tym by się skończyło.
100% racji. Byłem wtedy niewiele lat starszy od tego chłopaka. Do głowy by mi nie przyszło podskakiwanie do milicjanta. To jak kopanie się koniem.
Nie wstyd pisać takie rzeczy?
Dlaczego nie piszecie o zbrodniach wyklętych na Podhalu czy Podlasiu ? Dla mnie nie byli lepsi od banderowców
Moi rodzice dobrze pamiętają Ognia i jego wyklęte akcje. Zapytajcie o niego na podhalu. To samo Łupaszka. „Bohater”.
Podhale TO NIE POLSKA. Przestańcie to wszystkim wmawiać, nie chcemy was, macie swoje ss goralenvolk, owce i misia na Krupówkach.
Moi rodzice dobrze pamiętają Ognia. Bandyta to ich określenie. Zapytajcie starych ludzi z podhala. To samo tyczy niejakiego Łupaszki i wielu innych. Żyją jeszcze ludzie, którzy pamiętają ich „wyczyny”.
Na podstawie sposobów przesłuchań śmiem twierdzić że każde zeznanie przeciwko komukolwiek w tamtych czasach spisane przez służby sb zostały sfingowane lub wymuszone…jaką mamy pewność że nie pokazywano bicia przed podpisaniem o innym zastraszamiu nie wspomnę, ze nie dokonywali mordów przebrani ruscy i ich poplecznicy…robiono wszystko zeby zrazić ludzi do wszystkich formacji sprzeciwiają cych się prlowi i temu co sobą reprezentował, zwlaszcza w osobach prowadzących śledztwa….bandytów próbuję sie schować za historyjkami jacy to zbrodniarze walczyli z ludnością cywilną nie wspominając nic systemie ,a taki sposób działania trwał niezmiennie do 89 roku…a kto wie czy nie do dziś…
Widac co niektorych komunistow naprawde poruszylo. I dobrze wam gnoje. Mozecie sie rzucac jak zmije w worku.
Zgadza się. Fenomenem w świecie ludzi jest fakt posiadania przez totalitarne ośrodki władzy milionów pomocników i wielbicieli i to z różnych warstw społecznych. Wspólny mianownik to szczątkowy kod kulturowy i predyspozycje własne. W trzeciej rzeszy mieszkało około 69 milionów obywateli. Wystarczyło zaciągnąć kredyty, obniżyć im podatki do 10%, rozdać volkswageny a administracje niższego szczebla obsadzić ludźmi między 26 a 32 rokiem życia. Ludźmi, którzy dostali stabilizację, przywileje i władzę. Społeczeństwo rzuciło się w prąd kompulsywnej konsumpcji a w radiu mogło usłyszeć, że skoro pracują to należy im się więcej, zasługują na więcej i są nadludźmi. W szkołach dzisiaj uczą, że nazizm odniósł sukces bo przezwyciężył problemy materialne ludności co jest półprawdą. W Weimarskiej bezrobocie nie przekroczyło chyba 12% nigdy i w czasach kryzysu oscylowało w okół 10%. W tym czasie w Polsce chwilami dochodziło do 40% i mimo trudnych czasów i szalejących dookoła totalitaryzmach na taką patologie szans nie było. Po wojnie komuniści stosowali inżynierię społeczną w wielu aspektach żywcem skopiowaną od nazistów. Sam ustrój PRL był faszystowski. Mieliśmy centralizację władzy, korporatyzację, militaryzację, przymusową kolektywizację, pewnym grupom społecznym (tu chłopom i robotnikom zamiast aryjczykom i niemcom)rozdawano jak u nazistów darmowy szowinizm. Rozdawanie urzędów ludziom ze szczątkowym kodem kulturowym było kopią działań w trzeciej rzeszy. Gwarantowali oni utrzymanie władzy kolonialistom i służebną postawę. Do książkowych cech ustroju faszystowskiego można dodać PRL-owi cenzurę, inwigilację, przemoc służb bezpieczeństwa oraz promowanie patrotyzmu, antysyjonizm itd. Ludzie, którzy zostali „obdarowani” przez komunistyczny aparat zbudowali sobie poczucie wartości. Bronią go do dziś bo taki jest człowiek a i wymiar materialny ma znaczenie. Każdy człowiek z europejskim czy też polskim kodem kulturowym powinien się brzydzić tą cała spuścizną zbudowaną na komformiźmie, oportuniźmie, ignorancji i tchórzostwie. Tajemnicą poliszynela jest to, że ludzie z ubogim kodem kulturowym są łakomym kąskiem dla każdego ośrodka władzy. Pozdrawiam.
Oczywiście zdarzały się nadużycia ale nie można wszystkich skazanych wybielać.bo byli w PRL skazani.