Broń, pieniądze, a nade wszystko wyszkoleni ochotnicy. Polacy zaczęli wspierać żydowskie organizacje niepodległościowe już przed wojną. Najwięcej późniejsze wojsko izraelskie zawdzięcza jednak Armii Andersa. Jak duży był udział polskich generałów w powstaniu państwa żydowskiego?
W 1936 roku w Warszawie przedstawiciele żydowskich organizacji niepodległościowych odbyli szereg spotkań z polskimi władzami. W rozmowach z premierem, generałem Felicjanem Sławojem Składkowskim, oraz Józefem Beckiem, ministrem spraw zagranicznych, zabiegali oni o wsparcie dla narodowego ruchu syjonistycznego.
Pokłosiem tych negocjacji były dotacje dla organizacji żydowskich oraz szkolenia wojskowe dla kadr formującej się izraelskiej armii. Jeszcze przed wybuchem wojny w ramach polskiego Przysposobienia Wojskowego przeszkolono między 8 a 10 tysięcy młodych Żydów z organizacji Bejtar. Zorganizowano również trzymiesięczny kurs oficerski dla przyszłych dowódców.
Pomoc polska obejmowała także dostawy broni. Szmuglowano ją do Palestyny w maszynach rolniczych, budowlanych, a nawet w dobytku emigrujących z Polski Żydów. Łącznie do 1 września 1939 roku „wyeksportowano” na różne sposoby około 3 tysięcy karabinów piechoty, 220 karabinów maszynowych, 10 tysięcy granatów i 3 miliony sztuk amunicji. Cały proceder odbywał się pod nadzorem oficerów polskiego wywiadu.
Żydzi w 2. Korpusie Polskim
W trakcie drugiej wojny światowej zbrojne organizacje żydowskie w Palestynie początkowo korzystały ze zaplecza szkoleniowego Brytyjczyków. Pod okiem angielskich oficerów udało im się przysposobić kilka tysięcy ludzi. Było to możliwe dzięki wsparciu, którego udzieliły wyspiarzom wobec spodziewanego zagrożenia ze strony niemieckiej.
W latach 30. w rozmowach z przedstawicielami żydowskich organizacji niepodległościowych brali udział politycy najwyższego szczebla. Nie zabrakło wśród nich premiera Składkowskiego (pierwszy po lewej w mundurze) i ministra Becka (źródło: domena publiczna).
Władze brytyjskie wkrótce jednak wycofały się z tego korzystnego dla żydowskiego ruchu państwowotwórczego układu. Doszły do wniosku, że w ten sposób mogą wyhodować na własnym terenie potencjalnego wroga.
Żydzi w dalszym ciągu rozpaczliwie potrzebowali wyszkolonych bojowników. I wtedy niespodziewanie na scenie pojawili się znów Polacy. Do Palestyny przybyła armia polska dowodzona przez generała Władysława Andersa. A w niej… już wyszkoleni żydowscy żołnierze. Bezpośrednio w oddziałach wojskowych służyło ich około 4,5 tysięcy. Ogółem w strukturach wojska Andersa znajdowało się natomiast około 6,5 tysięcy osób narodowości żydowskiej.
Gdy polskie obozy wojskowe były zlokalizowane na terenach odludnych, kontakt armii Andersa z żydowskimi bojownikami był niewielki. Stopniowo jednak żołnierze zaczęli wychodzić na przepustki i poznawać miejscowych. W tym samym czasie żydowskie organizacje niepodległościowe, a zwłaszcza Hagana, przenikały do obozów, by i tam prowadzić odpowiednio ukierunkowaną agitację. Na efekty tych zabiegów nie trzeba było długo czekać.
Melduję, że jutro zdezerteruję!
Pierwsze dezercje Żydów z Armii Andersa rozpoczęły się w sierpniu 1943 roku. Ich skala była imponująca: w ciągu mniej więcej pięciu tygodni polskie szeregi opuściło około 800 Żydów. Z pewnością nie była to akcja spontaniczna. Aktywnie wspierały ją organizacje syjonistyczne. Zapewniały one uciekinierom przewodników, podstawiały samochody oraz pomagały załatwić cywilne ubrania i nową tożsamość.
Jak to możliwe, że tak wielu osobom udało się zbiec z armii w tak krótkim czasie? Wszystko wskazuje na to, że dezercje żołnierzy pochodzenia żydowskiego odbywały się… za wiedzą i aprobatą polskiego dowództwa. Zdarzały się bowiem nawet takie przypadki, że przyszły „dezerter” przed ucieczką przechodził dodatkowe przeszkolenie dywersyjno-sabotażowe.
Polscy żołnierze, zwłaszcza oficerowie, rozumieli intencje, jakimi kierowali się ich żydowscy koledzy. Wspomnienia jednego z nich przytacza w książce „Wyklęta Armia. Odyseja Armii Andersa” Kacper Śledziński:
Po prostu żołnierz jechał na przepustkę i już nie wracał. W takich wypadkach pułk miał obowiązek sporządzić list gończy i przekazać go do dowództwa korpusu. Gdy ilość wypadków zaczęła rosnąć, pułkownik kazał mi się zająć tą sprawą. Dyskutowaliśmy w kasynie o tym problemie. Stosunek do niego naszych oficerów był jednomyślny: jeśli lojalność tych uciekinierów jest po stronie Izraela, to niech idą. Pułkownik przypominał nam, aby nie dopuścić do szykan. Nie mieliśmy z tym żadnych kłopotów.
Po dotarciu do Palestyny 2. Korpusu problemem stały się dezercje starozakonnych żołnierzy. Dowództwo nie miało jednak zamiaru ich ścigać. Na zdjęciu 6. Pułk Pancerny Dzieci Lwowskich w Palestynie (źródło: materiały prasowe wydawnictwa Znak Horyzont).
W sumie szeregi 2. Korpusu Polskiego opuściło ponad 3 tysiące żołnierzy narodowości żydowskiej. Przyzwolenie dowódców na ten proceder sprawiało przy tym, że niektóre „ucieczki” zamieniały się wręcz w farsę. Na przykład jeśli żydowski żołnierz tak informował polskiego przełożonego o swoim zamiarze:
– Panie kapitanie, melduję że jutro zdezerteruję!
– W takim wypadku, żołnierzu, życzę powodzenia.
Rodzina, rzecz święta
Równie powściągliwie na wieści o topniejących szeregach przebywającego w Palestynie wojska zareagowały polskie władze. Oczywiście, generał Anders nie mógł pozostać bezczynny. W końcu wszystkich żołnierzy obowiązywała przysięga wojskowa na wierność Rzeczypospolitej, a dezercja karana była śmiercią. Pojawiły się też naciski ze strony Brytyjczyków. Przeświadczeni o polskim antysemityzmie, chcieli oni, by polskie oddziały wzięły udział w poszukiwaniach dezerterów.
Ani Naczelny Wódz generał Sikorski, ani dowódca 2. Korpusu generał Anders nie widzieli sensu w ściganiu żydowskich dezerterów z szeregów Wojska Polskiego (źródło: materiały prasowe wydawnictwa Znak Horyzont).
Generał wysłał do polskich władz w Londynie raport informujący o problemie „znikających” żołnierzy żydowskiego pochodzenia. Odpowiedź z Wielkiej Brytanii była jednak zachowawcza. Ograniczono się jedynie do polecenia spisania uciekinierów i przekazania listy w ręce brytyjskie. Polska żandarmeria miała nie podejmować w ogóle żadnych działań. Anders w swoich wspomnieniach tak pisze o tej kwestii:
Dezercje tak wielkiej ilości Żydów, częściowo dobrze wyszkolonych, spowodowały znaczne luki w oddziałach. Nie zezwoliłem na poszukiwanie dezerterów i ani jeden dezerter nie został przez nas aresztowany. Postanowiłem nie stosować ściśle wobec mniejszości narodowych ustawy o powszechnym obowiązku służby wojskowej obywateli polskich poza Krajem. Nie chciałem mieć pod dowództwem żołnierzy, którzy bić się nie chcą.
W sprawie dezerterujących z szeregów polskiej armii Żydów przychylne stanowisko zajął prawdopodobnie także generał Kazimierz Sosnkowski. Po tragicznej śmierci generała Władysława Sikorskiego objął on stanowisko Naczelnego Wodza. Do łagodnego traktowania uciekinierów przekonała nowego najwyższego dowódcę zapewne jego szwagierka, doktor Teresa Lipkowska. Po ewakuacji Armii Andersa ze Związku Radzieckiego osiadła ona na stałe w Palestynie. Stała się tam sympatykiem żydowskiej zbrojnej organizacji Irgun.
Artykuł powstał między innymi w oparciu o książkę Kacpra Śledzińskiego pod tytułem „Wyklęta armia. Odyseja żołnierzy Andersa” (Znak Horyzont 2017).
Kiedy zaczęły się dezercje Żydów, Lipkowska starała się wymusić na szwagrze, aby rozkazał zaniechać poszukiwań uciekinierów. Argumentowała przy tym, że żołnierze ci nie uciekają z pola walki, ale wprost przeciwnie – wybierają o wiele trudniejszy i bardziej dla nich niebezpieczny bój. I możliwe, że tak właśnie, decyzją Naczelnego Wodza, sprawa została ostatecznie rozstrzygnięta.
Terroryści, politycy i wojskowi
A jakie były koleje losu zbiegłych z Armii Andersa żołnierzy? Najsłynniejszym dezerterem był absolwent prawa Uniwersytetu Warszawskiego, a potem kapral 5. Kresowej Dywizji Piechoty, Mieczysław Biegun. Dał on się wkrótce poznać całemu światu jako Menachem Begin. Po ucieczce z polskiego wojska wstąpił w szeregi Irgunu. Szybko stanął na jego czele i zasłynął jako „ojciec” bliskowschodniego terroryzmu.
To z inicjatywy Begina Irgun 22 lipca 1946 roku przeprowadził pierwszy w historii atak terrorystyczny z użyciem samochodu-pułapki. W wyniku eksplozji pół tony materiałów wybuchowych zawaliła się część hotelu King Dawid w Jerozolimie. Zginęło wówczas 91 osób, a kilkadziesiąt zostało rannych.
Jednym z dezerterów z Armii Andersa był między innymi późniejszy premier Izraela Menachem Begin. Na zdjęciu wykonanym w 1978 roku podczas wizyty w USA (źródło: domena publiczna).
W kolejnych dekadach Begin poświęcił się polityce. W 1977 roku został premierem Izraela. Rok później, w grudniu, otrzymał zaś Pokojową Nagrodę Nobla za podpisanie porozumienia pokojowego z Egiptem. Na czele izraelskiego rządu stał do 15 września 1983 roku, kiedy to zrezygnował i ostatecznie wycofał się z życia politycznego. Zmarł w 1992 roku.
Nie ulega wątpliwości, że wyszkoleni przez Polaków żołnierze z Beginem na czele wydatnie wzmocnili żydowskie organizacje niepodległościowe. Hagana i Irgun stały się zresztą póżniej trzonem izraelskiej armii. Do ich scalenia doszło po ogłoszeniu przez Izrael niepodległosci (14 maja 1948 roku). Powstałe w ten sposób Izraelskie Siły Obronne liczyły około 35 tysięcy żołnierzy. Był to poważny atut, który pozwolił obronić młode żydowskie państwo przed inwazją państw arabskich. Czy byłoby to możliwe bez polskiego wsparcia? Teoretycznie, uwzględniając zarówno ludzi przeszkolonych przed wojną w Polsce, jak i dezerterów z Armii Andersa, co trzeci z żołnierzy, którzy wówczas obronili Izrael, mógł wyjść spod ręki naszych oficerów.
Bibliografia:
- Władysław Anders, Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Test 1992.
- Andrzej Chojnowski, Jerzy Tomaszewski, Izrael, Trio 2001.
- Norman Davies, Szlak Nadziei. Armia Andersa: marsz przez trzy kontynenty, Rosikon Press 2015.
- Aleksander Klugman, Izrael. Ziemia świecka, Iskry 2001.
- Krzysztof Kubiak, Hagana – narodziny armii obywatelskiej, cz. 1-3, „MMS Komandos” nr 6-9 (160-162) 2006.
- Krzysztof Kubiak, Żydowskie organizacje bojowe czasów wojny o niepodległość, „MMS Komandos” nr 3 (68) 1998.
- Sylwester Strzyżewski, Dezercje Żydów z Armii Andersa w świetle dokumentów Instytutu Polskiego i Muzeum im. Władysława Sikorskiego w Londynie, Zeszyty Naukowe WSOWL Nr 3(165) 2012.
- Kacper Śledziński, Wyklęta Armia. Odyseja Armii Andersa, Znak Horyzont Kraków 2017.
KOMENTARZE (22)
Taaaaaaaki błąd naszego dowództwa !
Mieczysław Biegun vel Menachem Begin jako absolwent uniwersytecki był podchorążym w stopniu kaprala, a nie kapralem. To zasadnicza różnica. Taka z grubsza jak np. między generałem porucznikiem a porucznikiem. To tak dla porządku, bo historia to fakty. A tak poważnie, to jako podchorąży mógł w grudniu 1943 stanąć na czele Irgunu. Jako zwykły kapral, raczej nie, mimo doświadczenia w organizacjach syjonistycznych w przedwojennej Polsce. I jeszcze jedno. Podobno Begin przed odejściem, uzyskał zwolnienie z przysięgi wojskowej. Jeżeli to prawda, to nie był dezerterem.
Szanowny Zbig, stopień kapral podchorąży oznacza ni mniej, ni więcej że Begin był tylko i wyłącznie kapralem, kandydatem na oficera, więc to nie jest różnica jak między porucznikiem a generałem porucznikiem – to tak dla ścisłości.
Druga rzecz – Begin nie uzyskał zwolnienia z przysięgi. Otrzymał urlop i już z niego nie wrócił. Potem, już jako premier, sam głosił że „honorowo” odszedł z polskiego wojska, a czynił tak na rzecz swojej biografii, którą opracowywano pod koniec lat 70-tych XX wieku. Nigdy nie odnaleziono dokumentu na potwierdzenie jego wersji.
Czy kapral nie mógł stać na czele Irgunu? Hitler, miał stopień starszego szeregowego (lub kaprala bo gefreiter nie ma odpowiednika wśród naszych stopni wojskowych) a mimo to stanął na czele NSDAP, a później całego państwa. Wygląda więc na to że przywództwo jest też kwestią charyzmy, a nie tylko doświadczenia czy stopnia wojskowego.
Pozdrawiam.
Podchorążowie w Wojsku Polskim zarówno w II RP jak i później w 2 Korpusie bardzo często obejmowali funkcje oficerskie, stąd i status kaprala podchorążego był nieporównanie wyższy niż zwykłego kaprala
Szanowny Darku to nie do konca tak jak piszesz. Nawet w LWP kpr. podchorazy to byl duzo wyzej od kaprala bo byl traktowany jak kadra. Podchorazowie SPR pelnili obowiazki dowodcow plutonow itd. a w zastepstwie zdarzalo sie, ze i dowodcow kompan. Wiem bo sam bylem st. kpr. podchorazym SPR tzw. „Bazantem” w latach 1984-86 w czerwonych koszarach w Kolobrzegu. Oczywiscie do generala bylo mi jeszcze daleko :)
Ten cien podejrzenia innych narodow o POLSKIM ANTYSEMITYZMIE wiecznie zywy
Begin byl zwolniony z Wojska tylko Bolszewiki Antysemici iJego Wrogi twierdza innaczej.Irgun po 5 lat wypedzil Anglikow z Erec Israel
Nieprawda! To, że on sam tak twierdził nie oznacza, że tak było! Był DEZERTEREM i zdrajcą!
Masz na to jakiś dowód ? Słowo Bieguna-Begina jest niewiele warte. Tylko Bolszewiki Antysemici iJego Wrogi twierdzą innaczej oraz Polani nie wiadomo czym. Niema żadnego dowodu rzekomego zwolnienia wiec Mietek-Menachem jest zwykłym dezerterem.
O sytuacji w armii Andersa pisal rowniez Wankowcz w swoich opowiadaniach i Stanislaw Strumph -Wojtkiewicz we wspomnieniach . Ten ostatni byl korespondentem wojennymprzy armii Andersa i na bierzaco sledzil rodzenie sie panstwa Izrael, zwracajac uwage na niechec Arabow do osiedlajacych sie w Palestynie Zydow.Prorokowal konflikt miedzy nacjami.Mozna sie sie od niego wiele dowiedziec ciekawostek na temat stosunku dowodcow polskich do powstalego problemu i ogolnie klimatu panujacego w srod Polakow.
Zanim organizacje syjonistyczne otrzymały wsparcie finansowe i wojskowe od Polski, już od lat 20 czerpały ideologicznie z polskiej walki o niepodległość.
Organizacje takie jak wspomniany Bejtar cieszyły się wśród polskich Żydów dużym poparciem, bo jej założyciel odwoływał się do polskich tradycji niepodległościowych i Józefa Piłsudskiego.
A teraz mamy żydowską wdzięczność i „polskie obozy śmierci” oraz „polski antysemityzm”. Warto było pomagać?
Szanowny Panie Maxie, zawsze warto pomagać, abstrahując od tej konkretnej sytuacji. Nawet jeśli spotka nas za to niewdzięczność – my nie będziemy mieć sobie wtedy do zarzucenia, że byliśmy obojętni Pozdrawiam.
A może będziemy mieli sobie do zarzucenia ze uratowaliśmy zbrodniarza.To że ktoś jest ścigany nie znaczy że jest niewinny.
@max.
To byli polscy Zydzi.
Przed wojna istnialy antagonizmy glownie pomiedzy studentami polskimi i zydowskimi. Ogol spoleczenstwa traktowal Zydow lekcewazaco i zartobliwie, ale cenil ich adwokatow, lekarzy i wojskowych. Kiedy przyszla Wojna, to z cala pewnoscia mozna stwierdzic, ze zaden inny narod, oprocz polskiego, nie dolozyl tak wielkich staran, by ich ocalic i zaden inny narod nie poniost tak wielkich strat z tego powodu.
Pamietne bylo stwierdzenie jednego z przywodcow Zydow amerykanskich, ktory nie chcial wydawac pieniedzy na ratunek swoich ziomkow w Europie poniewaz dla niego wieksza wartos przedstawiala jedna krowa w Palestynie niz oni wszyscy razem wzieci.
Sami Zydzi w swojej masie, mieli wrecz nienawistny stosunek do Polakow, jednak bylo sporo Zydow przesiaknietych polskim patriotyzmem.
Walczyli i gineli w konspiracji, Powstaniu, w oddzialach partyzanckich – rowniez w NSZ.
Walczyli o wolnosc swojej polskiej Ojczyzny.
Dlatego polskie dowodztwo nie zabranialo im walczyc o ich ojczyzne w Palestynie.
Jest to logiczne i calkowicie usprawiedliwione.
Naprawde powazny klopot z Zydami rozpoczal sie w 1944 roku, kiedy Stalin obsadzil w PRL wszystkie wezlowe stanowiska Zydami z Rosji. Wowczas rozpoczal sie niebywaly terror w stosunku do Polakow i trwal nieprzerwanie az do smierci Stalina w1953 roku.
Tak wiec, Zyd Zydowi nierowny. Zyd bogaty gardzi Zydem biednym, a Goja nienawidzi.
Polski Zyd biedny czesto pomaga Polakowi – zwlaszcza na obczyznie.
Niebezpieczni sa Zydzi zarazeni komunizmem i internacjonalizmem (globalizmem).
Kłopoty z żydami zaczęły się nie w 1944 ,tylko wiele ,wiele lat wczesniej. Żydzi zdradzili Polskę w 1772 ,1793 ,1795 ,1815 ,1918 ,1920.Po 17.09.1939 Żydzi byli V kolumna Stalina w Rosyjskiej strefie okupacyjnej. Większość sukcesów w walce z ZWZ-AK ,Rosjanie zawdzięczają swoim konfidentom Żydom. Przez niecałe 2 lata 1939-1941 zydz tak zaleźli za skórę wszystkim państwom od Estonii do Rumunii ze skończyło się to pogromami i wydawaniem żydów Niemcom. Po 1944 działania żydów spowodowały powstanie terminu Żydokomuna.
„Polskie obozy śmierci” to robota przede wszystkim Niemców i Kacapa, a że jakcyś idioci to podchwycą…… No cóż idiotów nie sieją, co nas nie zwalnia od prostowania historii. Chociaż jest to trudne, skoro jedzie Morawiecki do Monachium i ogłasza, że byliśmy współsprawcami holocaustu.
Pomagamy nie dlatego żeby zasłużyć na pochwałę – nie zawsze dlatego. Nie oczekujmy zatem totalnej wdzięczności, ktora by cenzurowała krytykę.
Nie chcemy czystego sumienia, bo …. Mało używanego:)
And
jeszcze w pierwszej połowie lat `80 w Knesecie kłócono się po polsku :)
a może ktoś w tym miejscu wspomni o „Betar” i roli w tworzeniu Izraela.
A teraz się odwdzięczają !!!!!
no cóż, gloryfikacją tego durnia Andersa, przerażała mnie od zawsze!!. W 1939r we wrześniu jego dowódca gen Kutrzeba, kazał mu czekać na powracające wojska armii Poznań. Nie wykonał rozkazu i zaczął uciekać ku granicy, ale miał pecha i został ranny, oraz złapany i przekazany NKWD. Do 1941r siedział w różnych więzieniach i jak widać na oryginale jego zeznań które sam własnoręcznie podpisał, „śpiewał jak Kiepura”. Tym samym ocalił swoje życie jak Berling i 140 innych konfidentów chętnych do współpracy !!. Tchórze żydzi widzieli w Andersie słabą bez charakteru szmatę. Dlatego zgłaszali się masowo do wojska Polskiego często kłamiąc, że są Polakami, co Anders potwierdzał. żydzi zostali przeszkoleni i do tego złożyli PRZYSIĘGĘ bronić Polski. Anders miał OBOWIĄZEK wysłać za tchórzami i dezerterami żydami, korpus dyscyplinarny. Po schwytaniu w/w krótki sąd polowy i rozwałka tych chamskich żydowskich dezerterów, którzy byli w stanie skłamać i jeść świńskie mięso, aby tylko uciec z Rosji. Tak 3000 żydowskich zaprzysiężonych skurwysynów zdezerterowało, a Anders nie ruszył palcem. Kolejne przestępstwo Andersa to w 1945r uratowanie dupy 8000 tysiącom ukraińskich morderców, którzy razem z faszystowskimi niemcami w Wafel SS, Galizien SS, Nachtigall, Rolland i inne, mordowali Polaków, żydów i rusków.Tak Anders nie oddał ich Rosjanom mimo, że doskonale wiedział, że współpracując z niemcami mordowali Polaków, a następnie w szeregach UPA i OUN dalej mordowali Polaków. Idąc dalej Anders okradł oddział z dolarów i złota, które otrzymywał oddział od różnych zagranicznych sponsorów, a które skrzętnie trzymał pod kluczem Kwatermistrz pułk Zygmund Czarnecki…. ot i cały wasz Anders !!