Podstawa programowa według Hitlera. Czego uczono dzieci w szkołach w III Rzeszy?

Volk, czyli naród, musiał być zwarty duchowo, karny i ślepo oddany idei Tysiącletniej Rzeszy. Dla przywódców narodowosocjalistycznych Niemiec oznaczało to, że w ludziach należy wytworzyć głęboko zakorzenione poczucie jedności oraz przynależności narodowej. Lekcje, które odbierały dzieci w szkołach, a także podczas zajęć popołudniowych czy wakacyjnych, miały zatem o wiele głębszy i bardziej przerażający wymiar, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka…

Szkodliwi idioci

Nazistowską reformę edukacji tak opisuje w książce „Dzieci Aspergera. Medycyna na usługach III Rzeszy” Edith Sheffer:

Reżym narodowosocjalistyczny przejął kontrolę nad edukacją z chwilą dojścia do władzy w 1933 roku. Wydano nowe podręczniki i przeprowadzono czystkę wśród nauczycieli, stawiając im wymóg wstąpienia do Narodowosocjalistycznego Związku Nauczycieli (NS-Lehrerbund, NSLB).

Niemal jedna trzecie nauczycieli należała także do partii. Dzieci w szkołach śpiewały codziennie narodowosocjalistyczne pieśni, uczyły się o historycznej i rasowej wyjątkowości narodu niemieckiego i patrzyły na wiszące w każdej klasie portrety Hitlera.

Podczas zajęć – zgodnych z nową podstawą programową – najmłodsi obywatele dowiadywali się na przykład tego, jak odróżniać od siebie przedstawicieli innych narodów. Przygotowano dla nich nawet w tym celu specjalne pomoce naukowe – tablice poglądowe i plakaty, wskazujące rozbieżności pomiędzy rasami. Zwracano uwagę przede wszystkim na kolor włosów i oczu, kształt nosa, odcień skóry. Oczywiście główny punkt stanowiło podkreślenie wyższości rasy aryjskiej nad pozostałymi.

Ale piętnowano nie tylko ludzi „gorszego” pochodzenia. „Problemem dla narodu” były również osoby niepełnosprawne. Problemem, który należało w miarę możliwości usunąć. Od najmłodszych lat oswajano małych Niemców i z tą ideą. W ramach zajęć matematycznych pojawiały się więc zadania takie jak: „Dzienne utrzymanie idioty w ośrodku opiekuńczym kosztuje około czterech reichsmarek. Ile wyniesie koszt utrzymania go przez czterdzieści lat?”, a w innym miejscu uczniów pytano: „Czy nie byłoby lepiej, gdyby to dziecko w ogóle się nie urodziło?”.

Ale zajęcia w szkolnych ławkach nie wystarczały – duża część edukacji odbywała się także podczas uprawiania sportów i spotkań w ramach organizacji młodzieżowych. Wszystko to miało oczywisty cel – obywatele znający dobrze własną przynależność rasową i narodową, znali również doskonale źródło wszelkich zagrożeń: pozostałe narody.

Jak można się domyślać, przy okazji pojawiały się również natarczywe wątki antysemickie. Żydów przedstawiano jako szkodniki, które prowadzą do upadku Niemiec. Przypisywano im rozmaite zbrodnie. W ustach nauczycieli pojawiały się więc oskarżenia o dzieciobójstwo, lichwiarstwo, spiskowanie przeciw Niemcom i tym podobne. W gruncie rzeczy, Żyd musiał w oczach dziecka być nie człowiekiem, a pokracznym potworem. Pamiętajmy, że w tym samym czasie popularne były też plakaty pokazujące karykaturalne postaci wyznawców Judaizmu.

W zdrowym ciele zdrowy duch

Zdrowy genetycznie przedstawiciel społeczeństwa III Rzeszy miał być wysportowany. Dlatego dzieci kierowano na zajęcia wychowania fizycznego, trwające około dwóch godzin dziennie. Chłopców zachęcano szczególnie do boksu, by już od najmłodszych lat przyswajali sobie metody obrony.

W wolnym czasie najmłodsi (a także ci nieco starsi) mogli wstąpić do jednej z licznych organizacji młodzieżowych, jak Deutsches Jungvolk, Jungmädelbund, Hitlerjugend czy Bund Deutscher Mädel. Z początku przynależność była po prostu mile widziana, ale od 1936 roku stała się obowiązkowa. Dlaczego? To proste – tam również bezustannie zasypywano młodych hitlerowską propagandą.

fot.Bundesarchiv/CC-BY-SA 3.0

Niezwykle ważnym elementem narodowosocjalistycznej edukacji był sport.

Z pozoru te pozalekcyjne zajęcia były bardzo atrakcyjne: organizowano gry, zabawy terenowe, wycieczki i wieczorne spotkania przy ognisku. Ważnym elementem był mundur – otrzymywał go każdy członek, aby tym silniej poczuć się włączonym do wspólnoty. Wszystko to jednak traciło zabawowy wymiar, kiedy na jaw wychodziły prawdziwe intencje nauczycieli.

Chłopców szkolono na doskonałych żołnierzy. Uczyli się walki, obsługi broni palnej, taktyki i „patriotycznych pieśni”, w których pojawiały się niepozostawiające wiele dla wyobraźni sformułowania „żydowska krew ścieka z noża” czy „głowy się toczą, Żydzi wyją”. Przed dziewczynkami również jasno stawiano cel: miały zostać matkami kolejnych pokoleń idealnych obywateli Rzeszy. I dla nich przeznaczono specjalny cykl ćwiczeń – przygotowujących je do macierzyństwa oraz prac domowych.

Oczywiście nie brakowało głosów sprzeciwu wobec takiej reformy edukacji. Jednak ogniska buntu takie jak Szarotkowi Piraci, Lipskie Zgraje czy Swingersi, były nieliczne i szybko je tłumiono. Edith Sheffer w „Dzieciach Aspergera” relacjonuje:

Policja zatrzymywała Schlurfsów za zakłócanie spokoju i bójki z członkami Hitlerjugend, którzy mieli zwyczaj obcinania Schlurfsom ich długich włosów. Narodowi socjaliści zdecydowanie zwalczali takie dysydenckie grupy i z całą surowością karali ich członków.

Nic dziwnego, że – stworzywszy tak potężny aparat propagandy nawet wśród dzieci – III Rzesza była w stanie pchnąć naród do walki w imię nieludzkich idei. Już wkrótce świat mógł się naocznie przekonać, do czego prowadził społeczne przyzwolenie na dehumanizację wszystkich, którzy z różnych względów nie podobają się ludziom sprawującym władzę…

Bibliografia:

1. Evans R.J., Nadejście Trzeciej Rzeszy, Napoleon V 2015.
2. Evans R.J.,Trzecia Rzesza u władzy, Napoleon V 2016.
3. Paul I., On Hitler’s Mountain. My Nazi Childhood, Atlantic Books 2006.
4. Sheffer, E., Dzieci Aspergera. Medycyna na usługach III Rzeszy, Wydawnictwo Poznańskie 2019.