Najbardziej makabryczne trofea żołnierzy II wojny światowej [18+]

Był maj 1944 r. Doradca koncernów lotniczych i znany amerykański lotnik, Charles Lindbergh, odwiedzał właśnie Wyspę Bougainville’a w archipelagu Wysp Salomona. Oddziały inżynieryjne US Army budowały tam nową drogę. Jej przebieg wytyczały dwa rzędy pali. Gdy Lindbergh podszedł bliżej, zauważył, że zatknięto na nich… rozkładające się głowy japońskich żołnierzy.

Zaintrygowany lotnik dowiedział się, że gdy spychacze rozkopały ziemię pod nowy szlak, natknięto się na płytkie groby Japończyków pochowanych po toczonych tu kiedyś walkach. Amerykanie poodcinali im głowy i w charakterze wojennych trofeów ozdobili nimi drogę.

Czaszka jako maskotka… albo prezent

Zwyczaj pozbawiania głów japońskich żołnierzy był powszechny wśród Amerykanów walczących na Dalekim Wschodzie. Jak pisze w książce „Historia świata przez ścięte głowy opisana” antropolog Frances Larson, czaszki wieszano w obozach, na tablicach informacyjnych i na skrzyżowaniach dróg. Trzymano je przy pryczach i na stołach. Służyły nawet jako „maskotki” zdobiące amerykańskie czołgi i kabiny ciężarówek. Można było je znaleźć, podkreśla Larson, praktycznie wszędzie:

Mack Morriss, amerykański dziennikarz wojenny, pisał o czaszce przytwierdzonej do słupa na środku namiotu inżynieryjnego na Guadalcanal; nasadzono na nią hełm z napisem „Made in Tokyo” na przedzie.

Żołnierze z USA z ciał zabitych Japończyków przygotowywali też… prezenty dla bliskich. Odcięte wrogom głowy najpierw odpowiednio preparowano, by uzyskać czystą kość. Następnie czaszkę polerowano, zbierano na niej podpisy kolegów z oddziału i pokrywano lakierem. Tak przygotowaną pamiątkę wysyłali do rodziny w Stanach.

Praktyka ta była tak częsta, że amerykańska prasa pisała o niej bez emocji, jako o czymś zupełnie normalnym. Równie beznamiętnie publikowano, nawet w poważnych gazetach, zdjęcia ludzkich głów zatkniętych na palach, drogowskazach czy amerykańskich czołgach.

Czaszki zdobyte przez Amerykanów na wyspach Pacyfiku stały się wręcz przedmiotem handlu. Od żołnierzy kupowali je marynarze, którzy transportowali „towar” do Stanów i tam dalej puszczali go w obieg. Zjawisko to osiągnęło ogromną skalę. Pod koniec wojny pierwsze pytanie zadawane przez urzędników na Hawajach żołnierzom wracającym z frontu dotyczyło posiadania czaszek. Lub innych ludzkich kości.

Nożyk z kości dla prezydenta Roosevelta

Kolekcjonowano nie tylko czaszki. Japończykom ucinano uszy, nosy i palce. Zdejmowano z nich skalpy i wyrywano zęby. Opisy makabrycznych żołnierskich trofeów można znaleźć we wspomnieniach Eugene’a Sledge’a, uczestnika bitwy o wyspę Peleliu w 1944 roku. Jeden z jego kolegów trzymał na przykład w plecaku zmumifikowaną rękę. Inny żołnierz z jego oddziału pewnego razu wyciął złote zęby jeszcze żywemu, ciężko rannemu Japończykowi.

Z ludzkich kości żołnierze strugali sobie pamiątki i wycinali na nich swoje imiona. Tworzyli z nich także, jak wspomina Charles Lindbergh, przedmioty codziennego użytku. Amerykańskiego lotnika cytuje Larson w książce „Historia świata przez ścięte głowy opisana”:

Personel centrum kontroli lotów na wyspie Noemfoor w Nowej Gwinei „często przynosił kości udowe zastrzelonych Japońcow, żeby zrobić z nich pojemniki na ołówki, noże do papieru i tym podobne przedmioty”. Pewien żołnierz z Australii przerobił czaszkę Japończyka na tabakierę. Czaszki, długie kości i żebra były najpopularniejszym materiałem wśród rzeźbiarzy.

Te budzące dzisiaj grozę pamiątki z wojny na Pacyfiku (a także z późniejszych wojen koreańskiej i wietnamskiej) są spotykane w domach amerykańskich żołnierzy do dziś. Jedną otrzymał zresztą… sam prezydent Franklin D. Roosevelt. W czerwcu 1944 roku kongresman z Pensylwanii, Francis Walter, podarował mu nóż do otwierania listów zrobiony z kości ramienia japońskiego żołnierza. Deputowany przeprosił, że prezent jest tak skromny. Prezydent odpowiedział: Wkrótce będzie znacznie więcej tego typu podarunków.

Naszyjnik z ludzkich oczu

Zbierający fragmenty ciał przeciwników Amerykanie nie byli jednak wyjątkiem. Podobnie, jak żołnierze USA na Pacyfiku, zachowywali się wojacy na innych frontach II wojny światowej. Szczególną brutalnością wykazywali się na przykład sprzymierzeni z III Rzeszą chorwaccy ustasze. Utworzyli oni w czasie wojny na części terenów dzisiejszej Chorwacji oraz Bośni i Hercegowiny Niepodległe Państwo Chorwackie, znajdujące się pod włosko-niemieckim protektoratem. Na jego czele stanął Ante Pavelić.

Okrucieństwo ustaszy kierowało się zwłaszcza przeciwko miejscowym Serbom. Ich politykę lapidarnie ujmuje oświadczenie jednego z ministrów: Jedną trzecią Serbów trzeba wypędzić, jedną trzecią – siłą nawrócić na katolicyzm, a jedną trzecią – wymordować. Zgodnie z tą dyrektywą przystąpiono do eksterminacji serbskich obywateli. Ustasze zabijali ich masowo, używając często prymitywnych narzędzi – siekier, noży, kilofów.

Wśród mordujących rozpowszechnił się przy tym zwyczaj kolekcjonowania części ciał ofiar. Według relacji włoskich żołnierzy, przebywających na terenie protektoratu, ustasze nosili naszyjniki z wyłupionych ludzkich oczu i odciętych języków.

Odcięte zabitym narządy służyły także jako dary. Z praktyką tą spotkał się pewien włoski reporter wojenny. Pavelić wręczył mu wielką misę wypełnioną czymś przypominającym ostrygi. Na pytanie Włocha, co to jest, szef rządu odparł, że to prezent od jego wiernych ustaszów: 40 funtów serbskich oczu…

Wyrafinowane pamiątki wiedźmy z Buchenwaldu

Na wyżyny wyrafinowania w tworzeniu przedmiotów wykonanych z ludzkiego ciała wspinali się zwłaszcza hitlerowcy. Okazji im nie brakowało. Prawdziwą kolekcjonerką stała się na przykład Ilse Koch, pełniąca od 1941 roku funkcję nadzorczyni obozu kobiecego w Buchenwaldzie. Zasłynęła ona z niewiarygodnego okrucieństwa czy wręcz sadyzmu. Nazywano ją „wiedźmą z Buchenwaldu”.

Koch szukała więźniów, którzy mieli interesujące tatuaże. Następnie kazała ich uśmiercać, a z ich skóry wykonywać rękawiczki, torebki, oprawy książek czy abażury. Przedmioty te wysyłała w charakterze prezentów znajomym oficerom i przełożonym.

Sama wiedźma z Buchenwaldu miała całą kolekcję rzeczy, do których stworzenia wykorzystano ciała więźniów. W jej mieszkaniu stały lampy zrobione z ludzkich kości, jako wyłączników światła używała zmumifikowanych kciuków, a jadalnię zdobiły specjalnie spreparowane ludzkie czaszki. Trzymała też w domu album na zdjęcia oprawiony w skórę zdjętą z jednego z więźniów. Podobno bardzo o niego dbała i pilnowała, by zawsze znajdował się w pokrowcu z czarnego materiału.

Okrutna nadzorczyni  miała zwyczaj spacerowania po obozie z innym swoim przerażającym trofeum: skórzaną torebką, na której widniał taki sam tatuaż, jaki miał jeden z zabitych więźniów. Nosiła też wykonane specjalnie dla niej rękawiczki z ludzkiej skóry. Plotki głoszą, że była w tej kwestii dość wybredna. Za najpiękniejsze i najbardziej wartościowe uważała wyroby wykonane ze skór Cyganów i rosyjskich jeńców.

 Skalpy ze Stalingradu

Przypadki zbierania makabrycznych fantów zdarzały się także wśród radzieckich żołnierzy. Przykładem niech będzie Wasilij Zajcew, radziecki snajper. Do dzisiaj uważany jest on za jednego z najlepszych strzelców wyborowych w historii. To na nim wzorowany był bohater znanego amerykańskiego filmu „Wróg u bram”.

W przeciwieństwie jednak do swojego filmowego alter ego, w które wcielił się sympatyczny Jude Law, prawdziwy Zajcew był brutalnym człowiekiem. Snajperem został po tym, jak w 1942 roku, mając zaledwie 27 lat, zabił w ciągu dziesięciu dni 32 niemieckich żołnierzy. Prawdziwie wykazał się podczas bitwy pod Stalingradem, dysponując już – na nowym stanowisku – lepszą bronią. Zastrzelił 125 żołnierzy wroga, w tym siedmiu snajperów.

Dzięki niezawodnemu oku Zajcew dziesiątkował niemieckich żołnierzy. Według niektórych przekazów miał też zwyczaj… zdejmowania z zabitych wrogów skalpów. Stanowiły one dla niego wojenne trofeum. Informowała o tym z lubością radziecka propaganda. Chciano w  ten sposób wzbudzać u Niemców jeszcze większy strach przed słynnym snajperem-zabójcą.

W pamiątkach z ludzi gustowali też sowieccy partyzanci. Brutalne działania ich oddziałów opisywała jedna z wydawanych przez Niemców na okupowanych terenach ZSRR kolaboracyjnych gazet. Radzieccy żołnierze wycinali zabitym Niemcom kawałki skóry i kręgi kręgosłupa, zdejmowali skalpy i ścinali głowy. Bandyci leśni pastwią się nad naszymi ludźmi niczym zwierzęta – donosiło pismo.

Bibliografia:

1. Krzysztof Janowicz, Bałkany 1941, Wydawnictwo Militaria 1996.
2. Frances Larson, Historia świata przez ścięte głowy opisana, Bellona 2017.
3. Tadeusz Rawski, Wojna na Bałkanach 1941, Wydawnictwo MON 1981.
4. Eugene Sledge, Ze starą wiarą na Peleliu i Okinawie, L&L 2002.
5. Flint Whitlock, Bestie z Buchenwaldu, Wydawnictwo Replika 2014.
6. Wasilij Zajcew, Snajper u bram Stalingradu, XXL 2010.