Ciekawostki Historyczne
Dwudziestolecie międzywojenne

Sprawiedliwość w II RP: siedem miesięcy aresztu za nieprawomyślne kazanie

Wydawać by się mogło, że szykanowanie duchownych za niezgodne z linią władz kazania było domeną czasów tak zwanej Polski Ludowej. Tymczasem przedwojenna Polska wcale nie wykazywała się większym poszanowaniem dla wolności słowa. Każdego kapłana głoszącego z ambony niewłaściwe poglądy mógł spotkać smutny los księdza Władysława Bachoty…

Cała historia miała swój początek 18 czerwca 1933 r. w Rakszawie (powiat Łańcut), gdzie staraniem miejscowych działaczy Stronnictwa Ludowego zorganizowano uroczyste zebranie z okazji dwudziestopięciolecia działalności parlamentarnej Wincentego Witosa. Jednym z elementów obchodów była msza polowa, urządzona na błoniach gminnych, w czasie której okolicznościowe kazanie wygłosił miejscowy proboszcz, ksiądz kanonik Władysław Bachota.

Jak zanotował w swych wspomnieniach Wincenty Witos:

Obracało się ono koło stosunków w Polsce, a było wypowiedziane z wielką siła, a nieco i zapalczywością. Kaznodzieja wziął sobie za przedmiot walkę Chrystusa z szatanem, a mówił w ten sposób, że każdy mógł się domyśleć kto jest tym szatanem, choć ani jeden raz nazwiska jego nie wymienił [oczywiście chodziło o Józefa Piłsudskiego i obóz sanacyjny – przyp. autora artykułu].

Wincenty Witos przemawiający w Rakszawie podczas uroczystości na jego cześć.

Wincenty Witos przemawiający w Rakszawie podczas uroczystości na jego cześć.

Kazanie wygłoszone w niewłaściwym czasie i miejscu

Być może, gdyby ksiądz Bachota wygłosił swoje kazanie kilka miesięcy wcześniej lub później nie spotkałyby go żadne przykre reperkusje. Zbiegło się ono jednak z silnymi protestami chłopskimi, które w tym czasie wstrząsały południową i wschodnią Polską.

Sytuacja była do tego stopnia napięta, że niejednokrotnie do rozpędzenia tłumów policja oraz wojsko musiały korzystać z broni palnej, co z kolei skutkowało kilkunastoma ofiarami śmiertelnymi.

W takiej atmosferze władze, bojąc się dalszych wystąpień niepokornego duchownego, postanowiły go utemperować. Zdecydowano, że politykowanie najskuteczniej wybije kaznodziei z głowy stary, sprawdzony kryminał.

Jak zaplanowano tak też i zrobiono. Już cztery dni po niefortunnym wystąpieniu ksiądz Bachota został zatrzymany pod zarzutem znieważania rządu i państwa przez rozgłaszanie wiadomości, mogących wywołać niepokój publiczny. Warto przy tym wspomnieć, że w obawie przed ewentualnym sprzeciwem mieszkańców Rakszawy, wysłano tam całą kompanię piechoty oraz 150 policjantów – przynajmniej tak stwierdził w swoich pamiętnikach Wincenty Witos.

Nie tylko władz tzw. Polski Ludowej represjonowały niepokornych księży. W II RP duchowni również musieli liczyć się z przykrymi konsekwencjami, jeżeli krytykowali rządzących (koloryzacja RK).

Nie tylko władz tzw. Polski Ludowej represjonowały niepokornych księży. W II RP duchowni również musieli liczyć się z przykrymi konsekwencjami, jeżeli krytykowali rządzących (koloryzacja RK).

Po aresztowaniu kapłan został przewieziony pod silną eskortą do aresztu w Rzeszowie, a stamtąd trafił do krakowskiego więzienia. Podobnie jak obecnie, tak i w Drugiej Rzeczpospolitej sądy nie były zbyt rychliwe, w związku z czym na proces ksiądz Bachota czekał za kratkami prawie cztery miesiące.

W międzyczasie był zmuszony zrzec się probostwa. Według wspomnień trzykrotnego premiera, decyzja ta zapadła pod wpływem nacisku hierarchii kościelnej, która w imię dobrych relacji ze sprawującymi władzę, postanowiła nie interweniować w obronie kapłana.

Dalsza część artykułu pod ramką
Zobacz również:

Zbrodniarz w sutannie przed sądem

Koniec końców, 19 października o godzinie dziewiątej w łańcuckim sądzie grodzkim rozpoczął się proces. Jak nie trudno się domyśleć rozprawa cieszyła się olbrzymim zainteresowaniem. Zjawili się na nią w ogromnych masach okoliczni chłopi, których jednak do sądu nie dopuszczono. Na sali sądowej pojawili się za to licznie korespondenci przeróżnych gazet, aby zdać relację z przebiegu postępowania.

Księdzu Bachocie zarzucono występek z artykułów 127 i 170 Kodeksu Karnego. Cóż się pod tym kryło? Artykuł 127 stanowił, że:

Kto w miejscu lub czasie zajęć urzędowych albo publicznych znieważa władzę, urząd, wojsko, marynarkę wojenną albo ich jednostki, podlega karze aresztu do lat 2 lub grzywny.

Z kolei artykuł 170 stwierdzał:

Kto publicznie rozpowszechnia fałszywe wiadomości, mogące wywołać niepokój społeczny, podlega karze aresztu do lat 2 i grzywny.

Jak widzimy zarzuty poważne, a i potencjalna kara dotkliwa, wszak cztery lata za kratkami (kara się sumowała) oraz sankcje finansowe to nic przyjemnego.

Ten artykuł ma więcej niż jedną stronę. Wybierz poniżej kolejną, by czytać dalej.

Uwaga! Nie jesteś na pierwszej stronie artykułu. Jeśli chcesz czytać od początku kliknij tutaj.
Kodeks Karny Makarewicza z 1932 r. przewidywał za przestępstwa zarzucane ks. Bachocie aż cztery lata aresztu.

Kodeks Karny Makarewicza z 1932 r. przewidywał za przestępstwa zarzucane ks. Bachocie aż cztery lata aresztu.

Tutaj dochodzimy do kluczowego zagadnienia. W jakiż to sposób ksiądz Bachota w swym kazaniu znieważał władzę i rozpowszechniał fałszywe wiadomości? W trakcie rozprawy prokurator starał się udowodnić, że to, co mówił kapłan wcale nie było kazaniem lecz po prostu przemówieniem politycznym, które atakowało rząd oraz osobę Józefa Piłsudskiego.

Niefortunny kaznodzieja z kolei twierdził, iż wszystko co mówił opierało się na jednym z kazań arcybiskupa Teodorowicza, które zostało zamieszone w piśmie „Nowa bibljoteka kaznodziejska”.

Po przesłuchaniu oskarżonego przyszedł czas na komendanta policji powiatowej w Łańcucie, komisarza Nowakowskiego. Jak nietrudno zagadnąć, zaznawał on przeciw aresztowanemu. Podobnie przedstawiała się sprawa z posterunkowym Dąbrowskim. W dalszym toku rozprawy przesłuchano jeszcze kilku świadków, którzy jednak nic więcej do sprawy nie wnieśli.

Po wysłuchaniu wszystkich zeznań, adwokat oskarżonego zgłosił wniosek o powołanie do procesu któregoś z poważnych kaznodziejów na eksperta w celu zinterpretowania słów księdza Bachoty. Sąd wyraził na to zgodę, wyznaczając księdza kanonika Lecha. Samą zaś rozprawę odroczono do 9 listopada.

Za obrazę władzy 7 miesięcy aresztu i 1000 złotych grzywny

Na nic jednak zdały się wybiegi obrony, bowiem sąd pozostał nieubłagany. Na drugim, a zarazem ostatnim posiedzeniu, kapłan został skazany z artykułu 127 na 5 miesięcy aresztu, zaś z artykułu 170 na kolejne 2 miesiące oraz 1000 złotych grzywny.

Afera na całą Polskę! 20 października 1933 roku o sprawie księdza Bachoty warszawskie "Nowiny Codzienne" pisały na pierwszej stronie.

Afera na całą Polskę! 20 października 1933 roku o sprawie księdza Bachoty warszawskie „Nowiny Codzienne” pisały na pierwszej stronie.

W związku z tym, że kary się sumowały, ksiądz Bachota miał do odsiedzenia 7 miesięcy za kratkami, plus oczywiście musiał uiścić całkiem sporą grzywnę. Dla porównania, w tym czasie podporucznik Wojska Polskiego zarabiał 281 złotych miesięcznie i była to pensja wysoka. Jedyną pociechą było to, że dotychczasowy areszt śledczy został zaliczony w poczet kary.

Obrona rzecz jasna wniosła apelację, która wszak nic nie przyniosła i kapłan chcąc nie chcąc odsiedział swoje. Po wyjściu z więzienia przez dwa lata pozostawał bez posady i dopiero 16 sierpnia 1935 roku został mianowany administratorem w Wietrznie.

Wszelako już po kilkunastu miesiącach – 9 października 1936 roku – został zwolniony z urzędu i przeszedł na przyśpieszoną emeryturę. Zmarł 22 czerwca 1939 roku w wieku niespełna 50 lat. Niewykluczone, że pobyt w mało komfortowych więziennych warunkach przyczynił się do przedwczesnego zgonu.

Bibliografia:

  1. Wincenty Witos, Moje wspomnienia, t. 2, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1990.
  2. Nowiny Codzienne”, 1933.
  3. Marian Skowyra, Ks. Władysław Bachota surowy duszpasterz w Strzałkowicach 1889-1939.

Zobacz również

Dwudziestolecie międzywojenne

Jak dawniej fałszowano pieniądze? (Nie)zawodne sposoby naszych dziadków i pradziadków

Banknoty i monety, marki, dolary, złotówki, a nawet okupacyjne „młynarki” i „rumki” z łódzkiego getta. Każdą walutę da się podrobić. Przed wojną zajmowali się tym...

17 stycznia 2017 | Autorzy: Mateusz Drożdż

XIX wiek

Jak odebrać od państwa polskiego to, co ukradł car rosyjski?

Obecnie w mediach co i rusz powraca sprawa restytucji mienia znacjonalizowanego po wojnie. Nie są to jednak wyłącznie problemy naszej, Trzeciej Rzeczypospolitej. W II RP...

2 października 2012 | Autorzy: Rafał Kuzak

Dwudziestolecie międzywojenne

Miejsca w niebie tanio sprzedam

Pomysłowość różnej maści cwaniaków jest wprost proporcjonalna do naiwności ich ofiar. To powszechnie znana prawda. Jednak zdarzają się wypadki, kiedy ludzka łatwowierność przekracza wszelkie granice. Okazuje...

26 sierpnia 2012 | Autorzy: Rafał Kuzak

Dwudziestolecie międzywojenne

Lustracja w II Rzeczpospolitej?

Procesy lustracyjne, to bez wątpienia domena czasów nam współczesnych. Okazuje się jednak, że również w dwudziestoleciu międzywojennym polskie sądy musiały rozstrzygać w sprawach o zbliżonym...

9 stycznia 2012 | Autorzy: Rafał Kuzak

Dwudziestolecie międzywojenne

Gołąb antyburżuazyjny: tajna broń polskich komunistów!

Przedwojenna Policja Państwowa nie dawała sobie w kaszę dmuchać. A przynajmniej - nie dawała komunistom. Manifestacje upartych przyjaciół Związku Radzieckiego rozpędzano, prowodyrów aresztowano, a ulotki...

13 grudnia 2011 | Autorzy: Kamil Janicki

Druga wojna światowa

Dlaczego Wincenty Witos nie został prezydentem Polski?

Wincenty Witos to postać doskonale znana każdemu, kto interesuje się historią najnowszą naszego kraju. Ale czy widzieliście, że w trakcie II wojny światowej, w środowisku...

20 listopada 2011 | Autorzy: Rafał Kuzak

KOMENTARZE (11)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Ciotka

Rewelacyjne! Az dziwi brak komentarzy, bo tu akurat sprawa ciekawa i znacznie szersza – chlopska „tradycyjna” niepokornosc na tych biednych terenach, niepokornosc i zadziornosc Mazura-Lasowiaka. Ten ksiadz istotnie musial byc kochany przez lud miejscowy, tej calej „akcji zbrojnej” w Rakszawie z oddzialami wojska i policji sie nie dziwie – nasze Lasowiaki mialy pewnie zagrzebane w strzechach samopaly, a moze i wiazki granatow.;)
Bardzo prosze: niech sie Pan, Panie Rafale, trzyma tych analiz miedzywojennej lokalnej prasy – i nadzwyczaj dobrze to panu idzie, i teksty wrecz doskonale. Szczere gratulacje!

    Nasz publicysta | Autor publikacji | Rafał Kuzak

    Dziękuję, pewnie za jakiś czas jak znów siądę sobie do czytania międzywojennej prasy pojawią się nowe artykuły na nich oparte ;)

Nasz publicysta | Autor publikacji | Redakcja

Komentarze z naszego profilu na Fb https://www.facebook.com/ciekawostkihistoryczne:

Marek O.: Wzorujemy się na przedwojennej II RP… Władza i sądy nie bały się zamknąć księdza za politykowanie ! A dzisiaj ? Raczej są na posłudze u biskupów…

Jedrzej P.: bardzo lagodny wyrok

Tomasz D.: to ksiądz kanonik był Szatanem…z pewnością!

Kamil K.-K.: z dedykacją dla tych, którzy uważają, że sanacja nie była dyktaturą;)

Okupski S.: Oczywiście, że była i całe szczęście

Janusz K.: po prostu lubimy zamykać sobie mordę !
A w jaką stronę ? – to nieważne !
Taki Typ !

korektor

Trzeci akapit, ostatnie zdanie: świaTków > D

Konrad

Porównywanie wymiaru sprawiedliwości II RP z tym z okresu PRL-u, świadczy, co najwyżej o braku elementarnej wiedzy historycznej Autora. W II RP sądownictwo było niezależne od władzy administracyjnej; dalej pisać mi sie nie chce – odsyłam do podręczników. Co do tej ks. Bachoty; to Autor nie pisze, nie podaje w jaki sposób, jakim słowy znieważył władze; nawoływał do niepokojów społecznych. A, to jest poważna sprawa i klucz do problemu. Opieranie się „na Witosie” – to za mało. Może są akta sądowe, niech Autor do nich sięgnie.

    Harryangel

    Było „niezależne od władzy administracyjnej” tylko w takim zakresie, jaki owej władzy nie interesował.
    Z podręczników historii państwa i prawa polskiego pozwolę sobie przypomnieć np. likwidację dekretem sądów przysięgłych w Galicji (działających na podstawie przepisów karnych austriackich), gdy krakowski sąd uniewinnił orzeczeniem przysięgłych jakiegoś endeka, z analogicznych paragrafów, co i tego księdza. A także zablokowanie utworzenia sądów przysięgłych (przewidzianych przez przedwojenny kodeks postępowania karnego) poprzez niewydanie aż do 1939 r. przepisów wykonawczych. Tak to przed wojną dbano o niezawisłość sądów. Sędzia pozbawiony czynnika społecznego to urzędnik państwowy i jakoś trudno sobie wyobrazić, żeby sądził wbrew władzy. Aczkolwiek zdarzało się, ale wyjątkowo rzadko…

Anonim

Oj, przydało by się kilka m-cy dla rydzyka, właśnie z tych paragrafów…

    Anonim

    Mało ci krwi przelanej przez ks. Popiełuszkę, Niedzielaka i innych w obozach i łagrach?

      Anonim

      Ksiądz zwykły proboszcz został skazany przez sędziów slugusow ,Sanacyjnej Dyktatury na 7 miesięcy więzienia i 1000 zł. grzywny ,tylko za kazanie o Szatanie. Jak to bardzo przypomina sędziów na telefon za rządów Partii Oszustów. Ciekawe jak sędziowie DEBILE ,kazanie o Szatanie ,pociągnęli pod znieważenie władzy i rozpowszechnianie fałszywych wiadomości ? Sędziowie usłuzni lokaje rządu Sanacji ,który zupełnie nie radził sobie z biedą i kryzysem ,oraz ich wódz agent i konfident – Japonii ,Austro-Węgier i Niemiec – Stefan 2 ,odnieśli zyciowy sukces aresztowali księdza za …wygłoszenia kazania na temat walki Chrystusa z Szatanem. Nic dziwnego że Sanacyjna Dyktatura zbankrutowała w 1939. Bo jedyne co potrafili to strzelanie do chłopów i robotników.

Dex

Bachota to jedna z „czarnych owiec” wśród księży. Był ofiarą nie tylko władz państwowych ale i Kościoła. Kościelna hierarchia błogosławiła sanację bo ta gwarantowała jej wygodne życie, wpływy opływanie w luksusy i przywileje. Tłum wychodzący na ulicę był tych przywilejów zagrożeniem. I tych wystąpień klechy panicznie się bały. Wpływy na strajki miały niekonsekwentnie przeprowadzane reformy rolne z lat 20. Jednym z postulatów strajkujących była bowiem parcelacja ogromnych kościelnych majątków, gdyż w tej dysproporcji upatrywano (i słusznie) głównych przyczyn ubożenia polskiej wsi. Dlatego biskupi błogosławili sanację i jej metody rozprawiania się ze strajkującymi chłopami i robotnikami. Zakazywali angażować się w protesty a opowiadających się za reformą sutannowi wyzywali z ambon od bandytów, złodziei, komunistów. Odmawiali chrztu, spowiedzi, pochówku rodzinom popierającym strajki, wymawiali dzierżawę a nawet odbierali chłopom ziemię. Księży stojących po stronie chłopów biskupi karali suspendowaniem, odebraniem posady, zsyłką na jakąś zapyziałą, ubogą parafię itp. Klerykalne piśmidło, gazeta „Lud Katolicki” tak radził: ” Pod sąd doraźny ze zbrodniarzami!(…) Policja przywraca porządek, ale to nie wystarczy. (…) Dość tego, zakazać wieców!”. Ks. S. Wyszyński z kolei (późniejszy tzw. prymas 1000-lecia) w swoim „Ateneum Kapłańskim” przekonuje, żeby w rozprawianiu się z chłopami „współdziałać z poczynaniami władz państwowych” a lud domagający się społecznego równouprawnienia po chamsku oskarżył o „zatracenie wrażliwości na prawa religijno-moralne.”

Anonim

Wsrod ksiezy tez trafiaja sie idioci lewicowcy, np.ksiadz Lemanski, byli tzw ksieza patrioci.

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.