Jak ubić Tygrysa. Przyspieszony kurs dla amerykańskich pancerniaków

Po raz pierwszy nasze jednostki zetknęły się z Tygrysami w Tunezji, w lutym 1943 r. Wtedy to w rejonie Ponte du Fahs dobrze zamaskowane brytyjskie 6-funtowe armaty przeciwpancerne zniszczyły z bliskiej odległości dwa czołgi tego typu. Jakkolwiek więc ich debiut wypadł dosyć kiepsko, to po bliższym ich poznaniu nasi brytyjscy koledzy szybko nabrali respektu dla ich możliwości bojowych.

Tigers! Tigers!

Co ciekawe, dla naszych chłopaków niemal każdy kanciasty niemiecki czołg to Tygrys! Oficerowie mają z tym duży problem, ponieważ żołnierze na froncie wierzą, że Niemcy nie produkują nic innego poza tymi potworami. Ta istna psychoza ma jednak swoje uzasadnienie. W pewnych sytuacjach maszyny te dokonywały prawdziwego spustoszenia w naszych i brytyjskich szeregach.

Nie wszystkie czołgi produkowane w Niemczech były tygrysami takimi jak ten Panzer VI (fot. Bundesarchiv, Bild 101I-635-3965-21 / Hebenstreit / CC-BY-SA 3.0).

Tygrysy są cholernie trudnym przeciwnikiem, głównie ze względu na zasięg ognia swojej 88-milimetrowej armaty, potężne opancerzenie i doskonałe przyrządy optyczne. Nasi technicy mówią, że przez celownik tego sukinsyna można wypatrzyć źdźbło trawy z odległości 1,5 kilometra!

O wysokiej skuteczności i żywotności Tygrysa na polu walki przekonali się też Sowieci. Dobrym przykładem jest jeden z wozów niemieckiego 503 Batalionu Czołgów Ciężkich walczącego w okolicach Rostowa w styczniu 1943 r. Otrzymał on 227 trafień z rusznic przeciwpancernych, 14 trafień z dział 45-57 mm i 11 trafień z dział 76 mm, a mimo to pozostał w akcji!

Sowieci wyciągnęli jednak wnioski z tej lekcji. Przezbroili T-34 w skuteczniejsze armaty oraz wprowadzili do uzbrojenia nowe typy ciężkich czołgów i dział pancernych. My i Brytyjczycy nie mamy praktycznie nic, czym moglibyśmy skutecznie konkurować z Tygrysami. Nie chcę was straszyć, ale takie są fakty.

Sherman vs Tygrys

Mimo oczywistych zalet Tygrys ma jednak i wady: jest koszmarnie wolny i mało manewrowy. W terenie jego prędkość maksymalna to zaledwie ok. 20 km/h. Kiepsko też sprawuje się mechanizm obrotu jego wieży, która porusza się wolno, szarpnięciami. Pełny jej obrót zajmuje od 25 sekund do nawet minuty.

Dla załóg Shermanów wiele trafień w Tygrysa kończyło się właśnie tak: brakiem penetracji (Bundesarchiv, Bild 101I-022-2935-24 / Wolff/Altvater / CC-BY-SA 3.0).

Dobrze wiecie, że w naszym Shermanie to samo trwa zaledwie 10 sekund. Kiedy o życiu i śmierci decydują sekundy, trzeba wykorzystywać każdą przewagę. Dzięki większej szybkości będziecie mogli bezkarnie oddać 4–5 strzałów zanim Tygrys będzie w stanie zareagować. I pamiętajcie, najlepiej celować w kuper, tam gdzie ma najsłabszy pancerz.

Nie próbujcie nigdy Shermanem frontalnego pojedynku z tym kolosem. Z odległości 1000 m pociski używane do naszej siedemdziesiątki piątki mogą przebić pancerz o grubości zaledwie 62 milimetrów. Niewiele poprawia sytuację nowa armata 76 mm. Osiągi co prawda wzrosły, ale mamy do niej mocno ograniczoną liczbę podkalibrowych pocisków przeciwpancernych, zresztą całkiem niezłych.

Czasem jednak i tego jest mało, aby z większych odległości pokonać stumilimetrowy przedni pancerz kadłuba i wieży tygrysów. Natomiast Brytyjczycy, testując zdobyty czołg tego typu, stwierdzili, że pocisk jego armaty jest w stanie zniszczyć Shermana z dystansu 2500 m.

Wojenne szczęście też się liczy

Uczulam was, do Tygrysa najlepiej strzelać z zasadzki, z możliwie najmniejszej odległości. W innym przypadku możecie tylko liczyć na cud. A że na wojnie, jak to na wojnie, cuda czasem się zdarzają, to i Tygrysa udaje się niekiedy zniszczyć w niekonwencjonalny sposób. Dwie takie sytuacje wspomina Antony Beevor w książce „Ardeny 1944”.

Podczas niemieckiej ofensywy na drodze w pobliżu miejscowości Schönberg amerykański samochód pancerny M8 Greyhound podkradł się do Tygrysa od tyłu:

i otworzył ogień ze swojego maleńkiego działka kalibru 37 mm. Dowódca czołgu próbował obrócić wieżę w stronę napastnika, jednak załoga Greyhounda zdołała w tym czasie zbliżyć się do celu na odległość 25 metrów i posłać trzy pociski w słabo chronioną tylną partię czołgu. „Dobiegł nas stłumiony dźwięk wybuchu, a chwilę potem zobaczyliśmy, że z wieży i silnika bucha ogień”.

Amerykańscy żołnierze często mylili PzKpfw IV z Tygrysami (fot. Bundesarchiv, Bild 101I-695-0406-03 / Möller / CC-BY-SA 3.0).

Do kolejnego ciekawego zdarzenia doszło podczas walk o Rocherath-Krinkelt. Załoga jednego z Shermanów 741 Batalionu Czołgów zauważyła, że prosto na nich jedzie Tygrys. Amerykański dowódca zdawał sobie sprawę, że nie ma szans w czołowym starciu jeden na jednego, dlatego postanowił wykorzystać walory swojej maszyny. Antony Beevor opisuje to tak:

Czołg szybko skręcił i zatoczył koło, kryjąc się za pobliskimi zabudowaniami, chcąc umożliwić sobie oddanie strzału w bok lub tył »Tygrysa«. Równocześnie jednak Niemcy przejrzeli zamiary nieprzyjaciela i już po chwili oba czołgi zaczęły gonić się po okręgu, próbując zająć najkorzystniejszą pozycję do oddania strzału.

Wszystko to obserwowała załoga drugiego Shermana, która odczekała, aż »Tygrys« ustawi się do nich tyłem, po czym oddała celny strzał w nieprzyjacielski pojazd”. Dowódcy obu amerykańskich czołgów wyskoczyli na zewnątrz, by w uniesieniu uścisnąć sobie dłonie, po czym wdrapali się z powrotem do swoich maszyn i wrócili do pracy.

Swoją drogą nie jesteśmy do końca pewni, czy w obu przypadkach nasi pancerni faktycznie mieli do czynienia z Tygrysami. Być może była to tylko ich wyobraźnia, a strzelali do mniejszych, ale bardzo podobnych PzKpfw IV.

Ilu Shermanów trzeba, by zniszczyć Tygrysa? To zależy (fot. Tony Hisgett, CC BY 2.0).

Największy wróg Tygrysa: Piper Cub

Jeśli jednak wszystko już zawiodło, to zanim narobicie w gacie, wzywajcie lotnictwo szturmowe lub ciężką artylerię. Oni odwalą za was tę robotę. No i pamiętajcie, żeby regularnie stawiać whisky lotnikom z obserwacyjnych Piper Cubów. W trudnych chwilach to będą wasi aniołowie stróże.

Na szeroką skalę stosujemy również zasłony dymne, które skutecznie utrudniają akcje niemieckim pancerniakom. Działo się tak m.in. podczas walk w okolicach Caen w lipcu 1944. Operowały tam Tygrysy ze 102 Batalionu Czołgów Ciężkich SS, uczestniczące w zaciętych bojach o wzgórze 112, będące kluczową pozycją w tamtym rejonie.

9 lipca czternaście Tygrysów 1 kompanii 102 batalionu, wspieranych przez grenadierów pancernych, po raz pierwszy uderzyło na to wzgórze. Niemieckie czołgi starły się tam z Churchillami z 31 Brygady Pancernej. Kiedy Niemcy zaczęli dziesiątkować brytyjskie czołgi, rzuciły się na nich myśliwce bombardujące. Między Tygrysami zaczęły też wybuchać granaty dymne i wkrótce cała okolica spowiła się gęstą mgłą. Niemcy, nieznający dotychczas tego sposobu walki, wycofali się zdezorientowani.

Przez kolejne dni sytuacja powtarzała się. Kiedy tylko Niemcy ruszali, do akcji wchodziło nasze lotnictwo naprowadzane przez małe samoloty obserwacyjne Piper Cub, a artyleria stawiała zasłonę dymną. Często doprowadzało to do chaosu w szeregach niemieckich czołgów, zdarzyło się nawet, że podczas jednej z akcji dwa Tygrysy ostrzelały się wzajemnie. 11 lipca dowódca 3 kompanii 102 batalionu, SS–Untersturmführer Klust, odmówił nawet ataku na pozycje Brytyjczyków w gęstej zasłonie dymnej. Został za to pozbawiony dowództwa.

Piper J-3 Cub używany dawniej przez RAF (fot. RadioFan at English Wikipedia, CC BY-SA 3.0).

Łącznie podczas walk w Normandii, między 9 lipca a 30 sierpnia 1944 r., 102 Batalion Czołgów Ciężkich SS stracił wszystkie ze swoich 45 Tygrysów. Hitlerowcy zameldowali za to o zniszczeniu 227 alianckich czołgów, 28 dział pancernych oraz znacznej liczby innych lekkich wozów pancernych i pojazdów przeciwnika. Cena za zniszczenie Tygrysów była więc bardzo wysoka.

Pojedynek gigantów

Jeśli trochę się wystraszyliście, to teraz podniosę was na duchu. Do naszych jednostek dotarło już kilka nowych czołgów. Nie miały one dotychczas żadnego odpowiednika w naszych siłach pancernych. Anglicy też nie posiadają nic podobnego. Jest to M26 Pershing. Jego pancerz czołowy ma grubość 102 mm, uzbrojony jest w działo 90 mm. Zdążył już nawet wziąć udział w dwóch potyczkach z Tygrysami. Jak na razie jest wynik 1–1.

Wieczorem 26 lutego 1945 r. Pershing o nazwie własnej Fireball, z kompanii „F” 1 Batalionu 33 Pułku Pancernego zajmował pozycję blokadową przy drodze wylotowej z miasteczka Elsdorf. Już po zmroku, oświetlony przez liczne pożary, czołg został trzykrotnie trafiony z PzKpfw VI Tiger Ausf. E z Kompani Czołgów Ciężkich „Hummel” z odległości zaledwie 90 metrów.

Pierwszy niemiecki pocisk przeszedł przez otwór karabinu maszynowego w wieży i wybuchł wewnątrz, zabijając strzelca i ładowniczego. Drugi trafił w hamulec wylotowy działa, detonując znajdujący się w zamku pocisk. Trzeci zrykoszetował od pancerza wieży. Tygrys próbował się wycofać po swoim sukcesie, ale utknął po chwili w ruinach i został porzucony przez załogę. Fireballa natomiast udało się wyremontować i powrócił ponownie do walki.

Następnego dnia Pershingi odegrały się na Niemcach. W tej samej okolicy nasze Shermany dostały się pod ogień kolejnego Tygrysa z kompanii „Hummel”. Jako wsparcie wysłano im Pershinga dowodzonego przez sierżanta Nicka Mashlonika.

Po przybyciu na miejsce chłopaki stwierdzili, że sprawa wygląda kiepsko, ponieważ Tygrys był okopany, przez co stanowił znacznie trudniejszy cel. W pewnej chwili niemiecki czołg zaczął jednak wyjeżdżać ze swojego schronienia. Nasi nie dali się zaskoczyć i z odległości około tysiąca metrów otworzyli ogień. Mashlonik wspomina:

Kiedy na chwilę odsłonił swój spód, natychmiast otworzyłem ogień i trafiłem go. Następny pocisk zerwał jego prawą gąsienicę. Trzeci pocisk – odłamkowy – uderzył w wieżę, zabijając ewakuującą się załogę.

Dodam jeszcze, że Mashlonik zniszczył dwa towarzyszące tygrysowi PzKpfw IV, a następnego dnia kolejny PzKpfw IV. Przyznacie więc, że debiut bojowy naszego M26 wypadł całkiem obiecująco.

M-26 Pershing w 1950 r. (fot. Thomas Marotta, ze zbiorów ze zbiorów National Archives and Records Administration, domena publiczna).

Najgroźniejszy czołg II wojny światowej

Tak naprawdę nie ma skutecznego sposobu na Tygrysy. Co prawda mamy wozy bojowe, które mogą pokusić się o nawiązanie z nimi walki, ale tylko w sprzyjających okolicznościach. Oprócz Pershingów dotyczy to zwłaszcza niszczycieli czołgów M18 Hellcat uzbrojonych w działa kalibru 76,2 mm oraz M36 Jackson wyposażonych w armatę 90 mm. Szanse ma również Sherman w wersji Firefly ze znakomitą armatą 17-funtową.

Pod koniec grudnia 1944 r. na front trafiły również nowe brytyjskie czołgi A34 Comet. Mimo to najpewniejszym sposobem na zniszczenie niemieckiego potwora jest wsparcie lotnictwa szturmowego lub ciężkiej artylerii. Przemyślcie więc sobie jeszcze raz to wszystko, o czym napisałem. Powodzenia i szczęśliwych łowów, Panowie!

Bibliografia:

1. Antony Beevor, Ardeny 1944. Ostatnia szansa Hitlera, Znak Horyzont, Kraków 2016.
2. Bryan Perrett, Rycerze czarnego krzyża, Rebis, Poznań 2009.
3. Tim Ripley, Wojna pancerna, Bellona, Warszawa 2008.
4. Robert A. Slayton, Niszczycielska broń, Amber, Warszawa 2005.
5. Tomasz Szlagor, Pancerna pięść, Oficyna Wydawnicza KAGERO, Lublin 2006.
6. Tenże, Trzecia pancerna, Oficyna Wydawnicza KAGERO, Lublin 2007.
7. Igor Witkowski, Broń pancerna III Rzeszy, 1–2, WIS-2, Warszawa 2008.