Wizerunek Jezusa w Koranie

Islam zalicza się do religii monoteistycznych, które zakładają istnienie jednego Boga. W języku arabskim słowo „islam” oznacza „poddanie się woli Boga”. Sama nazwa religii sugeruje jej podstawowy dogmat – wiarę w jedynego Boga, przez muzułmanów nazywanego Allahem. Praktykowanie islamu opiera się na przestrzeganiu pięciu „filarów wiary”: wyznaniu wiary w jedynego Boga, modlitwie odmawianej pięć razy w ciągu dnia, poście w miesiącu ramadan, jałmużnie oraz pielgrzymce do Mekki przynajmniej raz w życiu.

Twórcą islamu jest Muhammad Ibn Abd Allah, żyjący w latach około 570–632. W Europie znamy go pod imieniem Mahomet. Był sierotą i wychowywał się u boku dziadka, a następnie wuja, który zajmował się handlem. Dzięki temu Mahomet mógł podróżować z karawanami między innymi do Syrii, gdzie mieszkało wielu wyznawców chrześcijaństwa i judaizmu i poznawać główne idee religii monoteistycznych. Według tradycji Mahomet poszukiwał alternatyw dla arabskiego politeizmu. Wiele czasu spędzał w samotności w grocie na górze Hira. To właśnie tam miało miejsce pierwsze objawienie, po którym Mahomet zaczął głosić, że: „Nie ma boga prócz Allacha, a Mahomet jest jego prorokiem”.

fot.domena publiczna

„Narodziny proroka Mahometa” – ilustracja do „Dżami at-Tawarich” Raszidoddina.

Muzułmanie wierzą, że treść ich najważniejszej księgi – Koranu – była stopniowo przekazywana Mahometowi przez archanioła Gabriela, od pierwszego objawienia aż do śmierci proroka. W języku arabskim Koran oznacza „recytację”, bowiem początkowo treść świętej księgi islamu przekazywano jedynie ustnie. W Koranie nie tylko opisano życie Mahometa i przedstawiono legendy arabskie, lecz przede wszystkim zawarto zasady doktrynalne religii, nakazy moralne, tradycje kultowe i rytualne, a nawet przepisy prawa karnego i cywilnego. Co ciekawe, w najważniejszej księdze muzułmanów nie brakuje opowieści znanych nam z Biblii, które przytoczono albo bez zmian, albo z – zazwyczaj niewielkimi – różnicami.

Czytaj też: Burka, hidżab i nie tylko

Postać Jezusa według Koranu

Teolodzy często podkreślają, że Jezus został wspomniany w Koranie aż dwadzieścia sześć razy, a jego matka Maryja jest wymieniana częściej niż w Nowym Testamencie. Takie wyróżnienie ma świadczyć o tym, że Jezus nie tylko dla chrześcijan, lecz także dla muzułmanów jest ważną i wyjątkową postacią, choć przedstawianą i traktowaną nieco inaczej. Odmienne postrzeganie wynika z tradycji – według Koranu to chrześcijanie przeinaczyli słowa Boga, które przekazał Jezus, i stworzyli Trójcę Świętą, tożsamą dla muzułmanów z istnieniem „trzech bogów”, co kłóci się z podstawowym dogmatem religii monoteistycznych. Muzułmanie odrzucają więc ideę Trójcy Świętej, tym samym nie uznając Jezusa za Syna Bożego. Jak zauważa profesor nauk teologicznych Eugeniusz Sakowicz: W konsekwencji negacji tytułu „Syn Boży”, islam kategorycznie odrzucił zbawczą misję Jezusa Chrystusa. Nie był On żadnym oczekiwanym Mesjaszem ani Zbawicielem świata. Nie oznacza to jednak, że nie przypisano tej postaci wyjątkowej roli.

W islamie w odniesieniu do Jezusa nie stosuje się tytułów przyjętych przez chrześcijaństwo, w tym tego najbardziej znanego i powszechnego – Jezus Chrystus. Muzułmanie tytułują tę postać jako „Isa Ibn Marjam”, czyli dosłownie Jezus Syn Maryi. W Koranie Maryja jest uznawana za jedną z „czterech doskonałych kobiet islamu” i – podobnie jak w Biblii – poczęła syna bez udziału mężczyzny, którego ojcem – tu w przeciwieństwie do przekazów biblijnych – nie jest Bóg.

fot.Amr Fayez/CC BY 2.5

W języku arabskim Koran oznacza „recytację”, bowiem początkowo treść świętej księgi islamu przekazywano jedynie ustnie

W zrozumieniu roli Jezusa w tradycji muzułmańskiej pomagają inne tytuły występujące w Koranie. Często używanym tytułem jest Mesjasz. W języku arabskim to określenie oznacza „namaszczony”, jednak co istotne interpretacja tego tytułu nie pokrywa się z tą uznawaną przez chrześcijan. Według Koranu Jezus nie został wybrany i namaszczony, aby zbawić świat. Ma On jedynie stanowić przykład dla ludu, być Sługą Boga na mocy przymierza zawartego między Stwórcą a prorokami.

Kolejnym określeniem stosowanym w odniesieniu do Jezusa jest Słowo. Jezus jako Sługa Boga głosi Słowo Boże, a więc przemawia w imieniu Allaha, wskazując ludziom odpowiednią drogę. Ten tytuł wiąże się z innym: w Koranie Jezusa nazywa się również Wysłannikiem i Prorokiem Boga, co najlepiej oddaje rolę tej postaci. Jezus został powołanym przez Boga prorokiem, aby głosić prawdę o jedynobóstwie. Muzułmanie stawiają Go w jednym szeregu z innymi najważniejszymi prorokami, przyznając mu drugie miejsce, czyli tuż za Mahometem, co ma świadczyć o szacunku, jakim darzą Jezusa wyznawcy islamu.

Czytaj też: Polska przedmurzem islamu. Dlaczego nasi pradziadkowie szaleli na punkcie religii Proroka?

Misja Jezusa

Według Koranu każdy prorok i wysłannik Boga musi spełnić określoną funkcję bądź zadanie. Święta księga islamu przedstawia posłannictwo Jezusa słowami: Przyszedłem do was z mądrością i wyjaśnię wam nieco z tego, w czym się różnicie (Sura XLIII, 63). Główne, najistotniejsze zadanie proroka Boga polegało na głoszeniu Ewangelii. Nauczanie i posłannictwo Jezusa miało wiązać się także z dokonywaniem cudów. Maurice Gaudefroy-Demombynes w swojej książce „Narodziny islamu” podkreśla, że: Mahomet stawiał Jezusa dużo wyżej ponad sobą samym, w ogóle ponad ludzkością, ponieważ przyznawał, że miał on moc czynienia cudów. Koran przedstawia cztery cudy dokonane przez Jezusa – tchnięcie życia w glinianą figurkę przedstawiającą ptaka, uzdrowienie niewidomego i trędowatego, wskrzeszenie zmarłego oraz zastawienie stołu. Opis tego ostatniego cudu zajmuje najwięcej miejsca w świętej księdze islamu:

fot.domena publiczna

Maryja i Jezus – stara perska miniatura

Powiedzieli apostołowie: „O Jezusie, synu Marii! Czyż Twój Pan może zesłać na nas z nieba stół zastawiony?”. On powiedział: „Bójcie się Boga, jeśli jesteście wierzącymi!”. Oni powiedzieli: „My chcemy z niego jeść, aby się uspokoiły nasze serca…”. Powiedział Jezus, syn Marii: „O Boże, Panie nasz! Ześlij nam z nieba stół zastawiony! To będzie dla nas święto – dla pierwszego z nas i dla ostatniego – i będzie znakiem od Ciebie. Daj nam zaopatrzenie, bo Ty jesteś najlepszym z zaopatrujących”. Powiedział Bóg: „Zaprawdę, Ja go wam ześlę. A kto z was potem pozostanie niewiernym, to Ja, naprawdę, ukarzę go taką karą, jaką nie ukarałem nikogo ze światów” (Sura V, 112–115).

Choć w Koranie podkreśla się zasługi Jezusa i stawia się Go wysoko w hierarchii proroków, to jednocześnie kładzie się nacisk na fakt, że: jest tylko sługą, którego obdarzyliśmy dobrocią i którego uczyniliśmy przykładem dla Synów Izraela (Sura XLIII, 59).

Czytaj też: Twarz Maryi zrekonstruowana?

Niemęczeńska śmierć Jezusa

Mahomet nie chciał przyznawać Jezusowi jakichś szczególnych, ponadludzkich przymiotów, które miałyby go zbliżyć do istoty boskiej. Oznacza to, że ostateczne losy Jezusa nie mogły różnić się od innych ludzi. Święta księga islamu nie uznaje cierpienia i śmierci Jezusa poprzez ukrzyżowanie. Według tradycji islamskiej niemożliwym jest, aby wysłannik Boga miał w taki sposób zakończyć życie. Gaudefroy-Demombynes podkreśla, że: Koran zdecydowanie odrzucał mękę Jezusa, gdyż uważał ją za hańbiącą. W najważniejszej księdze muzułmanów trudno jednak znaleźć dokładne informacje o okolicznościach śmierci Jezusa. Z ogólnych przekazów można wywnioskować, że umarł On śmiercią naturalną i trafił do raju.

Bibliografia:

1. Danecki J., Kultura islamu. Słownik, Warszawa 1997.
2. Danecki J., Podstawowe wiadomości o islamie, t. 1, Warszawa 1997.
3. Gaudefroy-Demombynes M., Narodziny islamu, Warszawa 1988.
4. Sakowicz E., Jezus – prorok czy Bóg? Bóg czy człowiek?, „Nurt SVD” 2013.
5. Stawiński P. (red.), Między Wschodem a Zachodem, Częstochowa 1995.
6. Koran, przeł. Józef Bielawski. Warszawa 2007.