Gdyby w starożytności istniał instagram, wszyscy robiliby tu sobie zdjęcia.

Znamy je głównie z antycznych i średniowiecznych przekazów oraz ich przedstawień na monetach. Wszystkie zostały stworzone przez człowieka i były najczęściej odwiedzanymi miejscami starożytnego świata. Najstarszą znaną nam listę siedmiu topowych miejsc, które każdy szanujący się wówczas człowiek powinien odwiedzić, stworzył w II w. p.n.e. grecki poeta Antypater z Sydonu. Wspominał o nich także Diodor Sycylijski. Współczesną wersję zawdzięczamy źródłom średniowiecznym, bazującym na przekazach antycznych.

Wielka Piramida

Piramida Cheopsa to jedyny z cudów starożytnego świata, który możemy podziwiać do dziś. Wybudowana została dla faraona IV Dynastii około roku 2560 p.n.e. na sztucznie wyrównanym terenie. Budowla pierwotnie sięgała wysokości około 146,72 m. Z czasem straciła jednak oblicowanie i swój „czubek” zwany piramidionem, dlatego współcześnie sięga 138,75 m.

Wielka Piramida jest budowlą niezwykłą. Zbudowana z ogromnych bloków kamiennych ważących od 2,5 do 15 ton do dzisiaj zachwyca i stawia pytania o technologię, którą wykorzystano do jej wzniesienia. Kolejną niezwykłą rzeczą jest fakt, że posiada ona aż trzy komory grobowe. Wielokrotnie stawał się on przedmiotem dyskusji. Niektórzy nawet starali się doszukiwać w nich „komór wiedzy” wypełnionych skarbami.

Polsat Viasat History „Planeta skarbów”. 

Najbardziej spektakularnym elementem piramidy Cheopsa jest wielka galeria będąca przedłużeniem korytarza prowadzącego do głównej komory gromowej. Jej ściany wykonane zostały z wypolerowanego wapienia i sięgają 2,28 m wysokości.

Wiszące ogrody Semiramidy

Wybudowane z polecenia króla babilońskiego Nabuchodonozora II (604–562 rok p.n.e.) stanowiły prezent dla jego żony Amytis. Miały ukoić tęsknotę małżonki za wzgórzami i dolinami z jej rodzinnego kraju. Ich nazwa nawiązuje do legendy o Semiramidzie, która miała rządzić Babilonią w IX w. p.n.e.

Te niesamowite ogrody wzniesione zostały na tarasach i tworzyły sklepione kolebkowo korytarze. W miejscach, w których zasadzono rośliny, zastosowany został specjalny rodzaj izolacji ze smoły i ołowiu. Na nim znajdowała się warstwa odsączająca, przykryta następnie nawet 2-metrową warstwą ziemi. Cała konstrukcja posiadała także sztuczny system nawadniający, do którego wykorzystywano wody Eufratu.

Świątynia Artemidy w Efezie

Starożytnym znana była pod nazwą Artemizjon. Poświęcona została greckiej bogini łowów, zwierząt i natury – Artemidzie. Zbudowana została około roku 550 p.n.e. z rozkazu lidyjskiego króla Krezusa i stanęła najprawdopodobniej na miejscu wcześniejszej budowli. „Hymn do Artemidy” sugeruje, że pierwotna budowla mogła być poświęcona mitycznym Amazonkom.

Jońska świątynia wykonana została z doskonałego marmuru i cedru libańskiego. Zdobiona była wieloma rzeźbami, a jej ukoronowanie stanowił cedrowy posąg Artemidy. Budowa angażowała takich rzeźbiarzy jak Fidiasz, Poliklet czy Kresilas i zajęła 120 lat.

Pierwsza świątynia została zniszczona w wyniku pożaru podłożonego przez szewca Herostratesa, który chciał dzięki temu zostać sławnym. Jej odbudowę chciał sfinansować Aleksander Wielki, jednak mieszkańcy Efezu odmówili mu tego słowami: „Aleksandrze, nie wypada, żeby jeden bóg stawiał świątynie drugiemu bogu”.

Świątynię odbudowano na fundamentach poprzedniej. Prace rozpoczęto około 323 roku p.n.e., a budowlę uświetnił posąg bogini Artemidy wykonany ze złota, srebra, kości słoniowej, drewna hebanowego i czarnego kamienia. Świątynia została zniszczona w trakcie najazdów Gotów w roku 268 n.e. i nigdy jej nie odbudowano.

Posąg Zeusa w Olimpii

Wysoki na około 13 metrów posąg Zeusa wykonany został przez Fidiasza w V w. p.n.e. Przedstawiać miał boga siedzącego w dostojnej pozie na tronie. Jego głowa udekorowana była wieńcem z gałązek oliwnych, w prawej dłoni trzymać miał boginię Nike, w lewej berło wykładane szlachetnymi kamieniami.

Wyobrażenie posągu Zeusa

Fidiasz do wykonania swojego dzieła wykorzystać miał najlepsze materiały. Na drewnianym podkładzie umieszczone zostały elementy rzeźby. Twarz i odsłonięte części ciała wykonane były najprawdopodobniej z kości słoniowej. Szata i włosy pokryte zostały złotem, boski tron wykonano z drewna cedrowego inkrustowanego hebanem i kamieniami szlachetnymi.

Posąg przetransportowano w częściach i złożono na jego docelowym miejscu. Legenda głosi, że Fidiasz po całym przedsięwzięciu zapytał Zeusa w modlitwie, czy dzieło mu się podoba. W tym momencie przed posągiem w ziemię trafił piorun. Znak ten odczytano jako akceptację.

Mauzoleum w Halikarnasie

Ten niezwykły grobowiec perskiego satrapy Mauzolosa wzniesiony został z polecenia królowej Artemizji około 350 roku p.n.e. Zbudowany został na wzgórzu, aby dominować nad sąsiadującym miastem. Mauzoleum było wysokie na 45 metrów, składało się z platformy, części otoczonej kolumnadami i zakończone piramidalnie. Budowlę zdobiły płaskorzeźby i rzeźby.

Konstrukcja i zdobienia mauzoleum były tak kunsztowne, że jego budowa musiała rozpocząć się jeszcze przed śmiercią Mauzolosa. Jednym z niezwykłych znalezisk pochodzących z ruin tego obiektu jest „słój Kserksesa I”. Ten wykonany z kalcytu lub alabastru alabastron pochodził z Egiptu i był niezwykle drogim i ważnym przedmiotem.

Kolos Rodyjski

Ten 30–32-metrowy posąg wykonany został przez greckiego rzeźbiarza Charesa z Lindos. Ustawiony został na 10 metrowym piedestale, jako pamiątka po nieudanym oblężeniu Rodos przez armię wielkiego wodza Demetriusza Poliorketesa w latach 305–304 p.n.e.

Przedstawiał greckiego boga słońca – Heliosa i wykonany został z brązu. Do jego budowy zużyto około 12,7 tony tego surowca oraz około 7,6 tony żelaza, z którego powstał szkielet posągu. Dla zapewnienia stabilności szkielet wypełniono gliną i kamieniami. Oczy Heliosa zdobiły kamienie szlachetne.

Posąg został zniszczony w latach 227/226 p.n.e. podczas trzęsienia ziemi. To wydarzenie wspominał Strabon słowami: „statua leżała na ziemi powalona trzęsieniem ziemi i przełamana w kolanach”. Ze względu na nieprzychylne przepowiednie wyroczni posągu nie odbudowano. Leżał on na miejscu swojego upadku do czasu, kiedy Arabowie sprzedali go na złom.

Latarnia morska na Faros

W czasach Ptolemeusza I i jego syna Ptolemeusza II, a więc w latach około 280–279 p.n.e. na wysepce Faros, niedaleko portu w Aleksandrii, stanęła niezwykła budowla. Najsłynniejszą latarnię antycznego świata zaprojektował architekt Sostratos. Jego imię znamy z zachowanej pod starożytnym tynkiem inskrypcji: „Sostratus, syn Deksyfsnesa, poświęcił tę budowlę bogom ocalenia, w imieniu wszystkich tych, którzy żeglują po morzach”.

Latarnia mogła być wysoka na około 120 metrów i składała się z trzech kondygnacji. Dolna, o przekroju kwadratu, stanowiła podstawę dla kolejnej, o przekroju ośmiokąta. Wszystko wieńczyła trzecia, okrągła część zakończona kopułą. Na szczycie ustawiony miał być posąg Posejdona – greckiego boga mórz i oceanów.

Latarnia morska na Faros

Po zmroku na szczycie latarni rozpalano ogień, którego blask odbijany był następnie metalowymi lustrami. Konstrukcję uszkodziły trzęsienia ziemi, a jej górna część runęła już najprawdopodobniej w II wieku n.e. Budowlę następnie zaadaptowano na meczet. Latarnia ucierpiała też w kolejnych trzęsieniach ziemi, a ostatecznie jej pozostałości zostały rozebrane i wykorzystane do budowy fortu.

Na przestrzeni lat starano się dodać wiele budowli do listy cudów starożytnego świata, ale nigdy nie zostały one powszechnie zaakceptowane. W kolejnych epokach tworzono dalsze listy, które obrazowały zmieniający się świat.

Literatura:

1. P.A. Clayton, M.J. Price, The Seven Wonders of the Ancient World, Londyn/Nowy Jork 2002.
2. Szolgina, Architektura, Warszawa 1992.
3. Alabastron, kolekcja The British Museum. Number 132114.