15 sierpnia – w rocznicę bitwy warszawskiej – przypada Święto Wojska Polskiego, w międzywojniu nazywane Świętem Żołnierza. Jak obchodzono je 100 lat temu?
Rozkazem nr 126 Ministra Spraw Wojskowych gen. Stanisława Szeptyckiego w 1923 roku ustanowiono dzień 15 sierpnia Świętem Żołnierza. Datę tę wybrano nieprzypadkowo – tego dnia przypada rocznica początku kontrofensywy, która doprowadziła do rozbicia wojsk Michaiła Tuchaczewskiego i triumfu Polaków w bitwie warszawskiej. „W dniu tym wojsko i społeczeństwo czci chwałę oręża polskiego, której uosobieniem i wyrazem jest żołnierz. W rocznicę wiekopomnego rozgromienia nawały bolszewickiej pod Warszawą święci się pamięć poległych w walkach z wiekowym wrogiem o całość i niepodległość Polski” – głosił rozkaz.
Święto obchodzono 15 sierpnia do 1946 roku. Później stało się ruchome. Wszak w PRL-u nie można było świętować rocznicy zwycięstwa Polaków nad „bratnią” Armią Czerwoną. Dlatego w latach 1947–1950 celebrowano Wojsko Polskie 9 maja (w rocznicę zakończenia II wojny światowej w Europie według czasu moskiewskiego), a od 1950 do 1989 roku – 12 października (w rocznicę bitwy pod Lenino). Od 1990 do 1992 roku, choć oficjalnie Dzień Wojska Polskiego nadal przypadał w październiku, jego obchody łączono z rocznicami uchwalenia Konstytucji 3 maja.
Dziś – zgodnie z ustawą z 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny (a wcześniej ustawą z 30 lipca 1992 roku) – obchodzimy tego dnia Święto Wojska Polskiego. Przez Warszawę przechodzi uroczysta defilada, w kościołach polowych w całej Polsce odbywają się msze święte w intencji poległych, a przed Grobem Nieznanego Żołnierza dokonywana jest honorowa zmiana warty. Współczesne obchody są ukłonem dla tradycji II Rzeczpospolitej. W naszej galerii zobaczycie, jak celebrowano sto lat temu Święto Żołnierza.
Rocznica bitwy warszawskiej – uroczystości Święta Żołnierza w Radzyminie (1939)
fot.NAC/domena publicznaGenerał Bronisław Bohatyrewicz (idzie przed szeregiem) podczas uroczystości. Widoczni m.in. przedstawiciele władz, poczty sztandarowe, delegacja z wieńcem.
fot.NAC/domena publicznaNabożeństwo na cmentarzu poległych.
fot.NAC/domena publicznaZłożenie wieńca na bratniej mogile poległych.
Czytaj też: Bitwa Warszawska czy cud nad Wisłą? Kurz po walce jeszcze nie opadł, a Polacy już spierali się o jej wynik
Święto Żołnierza w 2 Dywizji Kawalerii w Płocku (1928)
fot.NAC/domena publicznaPluton 11 Pułku Ułanów podczas defilady.
Dywizjon artylerii konnej podczas defilady.
2 Szwadron Samochodów Pancernych podczas defilady. Za motocyklami samochody pancerne Peugeot 1918. Na końcu półgąsienicowe samochody pancerne wz. 28.
fot.NAC/domena publicznaPoczet sztandarowy.
fot.NAC/domena publicznaUczestnicy uroczystości podczas mszy świętej.
Święto Żołnierza w Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte (1930)
fot.NAC/domena publicznaFotografia grupowa uczestników uroczystości.
Czytaj też: Dlaczego Łosie nie zbombardowały pancernika Schleswig-Holstein? Czy mogliśmy zatrzymać Niemców w 1939 roku?
Święto Żołnierza w Krechowcach (1931)
fot.NAC/domena publicznaUroczyste nabożeństwo.
fot.NAC/domena publicznaStół zastawiony do uczty.
Święto Żołnierza w 17 Batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza „Dawidgródek” (1931)
fot.NAC/domena publicznaObiad żołnierski na dziedzińcu koszar 17 Batalionu KOP.
fot.NAC/domena publicznaRaport oddziałów w dniu święta.
fot.NAC/domena publicznaMsza polowa.
Zobacz też: Z wielką pompą i poczuciem narodowej dumy. Jak sto lat temu obchodzono w Polsce Boże Ciało? [GALERIA]
Manewry 1 Pułku Strzelców Konnych – Święto Żołnierza w Kutnie (1934)
fot.NAC/domena publicznaRewia. Dowódca Dywizji gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski przed pułkiem.
fot.NAC/domena publicznaPoczty sztandarowe.
fot.NAC/domena publicznaGen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski z dziećmi.
fot.NAC/domena publicznaZawody. Podoficerowie 7 Pułku Ułanów.
fot.NAC/domena publicznaZawody. Skok – starszy wachmistrz Mikoda.
Zdjęcia ilustrujące ten artykuł pochodzą z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego.
KOMENTARZE (1)
Sanacyjne wojsko w latach 1926-1939 świetnie wyglądało na różnych paradach i pokazach. Ale kiedy Niemcy powiedzieli we wrześniu 1939 roku sprawdzam, to MIT niezwyciężonego sanacyjnego wojska pękł jak bańka mydlana. Sanacyjni generałowie zarabiali więcej od swoich niemieckich odpowiedników ale w 1939 roku na palcach jednej ręki można było policzyć polskich generałów którzy potrafili dowodzić tak samo sprawnie jak generałowie niemieccy. Czystki Piłsudskiego w WP w latach 1926-1934 doprowadziły do tego że zwolniono 6032 zawodowych oficerów w tym 107 generałów których Piłsudski zastąpił swoimi wyznawcami w myśl socjalistycznej zasady – bierny, mierny ale wierny oraz nie matura lecz chęć szczera zrobi z ciebie oficera. W końcu zarówno Piłsudski jak i jego wyznawcy wywodzili się w większości z Polskiej Partii Socjalistycznej.