Ciekawostki Historyczne
Średniowiecze

„Nie chcieli wyszorować owiec swego lorda”. Sześć naprawdę dziwacznych średniowiecznych przepisów

Kruczki prawne na każdą okazję? Absurdalne regulacje i kary? Zakazy nie mieszczące się w głowie? Mieszkańcy średniowiecznej Anglii znali to wszystko. I jeszcze więcej.

Rzekomo mroczne wieki wcale nie były takie ciemne, jeśli chodzi o prawniczą skrupulatność. Na zachodzie Europy tworzono kodeksy regulujące nawet najdrobniejsze aspekty życia. Poszczególne miasta, okręgi czy hrabstwa miały własne przepisy, często diametralnie różne. Łączyła je jednak powszechna tendencja do wprowadzania wprost obsesyjnego porządku w chaosie typowym dla całej tej epoki. Trudno o lepszy przykład niż Statuty okręgowe Worcester cytowane w szerokich fragmentach na kartach nowej książki Iana Mortimera pt. W mieście, na dworze, w klasztorze. Jak przetrwać w średniowiecznej Anglii?

Praca przy owcach. Ilustracja z 1524 roku.

Praca przy owcach. Ilustracja z 1524 roku.

Zgodnie z tym zbiorem praw latem zboże wolno było kupować tylko „przed 11 godziną dzwonu”, a w zimie – przed 12. Na głównym rynku obowiązywał… zakaz parkowania. Czy też raczej zakaz „pozostawiania koni”.

Zwierzęta wolno było skórować tylko w jednym wyznaczonym punkcie powyżej mostu. Zaznaczono też, że z tego konkretnego mostu nie wolno zrzucać zwierzęcych odchodów. Także pranie było dozwolone wyłącznie w jednym sprecyzowanym punkcie. Nie wolno było „puszczać świń wolno ku zniecierpliwieniu sąsiadów”, a i wolność słowa nie stała na najwyższym poziomie. Przestrzegano bowiem, że „żaden obywatel nie będzie krytykował radnych, podkomorzego czy sędziego miejskiego”.Ser spadający z drzewa. Ilustracja z XIII wieku.

Wszystkie te prawa mogą wydawać się przesadnie szczegółowe, nie są jednak jeszcze zbyt dziwaczne. W takim gąszczu przepisów musiały się jednak trafiać zupełne rodzynki.

 

I. Po pierwsze zjesz przaśny chleb z serem

Do historii przeszły brutalne sądy Boże, w których winę oskarżonych udowadniano nakazując im na przykład przejście po rozpalonym żelazie. Jeśli odnieśli oparzenia, oznaczało to, iż dokonali zarzucanej im zbrodni.Mnich ujeżdżający owcę. Ilustracja z XIII wieku.

Istniały też jednak o wiele bardziej niewinne, a dzisiaj zupełnie zapomniane formy prób. We wczesnośredniowiecznej Anglii była to chociażby tak zwana próba chleba i sera. W jej ramach od oskarżonego oczekiwano, by połknął grudę złożoną z przaśnego, jęczmiennego wypieku oraz owczego sera wytworzonego w miesiącu maju. Jeśli delikwent podczas mszy świętej zdołał pochłonąć całość, uznawano go za wolnego od zarzutów.

 

Dalsza część artykułu pod ramką
Zobacz również:

II. Po drugie będziesz szorować owce swego pana

Nathan Belofsky, autor książki The Book of Strange and Curious Legal Oddities relacjonuje sprawę z XIII wieku, odnotowaną w angielskich aktach sądowych. Doszło wówczas do przypadku, gdy wszyscy mieszkańcy osady Abbey zostali ukarani „za nie umycie lordowskich owiec”.Łabędź, ilustracja z XIII wieku.

Szczegóły procesu i informacje o jego prawnym uzasadnieniu nie przetrwały do naszych czasów.

 

III. Po trzecie nie ukradniesz jaja żadnemu łabędziowi

Zgodnie z królewskimi rozporządzeniami z XIV i XV stulecia żaden mieszkaniec Anglii nie miał prawa „podkradać z gniazda jaj jakiemukolwiek sokołowi, jastrzębiowi lub łabędziowi”. Zakazane było też samo posiadanie wnyków, o ile człowiek nie był właścicielem lasu. Wreszcie nie wolno było sprzedawać karpi, o ile „nie są one równie dobre w środku, jak i w każdej innej części, jak i na skrajach pojemnika”.Król w łóżku, lustracja z XIII wieku.

Słowem: średniowieczny sanepid, Greenpeace i straż leśna w jednym.

 

IV. Po czwarte nie będziesz spać na poduszce z kozy

Około 1485 roku król Henryk VII doszedł do wniosku, że tylko monarcha może decydować o tym, na czym śpią jego poddani. Zgodnie z zachowanym rozporządzeniem władcy, w całej Anglii poduszki wolno było wypełniać „wyłącznie na jeden sposób, a więc wyrwanymi na sucho piórami, a nie trawą czy jakimkolwiek inny partackim materiałem”.

W materacach z kolei zakazane było używanie włosia końskiego, sierści jelenia, sierści kozy lub trawy. Jak uzasadniał monarcha, materiały te „wydają odrażający odór, gdy zostaną ogrzane ludzkim ciałem”.

Tenis w wersji archaicznej.

V. Po piąte nie będziesz grał w tenisa

Jak podaje Ian Mortimer na kartach książki W mieście, na dworze, w klasztorze. Jak przetrwać w średniowiecznej Anglii? w Worchester obowiązywał surowy zakaz uczestniczenia w pewnej niebezpiecznej i degenerującej grze. Nie chodziło o wyścigi konne, o żadne karty czy kości, ale… o tenisa. „Nikt nie będzie grał w tenisa na terenie ratusza” – stanowił statut. I o dziwo była to regulacja bardzo częsta na terenie Anglii.Wieloryb na ilustracji z XIV wieku.

Obowiązywała w Worchester, ale też na przykład w sąsiednim Warkwickshire. Z kolei w Rye w hrabstwie Sussex gra w tenisa była dozwolona, lecz… tylko i wyłącznie w Boże Narodzenie.

 

VI. Po szóste nie będziesz jeść wielorybów

Angielski jurysta z XIII stulecia, Henry de Bracton podawał, że „głowa każdego wieloryba należy do króla, a ogon każdego do królowej”. Zasada została ostatecznie skodyfikowana za czasów Edwarda II (1307-1327) i… obowiązuje ona do dzisiaj.

Zgodnie z nią każdy wieloryb, który zostanie złowiony blisko brzegów królestwa lub którego morze wyrzuci na brzeg staje się automatycznie własnością monarchy. Ten sam przepis dotyczy też… morświnów, a nawet jesiotrów.

Bibliografia:

  1. Nathan Belofsky, The Book of Strange and Curious Legal Oddities, Penguin 2010.
  2. William Blackstone, Commentaries on the Laws of England, t. I, Clarendon Press 1765.
  3. Christopher Daniell, Death and Burial in Medieval England 1066-1555, Routledge 2005.
  4. Ian Mortimer, W mieście, na dworze, w klasztorze. Jak przetrwać w średniowiecznej Anglii?, Wydawnictwo Astra 2017.
  5. Kerry Segrave, Lie Detectors: A Social History, McFarland & Company 2003.

Zobacz również

Średniowiecze

Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek jak wyglądało życie w średniowiecznej wsi?

Zatrważające warunki higieniczne, śmiertelne choroby, niewolnicza praca i wszechobecne pijaństwo. Tak wyobrażamy sobie życie średniowiecznych wieśniaków. Do tego pastwiący się nad chłopami bezwzględni lordowie, prowadzący...

30 maja 2018 | Autorzy: Redakcja

Średniowiecze

Czy to był najbardziej zapijaczony naród średniowiecznej Europy? (podpowiedź: oczywiście NIE chodzi o Polaków)

Średniowiecznych Polaków często nazywano piwożłopami. Anglosasi jednak potrafili spożyć o wiele więcej litrów browaru. Obraz Adriaena Brouwera "Pijani chłopi w karczmie".

14 maja 2018 | Autorzy: Monika Kassner

Średniowiecze

Drzewa owocujące męskim przyrodzeniem. Najbardziej kuriozalne średniowieczne ilustracje

Rozmodlone święte niewiasty, sceny rycerskich pojedynków, pełne dostojeństwa portrety królów… A może króliki z toporami, nadzy biskupi i strzały wycelowane w pośladki? Udowodnimy ci, że...

13 września 2017 | Autorzy: Magdalena Białek

Średniowiecze

Najlepiej płatne zawody średniowiecza

Tkaczki skarżyły się na swój los, a hafciarki opływały w luksusy. Kat... musiał dorabiać, choć i tak powodziło mu się lepiej niż wielu naukowcom. W których...

3 września 2017 | Autorzy: Agnieszka Bukowczan-Rzeszut

Średniowiecze

Gangi średniowiecznej Anglii. Przestępczość zorganizowana w mrocznych wiekach

Wszyscy znamy opowieść o zakapturzonym łuczniku Robin Hoodzie i jego wesołej kompanii, która rozprawiała się ze złym szeryfem Nottingham. Prawdziwa historia ludzi wyjętych spod prawa...

25 sierpnia 2017 | Autorzy: Aleksandra Zaprutko-Janicka

Druga wojna światowa

Naród wyjątkowo grzecznych rasistów. Dlaczego Brytyjczycy od zawsze nami gardzą?

„Won!”, „Wynocha do domu!”, „Szumowiny!”, „Robactwo!” - krzyczy brytyjska ulica, przypominając o dwóch haniebnych produktach Made in England. Ksenofobia i rasizm wcale nie są nowym wytworem...

7 grudnia 2016 | Autorzy: Mateusz Drożdż

KOMENTARZE (9)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Sebastian Ka

Przestrzegano bowiem, że „żaden obywatel nie będzie krytykował radnych, podkomorzego czy sędziego miejskiego”. Co na to Mateusz ? Pozdrawiam członek KOD-u.

    Licho

    Pozdrawiam członków Pisu, albo wiem Jarosław Polskę Zbaw jest święty i nietykalny. Amen.

      anonim

      Pozdrowienia z Torunia bracie. My wielbimy go juz od dłuższego czasu i wielbić będziemy aż do konca świata. Niech będzie pochwalone jego imię.

mały

To KODomici są w stanie czytać takie trudne teksty ?

Nasz publicysta | Anna Dziadzio

Skoro już się Państwo nawzajem po pozdrawiali może warto przejść do nieco bardziej merytorycznej dyskusji?

Anonim

II i III nie wydają się takie głupie i dziwne, jeśli trochę pomyśleć.
II: delikatna, dobrej jakości tkanina wełniana, w dodatku zafarbowana na trudno dostępny kolor mogła być też warta tyle samo, jeśli nie więcej, co średniej jakości jedwab. Być może chodziło o dostarczenie bardzo brudnej i zaniedbanej strzyży/owiec, co mogło znacznie utrudniać dalszą obróbke? Być może osadnicy byli prawnie zobowiązani do zachowania odpowiednich standardów?
III: skoro ktoś nie posiada lasu, na co komu wnyki, jeśli nie w celach kłusowniczych? To samo z jajami ptasimi – raz, że mógł być to przysmak na dworskich stołach, dwa, podkradanie jaja takiemu sokołowi na terenach do kogoś należących było już kłusownictwem. Tu akurat ekspertem nie jestem, więc proszę o potwierdzenie, ale czy w Anglii XIV i XV wieku coś takiego jak bezpański las w ogóle istniało? Jeśli nie należał do lokalnego lorda, nie był przypadkiem własnością króla?

EK47

Nadal obowiązujące prawa średniowieczne w UK:
– nielegalnym jest umrzeć w Parlamencie,
– w Carlisle, gdzie przez pewien czas mieszkałam, do 1984 można było zabić Szkota z łuku, ale tylko w obrębach miasta. Obecnie nadal można nosić łuk.
– w Yorku można zabić Szkota z łuku, ale tylko w obrębie murów starego miasta.
Tyle, co pamiętam.

EK47

cd.: Acha, i tylko jeśli ci Szkoci sami niosą ze sobą broń.

Nasz publicysta | Anna Dziadzio

@EK47 Bardzo dziękujemy za te uzupełnienia do pytań poprzedniego komentatora. Czy mógłby Pan jeszcze dodać źródła dla innych Czytelników, którzy chcieliby doczytać o tym, o czym Pan napisał? Z góry dziękujemy i pozdrawiamy :)

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.