fot.Harris & Ewing/domena publicznaWoodrow Wilson przez dwie kadencje zajmował stanowisko prezydenta USA.
Thomas Woodrow Wilson (1856-1924)
Prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1913-1921. Urodził się 28 grudnia 1856 roku w Staunton w stanie Wirginia. Jego ojciec był pastorem i młody Thomas otrzymał religijne wychowanie. Kształcił się na Davison University w Karolinie Północnej oraz na uniwersytecie w Princeton, który ukończył w 1879 roku. Przez następne lata rozwijał karierę akademicką. W 1886 roku obronił doktorat na uniwersytecie Johna Hopkinsa. Od 1890 roku wykładał w Princeton nauki polityczne; w latach 1902-1910 był rektorem tej uczelni.
Działalność polityczną rozpoczął w 1906 roku, wiążąc się z Partią Demokratyczną. W 1910 roku został z jej ramienia gubernatorem New Jersey. Jego zdecydowane działania, które doprowadziły między innymi do uchwalenia w tym stanie ustaw o odpowiedzialności pracodawców czy praktykach antykorupcyjnych, a także podziały wewnętrzne w partii zagwarantowały mu miejsce w wyścigu o fotel prezydencki Stanów Zjednoczonych w 1912 roku. W październiku tego roku został wybrany na pierwszą kadencję i wprowadził się do Białego Domu. Zaprzysiężenie nowego prezydenta odbyło się 4 marca 1913 roku. Dzięki jednoczesnemu zwycięstwu demokratów w wyborach parlamentarnych był w stanie przeprowadzić w kolejnych latach szereg istotnych ustaw, między innymi w sprawie powołania Systemu Rezerwy Federalnej i utworzenia Federalnej Komisji Handlu. Angażował się również w sprawy Ameryki Łacińskiej.
Po wybuchu I wojny światowej zadeklarował neutralność Stanów Zjednoczonych. Utrzymał to stanowisko nawet po zatopieniu przez Niemców w maju 1915 roku transatlantyku „Lusitania”, na pokładzie którego znajdowali się amerykańscy obywatele. Zdanie zmienił już po reelekcji, do której doszło w 1916 roku. Na wypowiedzenie wojny Niemcom zdecydował się dopiero na początku kwietnia 1917 roku, po ogłoszeniu przez nich nieograniczonej wojny podwodnej i ujawnieniu ich starań zmierzających do wywołania wojny amerykańsko-meksykańskiej.
Od początku zaangażowania w konflikt Wilson podkreślał, że wojna powinna doprowadzić do ustanowienia nowego ładu światowego, opartego na sprawiedliwych zasadach. Jego kształt zaproponował 8 stycznia 1918 roku, prezentując w orędziu do Kongresu program pokojowy, słynne „14 punktów Wilsona”. Jednym z nich było przywrócenie na mapę świata niepodległej wolnej Polski.
Swój program prezydent USA promował podczas trwającej od stycznia 1919 do stycznia 1920 roku konferencji pokojowej w Paryżu. Jego osiągnięciem było włączenie do traktatu wersalskiego Paktu Ligi Narodów. Nie udało mu się jednak zyskać poparcia dla tego projektu w kraju – mimo prowadzonej w całym kraju kampanii i wielomiesięcznej agitacji zarówno traktat wersalski, jak i Pakt Ligi Narodów nie zostały ratyfikowane przez Stany Zjednoczone. Wysiłki prezydenta zostały docenione natomiast przez Akademię Szwedzką, która przyznała mu w 1919 roku pokojową Nagrodę Nobla.
Pod koniec drugiej kadencji Wilsonowi coraz bardziej dokuczało zdrowie. Przeżywał załamania nerwowe, w czasie których rzeczywistą władzę w kraju sprawowała jego żona, Edith. Doczekał jednak do końca kadencji i dopiero później wycofał się z życia politycznego. Były prezydent USA zmarł 3 lutego 1924 roku w Waszyngtonie.
