Potęga Indii. Od hinduizmu i buddyzmu, przez matematyczne koncepcje z zerem na czele, po architekturę i sztukę Azji – indyjskie dziedzictwo stworzyło rozległą, lecz wciąż niedocenianą sieć powiązań kulturowych rozciągającą się od Morza Czerwonego aż po Pacyfik.
Z Indii wywodzili się nie tylko pionierscy kupcy, astronomowie i astrolodzy, naukowcy i matematycy, lekarze i rzeźbiarze, lecz także święci mężowie, mnisi i misjonarze kilku odrębnych tradycji religijnych: wedyjskiej, śiwaickiej i wisznuickiej – przynależnych do hinduizmu czy też sanatanadharmy, jak niektórzy pragną go określać – jak i buddyjskich szkół Hinajany, Mahajany i tantry.
Te różne religijne światy czasem mieszały się i łączyły, czasem rywalizowały, innymi razy zaś ścierały. Udało im się jednak zdominować Azję Południową, Środkową, Południowo-Wschodnią i Wschodnią. Ponad połowa ludzkości żyje dziś na obszarach, gdzie indyjskie idee kulturowe i religijne są lub były dominujące, a indyjscy bogowie władali wyobraźnią i pragnieniami mężczyzn i kobiet. W międzyczasie indyjskie wpływy intelektualne dotarły daleko na Zachód, przynosząc nam nie tylko kluczowe pojęcia matematyczne, takie jak zero, lecz także kształt cyfr, których używamy do dziś. To prawdopodobnie najdoskonalsza realizacja idei uniwersalnego języka, do jakiej zbliżył się rodzaj ludzki.
fot.Splette /domena publicznaJedwabny Szlak i handel przyprawami – starożytne szlaki handlowe łączące Indie ze Starym Światem ; służyły do transportu towarów i idei między starożytnymi cywilizacjami Starego Świata i Indii. Szlaki lądowe oznaczono na czerwono, a szlaki wodne na niebiesko.
Indyjska nauka, indyjskie przekonania religijne i indyjskie idee stanowią jedne z najtrwalszych fundamentów naszego świata. Podobnie jak starożytna Grecja, dawne Indie sformułowały zestaw przenikających istotę rzeczy odpowiedzi na wielkie pytania o to, czym jest świat, jak działa, co na nim robimy i jak powinniśmy żyć.
Przeczytaj także: Gdy Imperium upada: Jak powstały Indie i Pakistan
Czym Grecja była najpierw dla Rzymu, a potem dla reszty świata śródziemnomorskiego i europejskiego, tym ówczesne Indie stały się dla Azji Południowo-Wschodniej i Środkowej, a nawet dla Chin, upowszechniając swoje koncepcje filozoficzne, idee polityczne i formy architektoniczne na całym tym obszarze, nie poprzez podboje, lecz dzięki urokowi swej wyrafinowanej kultury. W zakresie nauk ścisłych, astronomii i matematyki wyrosły zaś na mistrza dla świata arabskiego, a co za tym idzie, Europy basenu Morza Śródziemnego.
fot.World Imaging / domena publicznaWizerunek Buddy z Gandhary – I-II w. n.e
Całe to spektrum oddziaływań dawnych Indii widoczne było jak na dłoni, a mimo to niedostrzegane: w buddyzmie Sri Lanki, Tybetu, Chin, Korei i Japonii, w nazwach miejscowości w Birmie i Tajlandii, w malowidłach ściennych i rzeźbach ilustrujących sceny z wielkich eposów w Laosie i Kambodży, w hinduistycznych bóstwach, rytuałach i świątyniach Bali.
Przeczytaj także: Kumari Dewi – dziewczynki, które zostają boginiami
Złoty Szlak łączący wszystkie te rozmaite formy i miejsca w jedną kulturową całość, rozległą Indosferę rozciągającą się od Morza Czerwonego po Pacyfik, nigdy nie został uznany w swej doniosłej roli i do tej pory nie doczekał się własnej nazwy.
Tekst stanowi fragment książki: „Złoty Szlak” autorstwa William Dalrymple, wydawnictwo: Oficyna Literacka Noir sur Blanc, 2025
KOMENTARZE
W tym momencie nie ma komentrzy.