Złota włócznia z Lednicy. Sensacyjne odkrycie w sercu państwa pierwszych Piastów

Ostrów Lednicki. Istnieją podstawy, by sądzić, że to właśnie tutaj miał miejsce chrzest Mieszka I. Ta położona między Gnieznem a Poznaniem wyspa na jeziorze Lednica od lat jest źródłem wielu archeologicznych odkryć, które znacząco wzbogacają naszą wiedzę o czasach wczesnych Piastów. Nie inaczej jest i tym razem. Zespół naukowców z Centrum Archeologii Podwodnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prowadzący prace pod kierunkiem dr. hab. Andrzeja Pydyna, we współpracy z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy odkrył w jeziorze cztery wczesnośredniowieczne włócznie.

Wydobycie włóczni z drzewcem / fot. UMK w Toruniu

Dołączą one do bogatej kolekcji militariów z czasów panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego, która dotąd liczyła aż 280 egzemplarzy. Jak do tej pory znaleziono tu 145 toporów, 64 groty włóczni oraz 8 mieczy. Takie nagromadzenie broni w tym miejscu mogło mieć uzasadnienie rytualne (np. jako ofiara) lub militarne. W tym drugim przypadku broń mogła trafić do jeziora na przykład w trakcie bitwy stoczonej na moście w niespokojnych czasach po śmierci Mieszka II, kiedy Brzetysław najechał Polskę.

Przyjrzyjmy się teraz ostatnio odkrytym włóczniom. Pierwsza z nich ma romboidalny grot oraz zachowany w kilku fragmentach drzewiec. Jej długość wynosi około 2,1 metra. To, co czyni ją wyjątkową, to fakt, że na jej końcu znajduje się wykonany z poroża pierścień, a ponadto kompletnie zachowane włócznie należą do rzadkości. Z drugiej zachował się grot o kształcie przypominającym liść wierzby oraz część drzewca. Jak podaje Muzeum Pierwszych Piastów, na ostrzu po obu stronach widoczna jest wężykowata linia wilczych zębów. Włócznia ta prawdopodobnie jest lokalnej produkcji.

Archeolog eksplorujący grot włóczni / fot. Marcin Trzciński

Trzecia włócznia posiada najdłuższy z odkrytych w 2025 roku grot, wykonany w technice dziwerowania, czyli wielokrotnego skuwania ze sobą stopów żelaza o różnym składzie chemicznym, jak ponownie informuje Muzeum. Również on ozdobiony jest wspomnianym wcześniej ornamentem. Drzewiec zachował się jedynie fragmentarycznie.

Włócznia została wykonana w technice dziwerowania / fot. Mateusz Popek

Największe emocje wzbudza jednak czwarta włócznia. Zachowała się tylko część jej drzewca, natomiast grot naprawdę przykuwa uwagę i pozwala przypuszczać, że była to włócznia książęca. Mogła stanowić symbol władzy, insygnium wojownika z wysokiego rodu lub mieć charakter rytualny. Po pierwsze, jej grot jest bogato zdobiony i posiada skrzydełka. Po drugie, samo ostrze osadzone jest w również zdobionej tulei. Po trzecie, jak wykazały już przeprowadzone badania, pokryto je nie tylko brązem, ale też srebrem, a nawet złotem.

Polecamy video materiał z tych odkryć:

Podkreślić należy, że tego typu groty ze zdobioną tuleją są znaleziskami wyjątkowymi zarówno w odniesieniu do epoki, z której pochodzą (wczesne średniowiecze), jak i obszaru (Europa Północna i Środkowa). Przeprowadzone analizy dendrologiczne oraz datowanie radiowęglowe wskazują, że odkryte włócznie pochodzą z XI wieku. Planowane jest jeszcze wykonanie badań przy użyciu tomografii komputerowej. Jakie kolejne tajemnice uda się dzięki nim odkryć? I co jeszcze archeolodzy odnajdą w jeziorze Lednica? Czekamy z niecierpliwością na dalsze informacje!

Aby odsłonić tajemnice włóczni, badacze wykorzystali technikę makrofluorescencji rentgenowskiej (MakroXRF) / fot. Mateusz Popek

Zespół naukowy

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu:
dr hab. Andrzej Pydyn, prof. UMK • prof. dr hab. Piotr Targowski • dr hab. Piotr Niemcewicz, prof. UMK • dr inż. Magdalena Kowalska • dr Mateusz Popek • mgr Konrad Lewek • mgr Arletta Piasecka

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy:
dr Andrzej Kowalczyk • dr Paweł Sankiewicz • mgr inż. Łukasz Broński

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie:
prof. dr hab. inż. Marek Krąpiec