Ciekawostki Historyczne
Starożytność

Moda Greków i Rzymian

Białe ubrania dla biedoty, staniki zmniejszające biust, niewolnicy trzymani wyłącznie do poprawiania togi, zakaz noszenia spodni. To były hity starożytnej mody!

Letnim porankiem spacerujemy zatłoczoną ulicą starożytnych Aten. Jest gorąco, ale nie aż tak, by nie móc załatwiać spraw. Białe mury lśnią w słońcu. W suchym powietrzu pobrzmiewa grecka mowa. Apetyczny zapach miodowych ciastek kuszących z pobliskiego straganu zderza się z niepowtarzalnym smrodem nieskanalizowanego miasta.

Mijani przechodnie to przeważnie mężczyźni, którzy w większości wcale nie chodzą półnago. Niektórzy okryci są płaszczami, a reszta przechadza się w luźnych tunikach sięgających kolan. W zasięgu wzroku widać kilka kobiet, które noszą dłuższe tuniki, spięte na ramionach długimi szpilami. Niezależnie czy to kobieta, czy mężczyzna, stroje ubogich zrobione są z białawej wełny. Ubrania zamożniejszych pysznią się różnorodnymi odcieniami żółci, zieleni i brązu.

Niewygodna toga

Przenieśmy się teraz na ulicę Rzymu z czasów wczesnego cesarstwa. Choć dochodzi południe (czyli szósta według Rzymian), na ulicy jest ciemno, bo ocieniają ją wysokie budynki mieszkalne. Śliski bruk cuchnie łajnem.

Z drzwi gospody po drugiej stronie ulicy bucha dym niosący woń prażonej ciecierzycy. W uszach dudni nam wielojęzyczna wrzawa, a przechodnie, ubrani zupełnie inaczej niż mieszkańcy Aten, mijają nas w pośpiechu. Kilku mężczyzn ma na sobie togi. Rozłożona toga to wielki siedmiometrowy pas materiału. Aby zawinąć się w to morze wełny, trzeba było wykonać szereg tak skomplikowanych czynności, że arystokraci mieli niewolników, którzy zajmowali się wyłącznie jej zawijaniem i układaniem.

Chodzenie w todze to w równej mierze sztuka, jak męka – ustawienie prawej ręki inaczej niż pod kątem prostym natychmiast unicestwia starannie ułożone fałdyfot.Anselm Feuerbach /domena publiczna

Chodzenie w todze to w równej mierze sztuka, jak męka – ustawienie prawej ręki inaczej niż pod kątem prostym natychmiast unicestwia starannie ułożone fałdy

Ponieważ chodzenie w todze to w równej mierze sztuka, jak męka – ustawienie prawej ręki inaczej niż pod kątem prostym natychmiast unicestwia starannie ułożone fałdy – większość mężczyzn na naszej ulicy togi zostawiła w domu i załatwia sprawy ubrana w krótkie tuniki. Część kobiet idzie owinięta tradycyjnym płaszczem rzymskiej matrony. Reszta nosi długie tuniki w krzykliwych kolorach.

Zobacz również:

Barbarzyńskie spodnie

Zarówno greckie, jak i rzymskie ubrania były układane na ciele. Czy to len, wełna czy bawełna, stroje układane na ciele lepiej nadawały się do klimatu śródziemnomorskiego i można je było łatwo przystosować do zmian w statusie społecznym lub pogody( do najpowszechniejszych tkanin w świecie klasycznym należały wełna i len. Cieplejsza, wytrzymalsza i łatwiejsza w barwieniu wełna lepiej nadawała się na odzież wierzchnią. Na bieliznę i stroje codzienne częściej za to używano lnu – przewiewniejszego, łatwiejszego w czyszczeniu i mniej przyjaznego wszom. Bawełna (rosnąca w Egipcie) rozpowszechniła się w Rzymie dopiero w okresie cesarstwa – przyp. aut.). Ale okazywały się niewygodne w zimne i deszczowe dni. Niektóre, jak na przykład togi, wymagały stałej uwagi i poprawiania podczas noszenia. Żaden ubiór nie miał kieszeni.

Mogłoby się wydawać, że był to świat błagający o portki. Jednakże z kilkoma wyjątkami – takimi jak ekscentryczny cesarz Heliogabal, który chełpił się swoimi jedwabnymi spodniami – Grecy i Rzymianie uważali je za barbarzyńskie. Ateńczykom przypominały one inwazję Persów w workowatych portkach, którzy w wielkiej liczbie najechali Grecję. Rzymianom kojarzyły się z wytatuowanymi, żłopiącymi piwo ludami Północy, zwłaszcza Germanami. W końcu jednak Rzymianie się ugięli.

Pierwsi wskoczyli w spodnie legioniści. Wcześniej nosili tuniki do kolan wymyślone na śródziemnomorskie upały, które podczas srogich zim na północy okazały się nieprzyjemnie przewiewne. Zainspirowani przez barbarzyńskich kawalerzystów żołnierze stacjonujący w zimnym klimacie zaczęli więc nosić krótkie wełniane lub skórzane spodenki, a niektórzy poszli krok dalej i włożyli długie spodnie.

W ślad za nimi poszli dowódcy: cesarz z III wieku zaszokował konserwatywną opinię publiczną, prowadząc w spodniach (i oklapłej blond peruce) swoje wojsko. W IV wieku, kiedy żołnierze zajęli się polityką i wprowadzili do mody odzież wojskową, cywile zaczęli sprzedawać tuniki i kupować spodnie. Pod koniec stulecia, kiedy nowa moda stała się wszechobecna, cesarski edykt zakazał noszenia tej części garderoby w granicach miasta Rzym. Każdy mężczyzna przyłapany w tak skandalicznym ubraniu miał być aresztowany, pozbawiony majątku (a zapewne także spodni) i skazany na wieczne wygnanie. Sprawa jednak była już przegrana. W ciągu kilkudziesięciu lat spodnie zaczęli nosić senatorzy, i to nawet w obecności cesarza.

Czytaj też: Prostytucja w starożytnym Rzymie

Kieszenie w biustonoszu i wiatr w majtkach

Przyjrzawszy się, jak przyjmowały się w starożytnej Grecji i Rzymie spodnie, dochodzimy do ważniejszej kwestii: Czy starożytni Grecy i Rzymianie nosili bieliznę? Większość kobiet z pewnością nosiła pierwowzór staników. Choć istniały biustonosze na ramiączkach, zwykle były to paski materiału owinięte wokół piersi. Zmniejszały one biust, a małe piersi uważano za atrakcyjne. Jeśli wierzyć starożytnym poetom, przepaski na piersiach służyły także jako zaimprowizowane kieszenie do noszenia przeróżnych drobiazgów, od listów miłosnych po fiolki z trucizną. Rzekomo ta część bielizny miała także właściwości lecznicze: owinięta wokół głowy zmniejszała jej ból.

W świecie rzymskim tradycjonaliści nosili pod togami przepaski biodrowe, a w łaźni pierwowzór kąpielówek. Większość jednak obywała się bez bieliznyfot.Albert Kretschmer/domena publiczna

W świecie rzymskim tradycjonaliści nosili pod togami przepaski biodrowe, a w łaźni pierwowzór kąpielówek. Większość jednak obywała się bez bielizny

Greccy mężczyźni mogli się pochwalić pod tuniką jedynie opalenizną. W świecie rzymskim tradycjonaliści nosili pod togami przepaski biodrowe, a w łaźni pierwowzór kąpielówek. Większość jednak obywała się bez bielizny, bardziej sobie ceniąc przewiewne lniane i jedwabne tuniki wkładane pod wierzchni strój. Choć wygodna, taka garderoba nie sprzyjała skromności. Pewien autor z okresu późnego antyku opowiedział historię o gościu, który z rozkraczonymi nogami rozsiadłszy się przy ogniu naprzeciwko Marcina z Tours, przypadkowo odsłonił temu świętemu szeroki widok na swoje genitalia.

U progu średniowiecza

W IV wieku, gdy przed św. Marcinem obnażył się ów nieznajomy, rzymskie stroje znajdowały się na dobrej drodze, by stać się średniowiecznymi. Wyobraźmy sobie, że znajdujemy się na ulicy Konstantynopola w okresie późnego antyku. Żeby lepiej wczuć się w nastrój, załóżmy, że jest chłodne jesienne popołudnie, wieje słona bryza, a kościelne dzwony wybijają serenady w powoli zapadającym zmroku.

Środkiem ulicy suną nadęci dworscy urzędnicy w wąskiej odmianie tradycyjnej togi. Obok tłoczą się mniej znaczni obywatele w sięgających kolan tunikach o szerokich rękawach ozdobionych tyloma haftami, na ile ich właściciele mogli sobie pozwolić. Kobiece tuniki są dłuższe, ale równie luźne i strojne. Kilku najbogatszych przechodniów pyszni się obcisłymi ubraniami z jedwabiu. Najpobożniejsi mają chrześcijańskie tatuaże na rękach. Nikt jednak, tego można być pewnym, nie nosi bielizny.

Źródło:

Tekst stanowi fragment książki Garretta Ryana „Nagie posągi, brzuchaci gladiatorzy i słonie bojowe” (Rebis, 2023).

KOMENTARZE (2)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Tomo

Warto dopisać, się coś w rodzaju majtek noszono pod zbrojami.
Kobiety nosiły majtki w czasie gdy miały okres.

Arra

I tak jest do dziś
Zwykli ludzie noszą w miarę wygodne ubiory,zaś bogacze chce się wyróżnić, więc cudacza.

Zobacz również

Starożytność

Mgliste przepowiednie, a może narkotyczne wizje? Czy słynna wyrocznia delficka wieszczyła „na haju”?

Słynna wyrocznia delficka miała bredzić w transie, przekazując swe profetyczne wizje. Jej proroctwa były zaskakująco trafne. Czy stały za nimi... narkotyki?

25 marca 2023 | Autorzy: Maria Procner

Starożytność

Starożytny Rzym i jego tajemnice – quiz

Rzym to jedno z najpiękniejszych miast na świecie. To także miejsce narodzin imperium, którego granice w latach swojej świetności miały niemal 10 tys. km i...

27 lutego 2023 | Autorzy: Redakcja

Starożytność

Rzymianie uwielbiali oglądać krwawe jatki i egzekucje z udziałem dzikich, egzotycznych bestii. Jak i gdzie łapano zwierzęta na widowiska w Koloseum?

Brały udział w egzekucjach – jako kaci – i widowiskach, podczas których walczyły na śmierć. W trakcie ceremonii poświęcenia Koloseum zabito ok. 9 tys. zwierząt.

10 lutego 2023 | Autorzy: Ryan Garrett

Starożytność

Porzucane, zabijane, sprzedawane na „targach potworów”. Jak w starożytności traktowano niepełnosprawne dzieci?

Narodziny kalekiego dziecka w starożytnej Grecji i Rzymie uważano za boską klątwę i zapowiedź katastrofy. Dlatego ułomnych maluchów zwyczajnie się pozbywano. Pretekstem do dzieciobójstwa bywał...

22 czerwca 2020 | Autorzy: Maria Procner

Starożytność

Fekalia zabijały więcej ludzi niż wojny! Jak starożytni Grecy i Rzymianie radzili sobie bez papieru toaletowego?

Nieczystości potrafią sprawić kupę problemów. Dosłownie. I choć w starożytności nie znano jeszcze szkodliwych drobnoustrojów, nasi przodkowie zdawali sobie sprawę, że coś jest na rzeczy....

19 czerwca 2020 | Autorzy: Maria Procner

Starożytność

„Wyrzygaj, by zjeść, jedz, by wyrzygać!” – jak NAPRAWDĘ ucztowali starożytni Rzymianie?

Dwadzieścia dań (w tym panierowany w złocie groszek i dziczyzna faszerowana żywym ptactwem), morze wina, a całość okraszona sosem ze sfermentowanych rybich wnętrzności. Trudno się...

20 marca 2020 | Autorzy: Maria Procner

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.