Elitarny pochówek księżniczki z Tingambato

Najnowsze badania oraz datowanie radiowęglowe potwierdzają jego funkcjonowanie od około 1 do 900 roku n.e. Ponadto w 2011 roku odkryto monumentalny grobowiec, w którym pochowano tylko jedną osobę: młodą kobietę, złożoną tam z licznymi cennymi darami grobowymi. Na tej podstawie badacze z INAH Michoacán nazwali ten elitarny pochówek księżniczką z Tingambato. Odkrycie to podkreśla znaczenie stanowiska w okresie klasycznym.

Tingambato i okres klasyczny w zachodnim Meksyku

Tingambato położone jest na granicy pomiędzy górskim obszarem Michoacán a tak zw.any Tierra Caliente, czyli wyżynami o niekorzystnym klimacie, charakteryzującym się niskimi opadami i wysokimi temperaturami. Nazwa tego miasta w języku purepecha brzmi Tinganio i oznacza „miejsce, w którym kończy się ogień”. Tingambato jest jednym z najważniejszych stanowisk datowanych na okres klasyczny na obszarze dzisiejszego stanu Michoacán, a także w całym zachodnim Meksyku.

Rekonstrukcja biżuterii zdobiącej ciało księżniczki w grobowcu nr 2 w Tingambato
© Alejandro Valdes Herrera, José Luiz Punzo Díaz

Wykopaliska odsłoniły część stanowiska o funkcji publicznej, na której terenie wzniesiono wschodnią Piramidę Księżyca, boisko do prekolumbijskiej gry w piłkę, a także prawdopodobnie pozostałości pałacu i dwa zagłębione place z ołtarzami. Zachodnia piramida obecnie znajduje się na terenie plantacji awokado i zlokalizowana jest poza granicami parku archeologicznego Tingambato. Całość stanowiska wzniesiono na sztucznie wyrównanym tarasie. Dodatkowo na terenie przestrzeni publicznej odnaleziono dwa grobowce. W pierwszym, umiejscowionym w pobliżu piramidy, złożono co najmniej 36 osób. Natomiast w drugim znajdował się elitarny pochówek tylko jednej osoby – księżniczki.

Grobowiec i księżniczka

Oba grobowce różnią się nie tylko liczbą pochowanych osób. Pierwszy z nich miał niskie horyzontalne wejście i schody prowadzące do komory grobowej. Dzięki temu możliwe było wieloetapowe składanie kolejnych pochówków. Żadne ciało nie było ułożone w tak zwanym. układzie anatomicznym, który wskazywałby na pochówek pierwotny.

Stanowisko Tingambato. Zagłębiony plac z dwoma ołtarzami. W tle widoczna Piramida Księżyca. © A. Budziszewski, na licencji CC BY-SA 4.0

Drugi natomiast miał formę grobowca szybowego, a szczątki księżniczki ułożone były z zachowaniem układu anatomicznego. Wskazuje to na zupełnie inną formę pochówku i odrębne znaczenie obu grobów z Tingambato. Szyb prowadzący do drugiego grobowca został dodatkowo zapieczętowany ułożonymi dachówkowato płytami kamiennymi lajas. Szczątki zmarłej, a zwłaszcza miednica – szczególnie ważna przy określeniu płci w analizie antropologicznej – były silnie zniszczone. Pomimo tego na podstawie stopnia przyrośnięcia nasad kości długich możliwe było określenie wieku w chwili śmierci (między 16 a 19 rokiem życia). Szczątki zmarłej poddano także dwóm badaniom specjalistycznym. Przy zastosowaniu metody datowania radiowęglowego stwierdzono, że do pochówku doszło między 597 a 670 rokiem n.e. Analiza DNA pozwoliła natomiast na określenie płci genetycznej zmarłej z precyzją rzędu 99%.

Czaszka i zęby księżniczki poddane celowej deformacji
© Alfonso Gastelum-Strozzi, Carlos Karam, José Luiz Punzo-Díaz, Alejanro Valdez Herrera

Czaszka zmarłej w okresie dzieciństwa poddana była celowej deformacji, określanej terminem tabular erecto. Siekacze i kły zmarłej także poddano modyfikacji. Była to praktyka szeroko rozpowszechniona wśród społeczności mezoamerykańskich.

Dary grobowe i znaczenie odkrycia

Wraz ze szczątkami zmarłej do grobowca złożono ponad 18 000 muszli, pochodzących zarówno z Zatoki Meksykańskiej, jak i wód Oceanu Spokojnego. Z części muszli wykonano piękną biżuterię, którą udekorowano ciało zmarłej (pierścienie, naszyjniki, zausznice i diadem). Dodatkowo dwie kolie z muszli księżniczka miała umieszczone na nogach. Co więcej, w grobowcu złożono ponad 800 paciorków, tworzących naszyjniki, wykonanych z drogocennych kamieni, takich jak amazonit, turkus, nakryt, malachit, chryzokola, kwarc oraz kaolinit. Przy boku zmarłej umieszczono także atlatl, czyli prekolumbijską broń: miotacz oszczepów.

Rekonstrukcja pochówku księżniczki z Tingambato wraz z darami grobowymi © Santiago Ferreira ADV Arquitectura, José Luiz Punzo Díaz

Tak bogaty grobowiec w centrum miasta Tingambato wskazuje na szczególną pozycję młodej kobiety. Należała ona najprawdopodobniej do lokalnej arystokracji, a do chwili obecnej nie znaleziono na tym stanowisku równie spektakularnego pochówku, pomimo funkcjonowania miasta przez około 900 lat. Księżniczka z Tingambato jest najzamożniejszym znanym pochówkiem datowanym na okres klasyczny nie tylko na terenie stanu Michoacán, ale też jednym z najzasobniejszych w zachodnim Meksyku.

Źródło: Archeowieści 

1. Autor: Adam Budziszewsk
2. Redakcja: J.M.C.
3. Korekta językowa: A. J.

Na podstawie:

Punzo Díaz, José Luis, Valdes Herrera, Alejandro, La Tumba II de Tingambato: una morada para una joven mujer de élite en el Epiclásico mesoamericano, „Americae” 5 (2020).

Literatura uzupełniająca:

Valdes Herrera, Alejandro, Elementos marinos y piedras verde-azules como ajuar funerario en la Tumba II de Tingambato, Michoacán, Ciudad de México, ENAH, 2018.

Chan, Román Piña, i Kuniakí Oi, Exploraciones arqueológicas en Tingambato, Michoacán, México, D.F., Instituto Nacional de Antropología e Historia, 1982.