Najdziwniejsze i najbardziej niepokojące kartki świąteczne

A poczytałem sobie na stronach brytyjskich o tych dla mnie totalnie „antykartkach” świątecznych z epoki wiktoriańskiej (ugotowane dziecko w czajniku – brrry!!!), i zauważyłem, że…

Można by wyróżnić trzy główne przyczyny ich powsta(wa)nia.

I. Po pierwsze, był to przejaw typowego czarnego angielskiego humoru, który dla nas jakże często był i jest ciągle obecnie mało lub kompletnie niezrozumiały, zwłaszcza odnośnie powodów do śmiechu, czyli zwykle czyjegoś nieszczęścia.
A dlaczego tak żartowano w święta?
Ano bowiem według anglikańskiego kościoła: „Radość [bez względu na formę] jest chrześcijańskim obowiązkiem” zwłaszcza w święta. Dlatego też długie lata wielce popularne były również książeczki z równie „wisielczymi” dowcipami świątecznymi. Jako przykład tegoż angielskiego czarnego humoru świątecznego, jedna ze stron podaje – opisuje kartkę pokazującą, iż dostojnie wyglądający starsi państwo śmieją się „wręcz maniakalnie”, gdy wychylają się z okna swego mieszkania na drugim piętrze po to tylko aby wylać wodę na grupę kolędników znajdujących się poniżej… Oczywiście na kartce widnieje całkiem nie przekornie napis: „Życzymy wesołych świąt” ;(

II. Po drugie, było to (i to chyba najbardziej pierwotna – ale czy główna? – przyczyna powstania świątecznych dla mnie „anty-kartek”) naśladownictwem praktyk germańskich „z użyciem” demoniczno-diabelskiego kozła Krampusa: takiego „anty św. Mikołaja”, który obchodzi swe pseudo święto 5 grudnia, tj. oczywista na dzień przed św. Mikołajem.
I to wtedy karze on – Krampus, te dzieci, które źle się w mijającym roku zachowywały. Był też w Niemczech obok Krampusa i złowrogi pomocnik Świętego Mikołaja, Schmutzli, bijący dzieci nie tylko rózgą ale czym popadnie…
A jest to – powyższe – skonstatowane na jednej ze stron, krótko tak: „Nic zatem dziwnego, że tyle wiktoriańskich kartek świątecznych przeszło „na ciemną stronę mocy”:)
Tradycje takich kartek a la Krampus i, lub Schmutzli, razem z strojonymi choinkami, miałyby być przywiezione z Niemiec do UK przez księcia Alberta małżonka królowej, a szczególnie jego otoczenie w znacznej części przecież niemieckie. Stąd popularna w epoce wiktoriańskiej legenda angielska mówi, że „natenczas” Święty Mikołaj zwerbował Diabła, aby mu pomagał w święta. Wspólnie więc oni ustalali, które dzieci były w danym roku niegrzeczne, a które miłe. Diabeł, który pojawił się (w tym i na kartkach – brrryyy – świątecznych) pod różnymi postaciami, porwał zatem nieposłuszne dzieci i bił je, już nie zwykła rózgą, a srogim, sękatym wielkim kijem, wcześniej przywiązując je mocno linami do drzewa…
Dlatego też z czasem nawet Święty Mikołaj stał się w wiktoriańskim UK, przerażającym antybohaterem na wielu kartach świątecznych z tej epoki, gdzie można go było np. zobaczyć jak przez okna mieszkań szpieguje dzieci.

III. Po trzecie dzieci, czyli jak pisze autor cytowanej już wyżej strony, że ich, tj. oczywiście tych „strasznych” świątecznych kartek, „…misją było wywołanie strachu w sercach dzieci. Były więc wykorzystywane przez rodziców w ten „serdeczny” sposób wg nich oczywiście, dla dobra ich dzieci, bowiem chcieli oni – rodzice, tak mocno przestraszyć w ten sposób swoje pociechy, aby zachowywały się one grzecznie przez cały nadchodzący rok.”
Ponadto w celto-brytyjskich dawnych wierzeniach np. rudziki i strzyżyki są uważane za gatunki święte – za opiekunów dzieci i, lub za mieszkanie dla dusz zmarłych dzieci. Obrazy tych martwych ptaków na kartkach świątecznych miałyby więc np. „nawiązywać do historii biednych dzieci zamarzających na śmierć w Boże Narodzenie”.

A które (anty)kartki świąteczne mnie przypadły do (anty)gustu?
Obejrzałem na portalu Pinterest kilkaset takich wiktoriańskich „kartek” i… I najbardziej spodobały mi się te pokazujące antropomorfizacje warzyw, szczególnie takie w „wersji” upiornej, np. wielkiej rzepy z kłami budzącej brutalnie biednego poddanego JKM ;)

Powyższy komentarz jest zdecydowanie bardziej wartościowy merytorycznie, niż sam artykuł.

Przed wydaniem opinii proponuję zainteresować się symboliką. Co symbolizowała żaba a co martwy ptak. Wtedy wiele pytań znajdzie odpowiedź. Za sto lat ludzie pewnie będą się zastanawiać co za głupcy dawali sobie figurki słonia skoro w Polsce słonie nawet nie żyją. Te kartki są, być może, przykładem na to jak jedne wierzenia i wynikająca z nich ciemnota wypiera inne, choć często sie zdarza, że zastępuje. Stąd na przykład „data” urodzin Jezusa. Dobrym, choć rzadko występującym zwyczajem, jeśli spotykamy coś niezrozumiałego jest odpowiedzieć sobie na pytanie – może to JA czegoś nie wiem? W Polsce powszechnym zwyczajem jest w takiej sytuacji atak. Lub kpina, że „dziwne”, chore”, „nienormalne”. Baranek na kartce czy słonik na komodzie jest dla nas normalny i zrozumiały. Może więc przyjąć, żaba była równie zrozumiała dla naszych przodków. Moze wówczas przyszłe pokolenia nie będę się dziwić, że my ceniliśmy sobie wyobrażenia barana. Może to był sposób pokazania odbiorcy co o nim sądzimy? A ci co sobie przyklejali ryby na samochodzie to pewnie członkowie kółka wędkarskiego. Zanim zacznie się coś krytykować lub wyśmiewać warto zacząć od zdobycia wiedzy na ten temat.

Ciekawe co miałby do powiedzenia na ten temat koleś od Grzybóga

Co do krasnoludków i prosiaków :
Napis „glædelig jul” sugeruje, że kartka jest z Danii. Mieszkam tu i dla mnie przedstawione na niej motywy są normalne. Duńczycy do dziś dekorują domy figurkami skrzatów (bo tutaj to one przynoszą prezenty). Marcepanowe i czekoladowe prosiaki można spotkać w każdym sklepie, bo w święta je się tutaj pieczoną wieprzowinę.