Ilu Polaków poniosło śmierć w wyniku niemieckiej okupacji?

Dane na temat liczby ofiar niemieckiej okupacji, którymi dysponujemy, oparte są jedynie na szacunkach poczynionych tuż po wojnie przez Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów. Do dziś nieznana jest dokładna liczba ofiar, podobnie jak ich personalia. Szacunki pozwalają jednak ocenić, jak wielka była skala zbrodni.

Żołnierze i ludność cywilna

W 1939 roku w walkach z Niemcami poległo około 70 000 polskich żołnierzy. Z 420 000 ludzi, którzy dostali się do niemieckiej niewoli, około 10 000 zmarło lub zostało zamordowanych. Od pierwszych dni września 1939 roku narastała również fala represji w stosunku do ludności cywilnej. W trakcie walk dochodziło niejednokrotnie do masowych egzekucji polskich cywili. Jedna z największych miała miejsce w nadwiślańskiej wsi Śladów na Mazowszu. 18 września żołnierze 4 Dywizji Pancernej Wehrmachtu w asyście miejscowych Niemców ogniem broni maszynowej uśmiercili tam 300–350 Polaków.

Wielka była liczba zabitych wskutek agresywnych działań Luftwaffe, która atakowała kolumny uciekinierów i bezbronne miasta.  W samym tylko Wieluniu śmierć poniosło z tej przyczyny około 1200 osób (inne szacunki mówią o ponad 2000 ofiar). Z kolei profesor Norman Davies oszacował łączną liczbę mieszkańców Warszawy, którzy utracili życie w wyniku bombardowań w latach 1939-1944, na 90 000.

fot.domena publiczna

W wyniku niemieckich bombardowań w Warszawie podczas wojny zginęło aż 90 000 ludzi.

Pod tym względem więc straty ludności polskiej stolicy znacznie przewyższają straty innych europejskich miast, dorównując tym powstałym w wyniku bombardowania Hiroszimy. Tymczasem w powszechnej świadomości przeciętnego mieszkańca naszego kontynentu symbolem destrukcyjnej działalności lotnictwa w czasie II wojny światowej jest niemieckie Drezno…

Operacje specjalne

Około 100 000 ofiar pochłonęła operacja „politycznego oczyszczenia terenu” pod kryptonimem „Tannenberg”, znana też jako „Intelligenzaktion”. Była to pierwsza przeprowadzona z tak wielkim rozmachem i determinacją planowa akcja eksterminacyjna w czasie II wojny światowej. W innej operacji tego typu, nadzwyczajnej akcji pacyfikacyjnej – Ausserordentliche Befriedungsaktion (AB) – trwającej od wiosny do zimy 1940 roku, Niemcy zlikwidowali kilka tysięcy Polaków zamieszkujących Generalne Gubernatorstwo.

Nie udało się niestety ustalić dokładnej liczby polskich ofiar niemieckiej akcji „T4”. Objęła ona ludzi, których życie – jak głosili nazistowscy przywódcy i ideolodzy – „niewarte było życia”. Według szacunków zgładzonych mogło być wówczas nawet ponad 20 000 osób.

Ogromna była też grupa Polaków, którzy zostali uśmierceni w skutek represji za akcje polskiego ruchu oporu. W działaniach bezpośrednich i odwetowych zginęło około 200 000 żołnierzy polskiego podziemia i około 100 000 osób cywilnych. Jeśli doliczyć do tego ludzi, którzy stracili życie w wyniku wybuchu powstania warszawskiego, czyli nawet około 200 000 osób, daje nam to liczbę aż pół miliona zabitych.

Prawda o horrorze niemieckiej okupacji w książce Dariusza Kalińskiego pod tytułem „Bilans krzywd”. Już dziś zamów swój egzemplarz z rabatem na empik.com

Obozy zagłady, represje, wysiedlenia

Wielką rzeszę mieszkańców Polski pochłonęły niemieckie obozy masowej zagłady. W sześciu największych eksterminowano 2 830 000 obywateli polskich. Z tej liczby niecały milion stanowią Polacy, resztę osoby narodowości żydowskiej. A przecież istniało w okupowanej Polsce około 6000 obozów! W przypadku wielu z nich dane na temat śmiertelności są niestety niepełne.

Należy również uwzględnić straty ludności polskiej na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej, będące wynikiem represji spowodowanych lub sprowokowanych przez niemieckiego okupanta. Ocenia się je na od 150 000 do 200 000 osób.

Nie znamy natomiast liczby Polaków, którzy zostali zamordowani za pomoc Żydom. Nie wiemy też, ile osób zmarło w akcjach wysiedleńczych, podczas transportów, w obozach przejściowych czy w miejscach przeznaczonych im przez okupanta do zamieszkania. Możemy tylko zgadywać, ilu Polaków zmarło bądź zostało zamordowanych na robotach przymusowych.

Warto również pamiętać że u wielkiej liczby naszych rodaków wojna spowodowała ogromne okaleczenia, zarówno fizyczne jak i psychiczne. Po jej zakończeniu byli oni często trwale wyłączeni z życia społecznego. Nieraz też przedwcześnie umierali.

fot.domena publiczna

W wyniku zbrodniczej działalności Niemców w czasie wojny zginęły miliony polskich obywateli. Na zdjęciu zakładnicy w Palmirach przygotowywani do egzekucji.

Czy przy tak wielu niewiadomych możemy podać łączną liczbę strat? W zależności od źródeł szacuje się je na między 6 000 000 a 7 500 000 osób. Z rąk Niemców miało zginąć nawet 5 100 000 polskich obywateli, z czego około od 1 500 000 do 1 700 000 stanowili Polacy, od 2 900 000 do 3 300 000 Żydzi, a resztę nieustalona dokładnie liczba przedstawicieli mniejszości narodowych.

W bezpośrednich działaniach wojennych poległo około 450 000 polskich obywateli, łatwo więc obliczyć, że straty ludności powstałe w wyniku eksterminacji pośredniej i bezpośredniej były ponad dziesięciokrotnie większe. Świadczy to więc dobitnie o ludobójczym charakterze niemieckiej okupacji.

Bibliografia:

1. 1939–1945 Pro Memoria, red. Halina Dmochowska, Główny Urząd Statystyczny 2015.
2. Norman Davies, Europa walczy 1939–1945, Znak 2008.
3. Grzegorz Hryciuk, Represje niemieckie na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1941–1944, „Pamięć i Sprawiedliwość” 1(12)/2008.
4. Czesław Łuczak, Polityka ludnościowa i ekonomiczna hitlerowskich Niemiec w okupowanej Polsce, Wydawnictwo Poznańskie 1979.
5. Czesław Madajczyk, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, tom 1 i 2, Państwowe Wydawnictwa Naukowe 1970.
6. Sprawozdanie w przedmiocie strat i szkód wojennych Polski w latach 1939 – 1945, Biuro Odszkodowań Wojennych przy Prezydium Rady Ministrów 1947.
7. Maria Wardzyńska, Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion, Instytut Pamięci Narodowej 2009.
8. Paweł Piotr Wieczorkiewicz, Historia polityczna Polski 1935–1945, Wydawnictwo Zysk i S-ka 2014.
9. Paweł Piotr Wieczorkiewicz, Kampania 1939 roku, Krajowa Agencja Wydawnicza 2001.