Ciekawostki Historyczne
Druga wojna światowa

Jak NIE prowadzić wojny? Antyporadnik Armii Czerwonej

Brak rozpoznania, brak organizacji, totalny chaos - tak walczyła "niezwyciężona" Armia Czerwona. Żałosne kompromitacje radzieckiego wojska jeszcze przed II wojną światową powinny były zaalarmować dowództwo. Niewiarygodne straty w ludziach i sprzęcie nie wzbudzały jednak żadnej refleksji.

Pisaliśmy już o katastrofalnych warunkach służby wojskowej i o tym, jaką fikcją było szkolenie bojowe w Armii Czerwonej. Co się jednak działo, kiedy ci niedoszkoleni i niedouczeni żołnierze poszli do walki?

Hiszpańska lekcja

Poligonem doświadczalnym dla sowieckich kadr była wojna domowa w Hiszpanii. Tam jednak sowieccy „ochotnicy” skazani byli na współpracę z żołnierzami z innych państw i trudno jest ocenić ich wartość bojową. Jednak już wówczas pojawiły się pewne sygnały, które powinny dać mocno do myślenia radzieckim decydentom.

W bitwie o miasteczko Fuentes de Ebro brał udział republikański Międzynarodowy Pułk Pancerny. Uzbrojony był w 48 czołgów BT-5, których załogi składały się z sowieckich „ochotników” oraz członków Brygady Międzynarodowej, przeszkolonych w Szkole Pancernej im. Gorkiego. Pułk miał zdobyć Fuentes de Ebro i w ten sposób otworzyć drogę na Saragossę.

Atak zaplanowano w południe 13 października 1937 roku. Natarcie jednak opóźniło się. Czołgiści nie zdążyli osiągnąć pozycji będących podstawą do uderzenia, ponieważ otrzymali rozkazy o godzinie 23.00 dnia poprzedniego, a do wyznaczonych rejonów było około 50 kilometrów.

Czołg T-26 produkcji radzieckiej podczas Hiszpańskiej Wojny Domowej (źródło: domena publiczna).

Na domiar złego, na dwie godziny przed akcją, załogi czołgów poinformowano, że będą wieźć na pancerzach desant piechurów, czego nigdy nie ćwiczyli. Nie przeprowadzono też rozpoznania. Dowódcy mieli ledwie mgliste pojęcie o rozmieszczeniu pozycji nieprzyjaciela, nie znali jego sił, ilości środków przeciwpancernych ani nawet ukształtowania terenu, po którym miały szarżować czołgi!

Natarcie zakończyło się kompletną klęską. BT-5 oddały salwę z dział i runęły do ataku. Podczas przekraczania własnych linii czołgi zostały ostrzelane przez własną piechotę, której nikt nie uprzedził o planowanym ataku! Zginęło wówczas wielu „desantników”, inni pospadali z czołgów nie mogąc się utrzymać na rozdygotanych pancerzach.

Kiedy BT-5 znalazły się w otwartym terenie zostały zmasakrowane ogniem ukrytych działek przeciwpancernych nacjonalistów. Nieliczna piechota, jaka przy nich pozostała, nie mogła w żaden sposób zapewnić im właściwej osłony, ani utrzymać zajętego terenu. Operacja została przerwana. Pułk stracił dziewiętnaście czołgów, kilka dalszych zostało uszkodzonych.

Dalsza część artykułu pod ramką
Zobacz również:

Lekcja japońska

Kolejnym testem dla Armii Czerwonej były walki z Japończykami nad jeziorem Chasan. Kadra dowódcza radzieckiej armii koniecznie pragnęła wykazać się sukcesami przed swoim wodzem. Sowieccy bojcy uderzyli na japońskie stanowiska 29 lipca 1938 roku i zajęli sporne terytorium. Japończycy przeszli wówczas do kontrataku i do 31 lipca odrzucili wroga na stanowiska wyjściowe.

To był jeden wielki bajzel i brak jakiejkolwiek organizacji ze strony Armii Czerwonej. Zdarzały się przypadki, że baterie artylerii trafiały na front bez pocisków. Niektóre pododdziały piechoty nie posiadały karabinów i masek przeciwgazowych. Mundury były również w opłakanym stanie: wielu żołnierzy posłano do walki w całkowicie zniszczonym obuwiu, prawie bosych, w tak podartym umundurowaniu, że właściwie byli w bieliźnie.

Powtórzyła się sytuacja z Hiszpanii. Znów zaniedbano rozpoznanie, a natarcia różnych rodzajów wojsk w żaden sposób nie były ze sobą skoordynowane. Czołgi T-26 i BT atakowały w niewielkich ugrupowaniach, w nieznanym sobie terenie, bez przygotowania artyleryjskiego i wsparcia piechoty. Działo się tak z prostej przyczyny: pułki strzeleckie nie posiadały radiostacji, a artyleria strzelała z map i w żaden sposób nie nadążała za dynamiką pola walki.

10 sierpnia z inicjatywy rządu japońskiego przedstawiciele obu walczących stron siedli do rozmów. Dzień później przerwano działania bojowe i powrócono do status quo sprzed walk w tym rejonie. Mimo to Sowieci ogłosili się zwycięzcami i taki przekaz poszedł w świat.

W czasie wojny rosyjsko-japońskiej żołnierze Armii Czerwonej na pewno nie byli tak dobrze umundurowani i uzbrojeni (źródło: domena publiczna).

Tak naprawdę czerwonoarmiści ponieśli dużo większe straty w ludziach i sprzęcie, niż armia japońska. Stracono między innymi 96 czołgów. Japończycy nie stracili żadnego, ponieważ w ogóle nie dysponowali tam siłami pancernymi.

Zwłaszcza wyszkolenie bojowe kadry oficerskiej Armii Czerwonej nie nastrajało zbyt optymistycznie.  Sam Kliment Woroszyłow stwierdził później, że przygotowanie bojowe wojsk, sztabów i składu dowódczo-kierowniczego okazało się na poziomie niedopuszczalnie niskim.

Chałchyn Goł

Niewiele brakowało, aby rok później kompromitacją zakończyły się walki nad rzeką Chałchyn Goł, wzdłuż granicy mongolsko-mandżurskiej. Pierwsze potyczki zaczęły się tam 11 maja 1939 roku. 28 maja oddziały japońskie przeprowadziły ofensywę, którą wojska sowieckiego 57 Korpusu odparły.

Japończycy wycofali wówczas swoje jednostki, do której to operacji użyto licznych ciężarówek. Kiedy radzieccy wywiadowcy zameldowali o tym do sztabu 57 Korpusu, tam błędnie zinterpretowano całą sytuację i założono że nadciągnęły japońskie posiłki! W efekcie pospiesznie nakazano oddziałom sowiecko-mongolskim, zajmującym przyczółki nad Chałchyn Goł, z powrotem przeprawić się przez rzekę, aby uchronić je przed spodziewanym atakiem ze strony nowych japońskich jednostek!

5 czerwca do sztabu 57 Korpusu przybył z grupą oficerów komdiw Gieorgij Żukow. Na skutek miażdżącej krytyki  z jego strony, odwołano dotychczasowego dowódcę korpusu, komdiwa Feklenkę. Zastąpił go sam Żukow. Zmiana nie wniosła wcale nowej, wielkiej jakości w dowodzeniu.

Radziecki czołg forsuje Chalchyn gol. Jak widać nie stanowiła ona żadnej przeszkody dla wojsk pancernych (fot. Wiktor Antonowicz Tiomin, domena publiczna).

3 lipca, pod samym nosem sowieckiej armii,  13 tysięcy japońskich żołnierzy i 100 dział niepostrzeżenie sforsowało Chałchyn Goł i umocniło się na górze Bajan-Cagan, wysokim urwisku na zachodnim brzegu rzeki. Co robiły w tym czasie jednostki rozpoznawcze i wywiad sztabu sowieckiego stratega wszechczasów, późniejszego marszałka Żukowa, pozostanie chyba na zawsze tajemnicą.

Japońskie oddziały zostały rano odkryte przez pułkownika Afonina, doradcę „sojuszniczej” armii mongolskiej, który miał przeprowadzić inspekcje sowieckich jednostek w tamtym rejonie. Pułkownik, jak pisze Władimir Bieszanow, absolutnie nieoczekiwanie wykrył tam japońskie wojska. Oczywiście, nie omieszkał poinformować o swoim odkryciu komdiwa Żukowa.

Wielki sukces Georgija Żukowa

Ten zareagował nadzwyczaj energicznie, sowieckim sposobem. Kolumny radzieckich czołgów, bez wsparcia piechoty, artylerii, nie mając pojęcia na temat sił i rozmieszczenia przeciwnika, zaatakowały z całą mocą. Ze 132 T-26 i BT około osiemdziesiąt zostało spalonych bądź uszkodzonych. Po nich, o godzinie 13.00 uderzył pułk piechoty zmotoryzowanej. Z wiadomym skutkiem.

O 15.00 pięknie szarżowało pięćdziesiąt samochodów pancernych z 7 Brygady Pancernej. Czerwoni pancerni weszli do walki prosto z marszu, nikt nie zadbał o to, aby zaznajomić ich z sytuacją na polu bitwy. Efekt ataku jak poprzednio – na przedpolu zostały trzydzieści trzy wraki sowieckich wozów pancernych, zginęło przeszło osiemdziesięciu żołnierzy.

Japończycy bronili się tam jeszcze przez dwie doby. Na koniec umiejętnie, w sposób zorganizowany, zabierając przy tym ciężki sprzęt, wycofali się przez przeprawę, której przez te dwa dni nie było w stanie zniszczyć sowieckie lotnictwo.

Radziecki wóz pancerny zniszczony w czasie walk nad Chałchyn-Goł

Sowieci w końcu zwyciężyli nad Chałchyn Goł, ale nie było to efektem wyrafinowanych manewrów taktycznych, tylko brutalnej przewagi ilościowej w sprzęcie pancernym i lotnictwie. Ich straty i tak były zatrważające: stracili 253 czołgi i 124 samochody pancerne (dalszych przeszło 200 samochodów pancernych zostało uszkodzonych), około 28 tysięcy żołnierzy zostało zabitych, rannych bądź zaginionych.

Dane na ten temat ujawniono dopiero w latach 90-tych XX wieku. Japończycy stracili wówczas około 17 tysięcy zabitych i rannych. Zwycięstwo nad Chałchyn Goł nie było więc wcale powodem do chwały.

Ostateczny sprawdzian

Starcia w Hiszpanii, czy, w zdecydowanie większym stopniu, z wojskami japońskimi, udowodniły, że Armia Czerwona jest bezradna na polu walki. Szwankowało właściwie wszystko: łączność, rozpoznanie, zaopatrzenie. Dowódcy różnych szczebli nie potrafili skoordynować działań różnych rodzajów wojsk, skutkiem czego te działały samodzielnie, co z kolei narażało je na wysokie straty.

Wyższym szarżom brakowało inicjatywy, często paraliżował je strach przed wszechwładnymi komisarzami politycznymi, którzy jedną depeszą do Moskwy mogli posłać ich przed pluton egzekucyjny. Zemściło się to w późniejszym okresie. Kampania w Polsce była w zasadzie lekka, łatwa, i przyjemna, ale tylko dlatego, że nasi żołnierze dostali rozkaz unikania walki z wojskami radzieckimi.

Praktycznie wszędzie tam, gdzie Wojsko Polskie stawiło zorganizowany opór, jak chociażby pod Grodnem, Sowieci ponosili znaczne straty. Szczególnie wojna zimowa z Finami bezlitośnie obnażyła słabość Armii Czerwonej. Prawdziwy sprawdzian dla sowieckich bojców zaczął się 22 czerwca 1941 roku wraz z uderzeniem Niemiec na ZSRR. Wypadł on wówczas wręcz żałośnie dla Armii Czerwonej.

Pod koniec 1941 roku straty wojsk sowieckich w zabitych, rannych, zaginionych i wziętych do niewoli wyniosły niewiarygodną liczbę około ośmiu milionów żołnierzy! Niemieckie straty nie przekroczyły w tym czasie 831 tysięcy żołnierzy. Radziecki żołnierz został  sprowadzony do poziomu bydła, masowo wysyłanego na rzeź.

Bibliografia:

  1. Binek Maciej W., Historiografia konfliktu granicznego nad rzeką Chałchyn-Goł, ACTA  UNIVERSITATIS  LODZIENSIS FOLIA HISTORICA 59/1997.
  2. Bieszanow Władimir, Pogrom pancerny 1941, Bellona S.A. Warszawa 2011.
  3. Bieszanow Władimir, Twardy pancerz, Bellona S.A. Warszawa 2013.
  4. Cieślak Krzysztof, I-16 nad Chalchyn gol, Militaria XX wieku nr 5(68) 2015.
  5. Porter Dawid, Pojazdy pancerne Armii Czerwonej 1939-1945, Bellona S.A. Warszawa 2015.
  6. Zbiorowe, Mała encyklopedia wojskowa tom 1, Wydawnictwo MON Warszawa 1967.

Zobacz również

Druga wojna światowa

Jak Polki broniły się przed gwałtami czerwonoarmistów?

„Oswobodziciele” ze wschodu bez skrępowania wyciągali ręce po wszystko, na co mieli ochotę. Za milczącym przyzwoleniem dowództwa napadali także na kobiety. Dla Polek wkroczenie radzieckiej...

4 maja 2017 | Autorzy: Małgorzata Brzezińska

Druga wojna światowa

Przyjaciele ze wschodu czy bezwzględni gwałciciele? Sowieckie wyzwolenie w WASZYCH rodzinnych opowieściach

Brutalni, zapijaczeni, istne bestie w mundurach, ale również... przyjaźni, życzliwi i niosący bezinteresowną pomoc. Wkraczający do naszego kraju czerwonoarmiści różnie zapisali się w pamięci Polaków....

4 kwietnia 2017 | Autorzy: Dariusz Kaliński

Druga wojna światowa

Anglicy już podczas II wojny światowej byli ekspertami od Exitów. Weź z nich przykład!

Jeżeli właśnie dostałeś się do niewoli, to wcale nie oznacza, że wojna dla Ciebie się skończyła, nie będzie Twojego nazwiska w książkach, czy w Wikipedii....

10 listopada 2016 | Autorzy: Mateusz Drożdż

Dwudziestolecie międzywojenne

Fekalia, głód i analfabetyzm. Jak NAPRAWDĘ wyglądała służba w Armii Czerwonej?

Rosjanie do dzisiaj są dumni ze swoich żołnierzy, pogromców faszystowskiej bestii. W przekazach propagandowych czerwonoarmiści to sprawni, groźni, doskonale wyszkoleni wojownicy. A jak to wyglądało w...

28 grudnia 2015 | Autorzy: Dariusz Kaliński

Druga wojna światowa

Brudny sekret Stalina. Zdradziły go setki tysięcy żołnierzy, a my wyjaśniamy dlaczego

Sprzedawczyki, kolaboranci, zdrajcy. Takimi epitetami przez dziesięciolecia w Związku Radzieckim, a potem Rosji określano jeńców z Armii Czerwonej, którzy przeszli na niemiecką stronę. Dlaczego tak...

11 września 2015 | Autorzy: Rafał Kuzak

Druga wojna światowa

Czołg T-34. Nowa „gwiazda” Armii Czerwonej

Najlepszy czołg II wojny światowej! Pogromca Tygrysów i Panter! Jedyny zwycięzca tej wojny! Historycy i pasjonaci uzbrojenia uparcie opisują radzieckiego T-34 w samych superlatywach. Zupełnie niesłusznie.

19 listopada 2014 | Autorzy: Dariusz Kaliński

KOMENTARZE (25)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Paweł

Kagan chazarski (Stalin) nie dbał o życie Rusinów. Stąd takie straty….

    alladyn

    jesteś tak inteligentny, że powinieneś zostać księdzem. Potem jako wszechwładny kapelan prowadzić polskie oddziały do zwycięstwa…

      jacko

      Po dwóch klasach zawodówki poprawnie napisałeś wyraz „wszechwładny”. I umówmy się, że nie korzystałeś ze słownika. Szacun wielki.

    Anonim

    Że niby wojna zimowa pokazała słabość armii czerwonej? To spróbuj przełamać linię obrony z żelbetowymi bunkrami, snajperami na drzewach i przy -30°C. Zobaczymy jak ci pójdzie.

      felix

      Propagandowe bolszewickie bzdury. Na liniii Manerheima były głównie umocnienia ziemne, snajperzy byliby głupcami, gdyby strzelali z drzew a Sowieci zaatakowali Finalandię gdy temperatury były bliskie 0 stopni. Proszę sie zapoznać z najnowszymi opracowaniami na ten temat a nie powielać nonsensów.

      Janek

      A po co tam właściwie poszli?
      Było zostać w domu i się nie zmagać z bunkrami, snajperami, mrozem.

Anonim

Spotkałem informacje , że za internacjonalistyczną pomoc ludzi radzieckich Hiszpanie płacili im złotem ( ponoć nie mało ) .
Mam prośbę do redakcji . Czy możecie poruszyć temat rosyjskich baz w PRL ?
Jak one funkcjonowały ? Gdzie ? Kto i ile za to płacił ?
Kiedyś w obiegowej opinii funkcjonowała informacja , że to my i było to bulwersujące .

    luk9921

    Hiszpania „przekazała” w depozyt zsrr swoje rezerwy złota, ponoć aby były bezpieczne. W każdym razie załadowano je na statek i wysłano do ojczyzny proletariatu a rosjanie jakoś zapomnieli go oddać.

      Marek Popiel

      Nie zapomnieli. Rozliczali za dostarczony prtzez siebie sprzęt i zaopatrzenie wg wygodnych dla siebie cen.

Anonim

nwm czy wiecie ale za czasów stalina
wyznacznikiem kariery wojskowej nie były
preferencje potenjalnego oficera
a jego poglądy,zgadnijcie jakie
…komunistyczne zgadliście brawo
z tąd tylu tam tumanów

sytuacja została poprawiona przed atakiem rosjanów na Berlin

    Jan

    Nwm czy stąd już niedaleko do prawdziwej poezji.

Anonim

Nie matura a chęć szczera zrobi z ciebie oficera. To w Polsce.
A jak wyglądali Ruskie w Finlandii?.

Anonim

Z klęski wrześniowej zrobiono heroizm narodowy. Tak naprawdę, to rozleli się do domów poza paru idiotami co se postrzelać chcieli. Cywilistów nawoływali przez radio do walki a sami siedzieli w pociągach do Rumunii. Podczas okupacji wytłukli się miedzy sobą więcej jakby to wróg zrobił. Gówniarzy i dzieci posyłali do walki. A sami… ? A dzisiaj? Nauka nie poszła w las. Od nowa szczekają i obrażają na około, (a NSA i inni robią tylko listy, jak przed ´39). Mówią, NATO będzie się za nas bić. A co takiego to, po narobieniu długów, awantur, obszczywania, pozytywnego dala Polska Unii i NATO? Pytanie; Gzie teraz będą ociekać ci krzykacze i męczennicy opitoleni? Może jak Mussolini? Albo Ceauczescu?

    Anonim

    Towarzyszu przed zamieszczeniem swego komentarza mogłeś sprawdzić pisownie w słowniku, macie chyba tam w tej Rosji słowniki polskie?

    leopatriotLeopatriot

    Trudno ayczuć, czy to ruski troll, czu nasz rodzimy, odlotowy , W każdym razie pisze głupoty .

    dzgfdgzgz

    UE to nie jest sojusz wojskowy, a jedynie projekt Mittel Europa w naszym przypadku. Także nie ma co się UE przejmować czy coś im daliśmy czy nie.

    Mariusz

    Mamy kacapa na forum

      Anonim

      Pełno tutaj ruskich kacapów. Brak logiki i ortografii polskiej bo takie bzdury wypisujà.

gibon

Fajny artykuł tylko zabrakło jednego dlaczego była tak dowodzona ta armia bo Stalin w czystkach wycinal najlepszych oficerów a zostawial tych bez inicjatywy i bezgranicznie poslusznych

    dzgfdgzgz

    Nie tylko to. Także kolektywne jak to w komuniźmie podejmowanie decyzji znacznie się do tego przyczyniło, no i pogarda dla nauki za to wychwalanie pochodzenia społecznego.

Grammarnazi

Pytanie do autora: Jak można 'zmasakrować’ czołgi?
Proszę starać się pisać bardziej rzetelnie a nie na siłę chwytliwie.

    Anonim

    Autor tego reportazu to chyba z lapanki jak radziecki oficer?

Grzegorz Husarski

Wojna Obronna Polski we wrześniu 1939 roku to dowòd bohaterstwa, odwagi, waleczności, zdolności do poświęceń i umiłowania wolności jakie cechują nasz wspaniały naròd. Osoby plujące na groby Obrońców Ojczyzny to odrażający osobnicy zasługujący na wzgardę najwyższą.

    Anonim

    Cóż, gdyby nie nasi jakże wspaniali dowódcy w sztabie to ta kampania byłaby największą wygraną w historii II RP. No i gdyby Bagietkożercy coś zrobili.

Spec

Po ponad 50 latach niczego się nie nauczyli czego dowiódł noworoczny szturm Groznego 1994/1995, samych zabitych mieli oficjalnie ponad 500 i 200 wozów pancernych zniszczonych. W czasie drugiej wojny czeczeńskiej ich artyleria ostrzeliwała własne pozycje. Podczas wojny z Gruzją, na tyle zlekceważyli sytuację, że pod Zemo Nikozi stracili przynajmniej kilkanaście wozów pancernych i nie sprecyzowaną liczbę zabitych. W Syrii nauczeni doświadczeniami walczyli lepiej, choć i tu ponieśli pewne straty, ale to u nich normalne, ludzkie życie mieli i mają w pogardzie.

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.