15 dzisiejszych złotych za kilogram cukru? Tak, tyle to kosztowało w przedwojennej Polsce
artykuł | | Autor: Rafał Kuzak
Niewątpliwie najsłynniejszym hasłem reklamowym międzywojennej Polski był slogan wymyślony przez Melchiora Wańkowicza: Cukier krzepi. Zarazem z cukrem w II RP cały czas były jakieś kłopoty.
Wyniszczone wojną rolnictwo i przemysł cukrowniczy początkowo nie były w stanie dostarczyć na rynek wystarczającej ilości słodkiego towaru. Jeszcze w sierpniu 1922 r. „Ilustrowany Kuryer Codzienny” opisywał jak to w Warszawie przez cały tydzień toczyła się wręcz homerycka walka pomiędzy spekulantami a konsumentami o cenę cukru. Dziennik relacjonował [pisownia uwspółcześniona]:
Z początku paskarze cukier zupełnie schowali, później zaczęli go po troszkę wypuszczać z kryjówek, ale jednocześnie podnieśli cenę. Wywołało to oburzenie publiczności, następnie energiczną akcję prasy, wreszcie wkroczenie władz i złote czasy paskarzy cukrowych się skończyły.
Tu i ówdzie przeprowadzono rewizję, wykryto zapasy, skonfiskowano je, paskarzy oddano sądowi i cukier się znalazł a cena jego pozostała stara i normalna tj. 650 marek za kilo. U nas [w Krakowie – przypis autora artykułu] odgrywa się ta sama historia: cukru nie można dostać, albo trzeba płacić drożej – w niektórych sklepach do 850 marek za kostkę.
Z racji wysokich cen cukru trzeba było prowadzić szeroką akcję reklamową. Zawdzięczamy jej najsłynniejsze polskie hasło reklamowe międzywojnia, a może i całego stulecia. Wszyscy przecież wiemy, że cukier krzepi.
Polski cukier nie dla przeciętnego Kowalskiego
Z czasem sytuacja aprowizacyjna się poprawiła, jednak ceny dla przeciętnego Kowalskiego nadal były wygórowane. Działo się tak dlatego, że cukier został objęty podatkiem akcyzowym i nie była to bynajmniej symboliczna opłata. Za każde 100 kilogramów producent bądź importer musiał odprowadzić do budżetu aż 37 zł. Wpływy z tego tytułu były niebagatelne.
W samym tylko roku budżetowym 1935/36 wyniosły 122 mln zł (to więcej niż w tym czasie wydawano z budżetu na budowę i utrzymanie dróg). Jako ciekawostkę można dodać, że w dwudziestoleciu międzywojennym sprzedaż tak zwanych słodzików (sacharyna, dulcyna etc.), odbywała się tylko za zezwoleniem władz skarbowych. Na dodatek mogły one służyć jedynie do celów leczniczych (dla diabetyków), ewentualnie naukowych.
O autorze
Rafał Kuzak - Historyk, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, fan muzyki rockowej i dobrej książki. Współautor "Wielkiej Księgi Armii Krajowej". Związany z CiekawostkamiHistorycznymi.pl od 2011 roku. W latach 2014-2019 zastępca redaktora naczelnego portalu.
Zobacz też
Czy wiesz, że ...
...na początku XX wieku co bardziej konserwatywni Polacy uważali, że ślub z aktorką jest równie oburzające, co związek z prostytutką. Z tego powodu małżeństwo Daszyńskiego z Marią Paszkowską wywołał nie lada kontrowersje.
...Adolf Hitler w każdą podróż zabierał szczoteczkę do pielęgnacji swojego charakterystycznego zarostu. Był przekonany, że jego ikoniczny wąsik stanie się ostatnim krzykiem mody. Do pewnego stopnia miał rację – "na Hitlera" goliła się nie tylko partyjna wierchuszka, ale i zwyczajni Niemcy.
...Józef Stalin traktował swojego pierworodnego syna Jakowa z pogardą? Drwił nawet… z jego próby samobójczej. Pocisk z pistoletu tylko drasnął go w pierś, dyktator wyśmiewał więc niecelność syna.
...z powodu zatrucia grzybami zmarł sam Budda? Nastąpiło to po tym, jak zjadł potrawkę z grzybami podaną mu przez pewnego kowala. Zanim jednak następnego dnia wyzionął ducha, to przebaczył temu, kto zaserwował mu przez pomyłkę toksyczne danie.
Komentarze (23)
Odpowiedz na „R.” Anuluj pisanie odpowiedzi
Jeśli nie chcesz, nie musisz podawać swojego adresu email, nazwy ani adresu strony www. Możesz komentować całkowicie anonimowo.
Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.
Informujemy, że nasza strona może dostosowywać treści reklamowe do Twoich zainteresowań i preferencji. Aby to robić, potrzebujemy Twojej zgody na przechowywanie plików cookies oraz podobnych technologii w Twoim urządzeniu końcowym oraz na przetwarzanie danych w celach personalizacji treści marketingowych.
Klikając przycisk "Przejdź do serwisu" lub zamykając to okno za pomocą przycisku "x" wyrażasz zgodę na przetwarzanie, w tym poprzez profilowanie przez Lubimyczytać.pl sp. z o.o. oraz naszych zaufanych partnerów, Twoich danych osobowych zapisanych w plikach cookies i innych podobnych technologiach stosowanych w serwisie przez Lubimyczytać.pl sp. z o.o. i zaufanych partnerów w celu marketingowym, obejmującym w szczególności wyświetlanie spersonalizowanych reklam w tym serwisie oraz w Internecie.
Pamiętaj, możesz w każdej chwili nie wyrazić zgody lub cofnąć zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych. Szczegóły dotyczące wycofania i niewyrażenia zgody znajdziesz w ustawieniach.
Informujemy także, że poprzez korzystanie z serwisu bez zmiany ustawień prywatności w Twojej przeglądarce wyrażasz zgodę na przechowywanie w Twoim urządzeniu końcowym plików cookies i innych podobnych technologii służących do dopasowywania treści marketingowych i reklam.
Więcej informacji na temat zasad przetwarzania danych osobowych, w tym o Twoich uprawnieniach, znajdziesz w naszej Polityce Prywatności.
> Cukier faktycznie krzepi (…)
Z tym twierdzeniem to jednak bym się wstrzymał, cukier jest jednak dość niezdrowy. ;)
„jednak (…) jednak” – bleh. ;)
Żeby krzepił wcale nie musi być zdrowy :P…
Otyłość i cukrzyca raczej nie jest oznaką krzepy. ;)
Komentarz z naszego profilu na Facebooku:
Wojciech Góreczny ”Cukier krzepi lecz gorzała lepiej” jak mawiał lud przed wojną”
Cukier to biała śmierć :)
Z pewnością takiego zdania byli przemytnicy zastrzeleni na granicy podczas szmuglowania sacharyny do Polski. Przynajmniej kilkanaście takich przypadków zdarzyło się w dwudziestoleciu.
„Jako ciekawostkę można dodać, że w dwudziestoleciu międzywojennym sprzedaż tak zwanych słodzików (sacharoza, dulcyna etc.), odbywała się tylko za zezwoleniem władz skarbowych”.
Sacharoza to inaczej cukier buraczany bądź trzcinowy, z całą pewnością nie słodzik. Autorowi zapewne chodziło o sacharynę…
@artiil Oczywiście, literówka, dzięki za zwrócenie uwagi.
Kolejne komentarze z naszego profilu na Facebooku:
Marian Kulig: Ba, a zapałki i zapalniczki?
Rafał Kuzak: @Marian Kulig: Złote i srebrne zapalniczki były objęte akcyzą, zapałki i normalne zapalniczki podpadały pod monopol zapałczany i były obciążone opłatą monopolową (czyli odpowiednikiem akcyzy). Jeżeli przywiozło się zapalniczkę z zagranicy to trzeba był udać się do odpowiedniego urzędu, gdzie po dokonaniu opłaty przybijali znaczek i można było jej legalnie używać ;).
„cukier został objęty podatkiem akcyzowym”
Psia kość mam nadzieję, że w ministerstwie finansów nie przeczytają tego, bo gotowi nam powtórkę z historii zrobić.
Odnośnie sacharyny warto rzucić okiem na trzecią ilustrację tutaj: http://ciekawostkihistoryczne.pl/2011/08/19/podatek-od-kart-drozdzy-i-zapalniczek-czyli-akcyzowy-zawrot-glowy/
Jak widać za przemycanie słodziku można było… dostać kulę w plecy!
A może nawet więcej niż 15 zł za kg cukru by wyszło w przeliczeniu…? W artykule jest podana cena z końca lat 30-ych XX w. – około 1 zł; gdyby wziąć zapis ze słynnych obligacji złotowych z 1935 r., w których równowartość 1 złotego była wyrażona jako 900/5332 grama czystego złota. Choć wiadomo, że ciężko porównywać siłę nabywczą pieniądza w tak dużym odstępie czasu inne były standardy życia, koszty utrzymania i asortyment towarów w sklepach ;)
Interesuje mnie w jaki sposób przeliczane są te kwoty? Dość często przeglądam sobie starą prasę i mam bardzo mgliste pojęcie o kosztach życia i przełożeniu wartości pieniądza z międzywojnia na dzisiejsze czasy:) Matematyk ze mnie żaden, ekonomista tym bardziej. Artykuł trochę rozjaśnił, ale nie za dużo:)
Sam sobie odpowiedziałem czytając artykuł zlinkowany przez Kamila Janickiego:)
Cieszę się, że mogliśmy pomóc :).
Komentarz z facebookowego profilu Ciekawostki historyczne, o których prawdopodobnie nie słyszałeś https://www.facebook.com/pages/Ciekawostki-historyczne-o-kt%C3%B3rych-prawdopodobnie-nie-s%C5%82ysza%C5%82e%C5%9B/157583547765498?fref=ts
Igor R.: I dlatego Polacy nie chorowali na cukrzycę. Ciasta zaś słodzili konfiturami i miodem. O!
Adam H.: od cukru nie dostaje sie cukrzycy
Wybrane Komentarze z naszego profilu na Fb
Jakub K.: Reklama z muchami: wspaniałe!:D
Ciekawostki historyczne: Dzisiejsi spece od reklamy by na to nie wpadli
Adam S.: Do importu cukru na rynek angielski dopłacaliśmy, socjalizm pełno gembo.
Ciekawostki historyczne: Jak rozumiem chodziło Ci o eksport? No i jak już to etatyzm.
Adam P.: Poniewaz mamy jeszcze zniwa to porownajmy zarobki.Zniwiarz z kosa ze zbieraczka mogli zarobic w majatku 1,10 zl od switu do nocy.
Ciekawostki historyczne: A można zapytać w jakim rejonie Polski? Na południu było to nawet 1 zł.
Piotr J.: ;) http://d.polskatimes.pl/k/r/1/0d/13/53232630c239d_p.jpg?1402792837
Ciekawostki historyczne: Obecnie byłby to niezły plakat w kampanii przeciw używaniu cukru ;)
Komentarze do art. z portalu Faktopedia.pl http://faktopedia.pl/493303#comments:
Łukasz B.:Teraz dwie największe cukrownie w mojej okolicy zostały zamknięte (cukrownia w Łapach była chyba największą w tej części europy nawet – teraz to pustkowie) i ściągamy cukier… po co swój robić… Jest to geniusz polityki europejskiej dot. wspomagania regionów czy innego badziewia (i nasz sukces też bo nie pilnujemy swojego interesu)… :/
Patrycja W.: był składowany a cena w sklepach zawyżana Polityczna gierka
Jedźcie cukier, miliony much nie mogą się mylić.
Ponadto cukier wzmacnia kości…
I jeszcze kilka komentarzy do artykułu z naszego facebookowego profilu
https://www.facebook.com/ciekawostkihistoryczne/posts/1128911813804143
Konrad B.:
ahhh ta Sanacja.. ud*pic własnych obywateli, tylko po to, by więcej wyeksportować. ludzi odpowiedzialnych za tą decyzję trzeba by osądzić za sabotaż gospodarczy
Sebastian C.:
I dobrze, mniej słodzili, zdrowsi byli.
Barbara P.:
słodzili sacharyną.
Po co nam Polskie cukrownie? Przecież takie same mamy w Niemczech ! Donald nie może się mylić …
Za komuny cukier kosztowal 12 zl a pozniej 10.50. Nauczyciel zarabial 1800 czyli mogl sobie kupic tylko 150 kg cukru, a gdy stanial to mogl kupic 175 kg cukru. To znacznie mniej niz nauczyciel przed wojna. W kazdym domu cukier byl i nikt nie traktowal go jako towar luksuowy.:)