fot.domena publicznaKoronacja Ryszarda Lwie Serce. Rysunek z XIII-wiecznej kroniki.
Ryszard I Lwie Serce (1157-1199) – król Anglii z dynastii Plantagenetów od 1189 roku, książę Akwitanii, Poitiers i Normandii, hrabia Anjou. Urodził się 8 września 1157 roku w Oksfordzie. Był synem króla Anglii, Henryka II Plantageneta, i Eleonory Akwitańskiej.
Początkowo wychowywano go na dziedzica ziem swojej matki. Dopiero w 1183 roku, po śmierci starszego brata, został następcą tronu Anglii. Mimo, że w już w młodości otrzymał od ojca zwierzchnictwo nad Akwitanią i Poitiers, aż dwukrotnie buntował się przeciwko niemu: w latach 1173-1174 oraz w 1188 roku.
Władzę w Anglii objął w 1189 roku, po śmierci Henryka II. Niedługo później, na wieść o upadku Jerozolimy, wraz z królem Francji Filipem Augustem (z którym wcześniej prowadził wojnę) wyruszył na trzecią wyprawę krzyżową. Wyruszył w 1190 roku. Po drodze udał się na Sycylię, gdzie uznał władzę Tankreda, obrażając tym samym cesarza Henryka VI, również wysuwającego roszczenia do tamtejszego tronu. Odwiedził też Cypr, gdzie pokonał cesarza Izaaka Komnena. Poślubił tam też swoją narzeczoną, Berengarię Nawarską.
W Ziemi Świętej przebywał od połowy 1191 roku do października 1192 roku. Dowodził oblężeniem Akki, która została zdobyta przez krzyżowców w lipcu 1191 roku. Okazał tam niebywałe okrucieństwo, każąc zabić 2700 jeńców wziętych po opanowaniu miasta. W kolejnych miesiącach odniósł zwycięstwa nad Saladynem także pod Arsuf i Jafą. Nie zdołał jednak zdobyć Jerozolimy i ostatecznie zadowolił się rozejmem, podpisanym we wrześniu 1192 roku, który przyznawał chrześcijanom pas ziemi między Tyrem i Jafą i gwarantował im dostęp do miejsc świętych w pozostającej w rękach muzułmanów Jerozolimie.
Jego droga powrotna do Anglii okazała się pełna przygód. Jego okręt rozbił się, a Ryszard, podróżujący w przebraniu, został schwytany i wydany cesarzowi Henrykowi VI, który za jego uwolnienie zażądał aż 100 tysięcy funtów okupu. Król wyszedł na wolność dopiero po zebraniu odpowiedniej sumy, w lutym 1194 roku, i wrócił do kraju. Ponieważ został wcześniej zmuszony do złożenia hołdu cesarzowi, zorganizowano jego powtórną koronację.
Kolejne lata upłynęły na konfliktach z bratem, Janem bez Ziemi, który już w czasie trwania krucjaty próbował zdetronizować Ryszarda i przejąć tron, oraz z Filipem Augustem, usiłującym odebrać Anglii posiadłości na kontynencie. Zginął przez przypadek 6 kwietnia 1199 roku podczas oblężenia zamku Châlus-Chabrol. Dosięgła go strzała młodego łucznika, który najprawdopodobniej nie wiedział nawet, że celuje do monarchy.
Historyk Steven Runciman ocenia, że Ryszard był „złym synem, złym mężem i złym królem, ale dzielnym i znakomitym żołnierzem”. Podkreśla się, że po dekadzie jego panowania Anglia znajdowała się w tragicznej sytuacji finansowej ze względu na wydatki króla związane z wyprawą krzyżową oraz ogromny okup. Został jednak zapamiętany jako wzór rycerza i doskonały dowódca.
