Jak nasi pradziadkowie jeździli do SPA?

Jednym z najpopularniejszych kierunków wypraw była Czechosłowacja ze swoimi perłami: Marienbadem i Karlsbadem. My jednak zajmiemy się tylko tym pierwszym uzdrowiskiem, po którym oprowadzi nas „Przewodnik po Marienbadzie” opracowany osiemdziesiąt lat temu przez Klub Polski mieszczący się w tejże miejscowości. Zatem w drogę!

W 1931 roku najlepiej było rozpocząć swą podróż w Warszawie, ale bez większych trudności do uzdrowiska można się było dostać także z Poznania i Lwowa. Z Warszawy trzy razy w tygodniu wyruszał skład bezpośrednio do Marienbadu (w poniedziałki, środy i piątki), a w odwrotnym kierunku, czyli do Warszawy, skład z Marienbadu przyjeżdżał we wtorek, czwartek i sobotę. Według rozkładu jazdy przytoczonego w przewodniku, podróż ta trwała około dwudziestu godzin. Jeśli komuś zależało  na nieco szybszym pokonaniu trasy, można było zdecydować się na podróż samolotem. Marienbad miał bowiem swoje własne lotnisko! Wyruszając z Warszawy o godzinie 6 rano (z przesiadką w Pradze), w południe kuracjusz oddychał już krystalicznie czystym powietrzem czeskiego kurortu.

Spacerując po marienbadzkiej krytej promenadzie, można było zawierać nowe znajomości i prezentować swoje piękne toalety.

Witamy w Marienbadzie

Skoro dotarliśmy do celu, warto by się rozejrzeć. Wokół parki i ogrody, a z dala wiatr niesie zapach lasów iglastych. Wszystkie drogi są pięknie utrzymane, a każdy budynek jest zadbany. Deptakami przechadzają się eleganccy i modnie ubrani przedstawiciele przeróżnych nacji. Przyciągnęła ich tu sława uzdrowiska, a w przypadku niejednej młodej panny czy rozwódki, nadzieja upolowania bogatego męża…

Jako że nie wypada spacerować z bagażami, wprost z lotniska lub z dworca udajemy się do naszego hotelu, pensjonatu, bądź innej kwatery, o którą zatroszczyliśmy się przed wyjazdem. Autorzy przewodnika radzą wcześniej zająć się rezerwacją miejsca noclegowego, by uniknąć niespodzianek w postaci braku wolnych pokoi. Ponadto zanim zadomowimy się w tymczasowym locum lepiej ustalić dokładne szczegóły cenowe odnośnie obsługi, czasu pobytu itd. (w razie problemów lub próby oszustwa najlepiej zwrócić się do miejscowej gminy bądź sądu). Nie bądźmy jednak pesymistami i załóżmy, że z kwaterą wszystko w jak najlepszym porządku, dzięki czemu możemy ruszać na podbój zdrojowych deptaków.

Kurację czas zacząć

Zacienione alejki, pachnące lasy iglaste i słynne lecznicze źródła… nic tylko się kurować!

Na kuracjuszy czekała w Marienbadzie bardzo bogata oferta. Autorzy naszego nieocenionego przewodnika wśród zalet kurortu wymieniają naturalne kąpiele z kwasu węglowego, żelaziste, mineralne, borowinowe kąpiele, hydroterapia, lekarska mechaniczna terapia, wyciąg z drzew szpilkowych, a w końcu zdrowy górski klimat, gęste lasy z dobrze utrzymanemi drogami, piękne i zdrowe pomieszkania, hygieniczne urządzenia, jakoteż troskliwe staranie się o dietetyczne stołowanie. W kuracjach stosowane są także parowe łaźnie, sudatoria, elektryczne łaźnie, leczenie wodą, inhalatorjum Bullinga, radowe emanatorjum, zakład Zandera, zakład dla metod fizykalnego leczenie, röntgenowanie… Żeby choć raz wypróbować każdą z tych metod, trzeba by spędzić w Marienbadzie przynajmniej kilka tygodni. A przy tak długiej kuracji może uda się skutecznie wyleczyć którąś z przypadłości.

Artykuł powstał w oparciu o „Przewodnik po Marienbadzie”, opracowany przez Klub Polski w Marienbadzie (1931)…

Na północ Czechosłowacji jeżdżono, by pozbyć się, albo przynajmniej złagodzić objawy wielu schorzeń. Wśród nich najpopularniejsze były: otyłość (ze szczególnym uwzględnieniem otłuszczenia serca), cukrzyca, podagra, miażdżyca, choroby serca, nadciśnienie, dolegliwości trawienne, wzdęcia, hemoroidy, kamienie nerkowe, reumatyzm, choroby kobiece i dolegliwości związane z menopauzą, o nerwicach wszelkiego rodzaju nie wspominając. W leczeniu wszystkich wymienionych przypadłości zalecano picie marienbadzkich wód leczniczych (które ponoć są skuteczne, jednak wyjątkowo paskudne w smaku). Jednak poza byciem uzdrowiskiem i jednocześnie czymś na kształt przedwojennego SPA, Mariańskie Łaźnie spełniały także funkcję modnego kurortu. A jako, że kuracjusze pomiędzy kolejnymi zabiegami nie lubią się nudzić, w Marienbadzie rozrywek nie brakowało.

Everybody dance now! Czyli orkiestra gra

Oficjalne dancingi urządzane są w Kursaal. Trzy razy dziennie dla kuracjuszy gra tam orkiestra. Oprócz tego odbywają się także inne wydarzenia kulturalne, jak koncerty muzyki klasycznej, występy znanych i lubianych, którzy akurat zawitali do uzdrowiska. Dla gości pałających mniejszym entuzjazmem do tańca, w tym samym budynku mieści się dobrze zaopatrzona biblioteka.

Marienbad gościł przez lata znamienite osobistości, wśród których nie brakowało koronowanych głów. Czyżby jedna z ulic miasta została odświętnie przybrana na powitanie jednej z nich?

Muzykę graną na żywo słychać jednak nie tylko w eleganckim Kursaal. Każda większa restauracja stara się przyciągnąć jak najwięcej klientów. A cóż zwabi spragnionych rozrywki kuracjuszy skuteczniej niż dancing lub okazja do posłuchania muzyki na żywo? Zatem w kątach sal grają do kotleta kwartety smyczkowe, orkiestry salonowe, kapele cygańskie i zespoły dancingowe. Jest w czym wybierać. Kiedy już znudzi nam się muzyka, można spróbować innych rozrywek.

W lipcu i sierpniu towarzystwo wyścigowe urządza międzynarodowe rajdy. Można też bawić się razem z towarzystwem lotniczym, związkiem strzeleckim, zagrać w piłkę na stadionie footbalowym lub poćwiczyć na stadionie lekkoatletycznym. Kto woli spokojniejsze rozrywki, może urządzić sobie partyjkę golfa, tenisa, czy pojeździć konno. Kto ma dość wysiłku fizycznego ma do dyspozycji teatr miejski, kabarety i kina. Polacy przybywający tu „do wód” dorobili się zresztą własnej instytucji zapewniającej im rozrywkę podczas pobytu w Marienbadzie.

…ale inspirację do jego napisania stanowiła najnowsza powieść Krystyny Kaplan pt. „Zdarzyło się w Marienbadzie” (Literatura Faktu PWN 2012).

W hotelu „Tepelski Dom” siedzibę swoją ma Klub Polski. Towarzystwo to posiada bardzo dobrze zaopatrzoną bibliotekę oraz dysponuje najświeższymi czasopismami. Czytelnia klubu jest dostępna dla chętnych przez cały dzień, jednak aby wypożyczyć książkę, lub zapisać się w poczet czytelników, należy wygospodarować trochę czasu pomiędzy godziną 10 rano a południem. Potem jest już zamknięte. Ponadto Klub Polski, o ile pojawią się chętni, organizuje wycieczki, spotkania towarzyskie, wspólne zabawy itd.

Za to wszystko oczywiście należało słono zapłacić. Marienbad należał do najbardziej ekskluzywnych kurortów Europy. Przed I wojną światową wypoczywali tu królowie (na przykład znany bon vivant, brytyjski monarcha Edward VII), arystokraci, wierchuszka europejskiego społeczeństwa. W Marienbadzie uprawiało się dyplomację, obmyślało spiski i zawiązywało sojusze. Coś z tego uroku dawnych lat wciąż się utrzymało… No ale, czy to jeszcze w ogóle jest wypoczynek na dzisiejsze czasy? Wolelibyście polecieć do Marienbadu do inhalatorjum Bullinga i na röntgenowanie czy jednak prosto na egipską plażę?

Źródła:

• Przewodnik po Marienbadzie (Mariánské Lázně) z ilustracjami, Klub Polski (Mariańskie Łaźnie), Marienbad 1931.