W Sobiborze zginęło znacznie mniej Żydów niż dotąd sądzono

Nowe szacunki zawdzięczamy Robertowi Kuwałkowi z Państwowego Muzeum na Majdanku, niestety zmarłemu w 2014 roku przed publikacją jego ostatniej pracy. Dotyczyła ona właśnie liczby ofiar obozu w Sobiborze. Zdaniem uczonego, nie była ona większa niż ok. 170 000–180 000. Ponad 93 000 z nich stanowili przedwojenni obywatele Polski.

Na terenie dawnej fabryki śmierci trwają prace związane z budową nowego muzeum. Bardzo ważne jest, by prezentowane w nim informacje były zgodne z najnowszą wiedzą historyczną i – rzecz oczywista – jak najbliższe prawdy. Jak dotychczas na kamiennej ścianie przy wjeździe do muzeum znajdowała się tablica mówiąca o 250 000 zamordowanych Żydów.

Tablice przy wjeździe do muzeum w Sobiborze (fot. Bmalina, domena publiczna).

Trudne szacunki

Zagłada Żydów trwała w Sobiborze niespełna dwa lata, od przełomu kwietnia i maja 1942 do października 1943 roku. Znana jest liczba ofiar zamordowanych tam do połowy grudnia 1942 roku. Została podana w jednym z niemieckich telefonogramów przechwyconych i rozszyfrowanych przez Anglików, a wynosi ona 101 370 osób. Niestety, brakuje podobnego źródła w odniesieniu do roku 1943.

Robert Kuwałek podjął się żmudnego zadania prześledzenia rozproszonych po wielu krajach źródeł mogących pomóc w ustaleniu nie tylko ogólnej liczby ofiar obozu, ale także miejsca ich pochodzenia i czasu przybycia do Sobiboru. Uwzględnił akta Żydowskiej Samopomocy Społecznej, powojenne relacje ocalałych i wspomnienia świadków deportacji z poszczególnych miejscowości, a także zeznania zebrane w czasie śledztw i procesów SS-manów.

Dane te są często niekompletne, a nawet sprzeczne ze sobą, dlatego dokładna liczba zamordowanych zapewne nigdy nie zostanie ustalona.

Materiał powstał w oparciu o artykuł naukowy opublikowany w periodyku „Zeszyty Majdanka”.

Warto jednak podkreślić, że szacunki dla roku 1942, uzyskane tą samą metodą co dla roku 1943, dały wynik bardzo zbliżony do informacji ze wspomnianego przechwyconego telefonogramu. Należy zatem zgodzić się z Robertem Kuwałkiem, iż:

Najbliższa prawdy będzie liczba około 170 000–180 000 ofiar. Należy pamiętać, że za każdą z nich stoi niewyobrażalne cierpienie jednostek oraz że Sobibór, obok Bełżca i Treblinki, zawsze będzie symbolem potwornej, masowej zbrodni, której do dzisiaj świadomi są tylko nieliczni.

Pozostaje mieć nadzieję, że nowe muzeum w Sobiborze przyczyni się do lepszego rozpropagowania wiedzy na temat obozu i jego ofiar.

Źródłem powyższego newsa jest:

Robert Kuwałek, Nowe ustalenia dotyczące liczby ofiar niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze, „Zeszyty Majdanka”, t. 26 (2014), s. 17–59.

Newsy historyczne. O co chodzi?

	Rubryka „newsów historycznych” to najnowsze doniesienia ze świata historii. Szukamy przegapionych i przemilczanych odkryć polskich (i nie tylko) naukowców. Pokazujemy, że w badaniach nad przeszłością nieustannie coś się dzieje.
	Nasze newsy są krótkie i przystępne. Na 2-3 tysiącach znaków streścimy dla Was odkrycia, które naukowcy zawarli na dziesiątkach stron hermetycznych prac. Piszemy tylko o tym, co naprawdę ma znaczenie. Bez przynudzania.
	Opieramy się na publikacjach naukowych z ostatnich 18 miesięcy. W świecie historii newsy rozchodzą się powoli, a prace akademickie trafiają do potencjalnych odbiorców z dużym opóźnieniem. To co w innych dziedzinach przestaje być newsem po 24 godzinach w historii może nim być nawet rok później.
	Przygotowując newsy kierujemy się listą najbardziej prestiżowych periodyków historycznych. Jeśli jesteś wydawcą lub autorem i chciałbyś, abyśmy sięgnęli do konkretnej publikacji – wyślij ją na adres naszej redakcji.