Wszy, tyfus i kryminaliści. Najbardziej nietypowe metody walki z okupantem

Aby nie narażać ludności cywilnej Armia Krajowa zaczęła opracowywać nieznane sztuce wojennej metody dywersji. Zadanie nie było łatwe. Należało z jednej strony zadawać niemieckiej armii bolesne straty. Z drugiej – wszystko musiało pozostać w tajemnicy, tak by żaden ślad nie prowadził do Polaków, a tym bardziej do państwa podziemnego.

Wszy i choroby weneryczne w służbie Armii Krajowej

Jedną z najskuteczniejszych metod było zarażanie nazistów różnymi, mniej lub bardziej paskudnymi, chorobami. Jan Karski w swojej legendarnej książce „Tajne Państwo” opisywał ten proceder na przykładzie pewnego akowca – notabene również Jana. Według relacji słynnego kuriera:

Nosił [on] przy sobie zdumiewającą ilość rozmaitych zabójczych zarazków. Miał ładne, wymyślne pudełeczko, w których hodował wszy zarażone mikrobami – drobnoustrojami przenoszącymi tyfus i inne schorzenia.

Armia Krajowa do walki z okupantem wykorzystywała nawet wszy (fot. Maksim; lic. CC ASA 3.0).

No dobrze, ale jak zrobić użytek z tej śmiercionośnej „broni biologicznej”? Przecież zawsze istniało ryzyko, że wypuszczone w publicznym miejscu pasożyty mogłyby zarazić również Polaków. Doskonale zdawał sobie z tego sprawę nasz akowiec-mściciel i niczego nie pozostawiał przypadkowi. Dzięki świetnej znajomości języka niemieckiego – pochodził z Wielkopolski – mógł swobodnie podszywać się pod przedstawiciela „rasy panów” i bez przeszkód:

odwiedzał knajpy, wdawał się w rozmowy z niemieckimi żołnierzami i pił z nimi. Picie należało do ulubionych rozrywek Jana, co jednak wcale nie przeszkadzało mu w wykonywaniu swoich zadań. W odpowiedniej chwili wrzucał niemieckiemu kompanowi zarażoną tyfusem wesz za kołnierz. Wrzucał zarazki do napitków.

„Chodzący zarazek” – bo tak koledzy z podziemia nazywali byłego handlarza żywcem – nie ograniczał się bynajmniej tylko do rozsiewania chorób za pomocą dokuczliwych owadów. Wykorzystywał on również do swoich celów męską słabość względem kobiecych wdzięków, zapoznając Niemców ze specjalnie wyselekcjonowanymi dziewczynami z chorobami wenerycznymi.

Jak widać, żaden hitlerowiec, który stanął na jego drodze, nie mógł czuć się bezpiecznie. A co najważniejsze, zabójczo skuteczna działalność Jana w żaden sposób nie narażała cywilów na niebezpieczeństwo odwetu.

Przestępcy w walce z okupantem

Podziemie nie cofało się również przed korzystaniem z usług kryminalistów, którzy nawet w przypadku złapania nie byliby podejrzewani o współpracę z AK. Jak wyjaśniał w swojej książce Jan Karski:

W 1939 roku doprowadziliśmy do wypuszczenia z więzień wielkiej liczby przestępców, zachęcając ich do kradzieży i mordowania, pod warunkiem, że ich ofiarami będą padali wyłącznie Niemcy. Nasze władze przechowywały spisy nazwisk tych kryminalistów, ich ewidencję wraz z aktami, ażeby odzyskać nad nimi nadzór już po wojnie. Oczywiście, przyobiecano im skrócenie wyroków odpowiednio do ich sukcesów w działaniach wymierzonych przeciwko Niemcom.

W 1939 r. polskie podziemie doprowadziło do zwolnienia z więzień wielu przestępców. Obiecano im, że po wojnie ich wyroki zostaną skrócone jeżeli będą okradać i mordować Niemców.

Należy podkreślić, że metoda ta okazała się bardzo skuteczna, a wdzięczni za okazane im zaufanie przestępcy – jeżeli wierzyć danym AK – w trakcie okupacji w ogóle nie szkodzili Polakom! Co więcej wielu z nich można było powierzyć niektóre z bardziej krwawych zadań w ramach akcji zbrojnego podziemia.

Warszawski półświatek dokładał swoją cegiełkę do walki z okupantem również na innych polach. Możemy się o tym przekonać czytając wspomnienia Alfreda Zajdorfa, którego los rzucił do tego środowiska.

Za sprawą wrodzonych predyspozycji – długie i zwinne palce – nastoletni wówczas Alfred trafił do szajki kieszonkowców, która wyspecjalizowała się w okradaniu Niemców. Dzięki ich działalności podziemie mogło liczyć na stały zastrzyk gotówki oraz niemieckie dokumenty, które były nawet cenniejszą zdobyczą.

Wyślij folksdojcza na front

Polskie podziemie brało na celownik nie tylko okupantów przybyłych z Rzeszy, ale również folksdojczów. Szczególnie ci z Generalnego Gubernatorstwa pod wieloma względami byli często znacznie gorsi od samych Niemców. Znali bowiem doskonale miejscowe realia i przez to stanowili śmiertelne zagrożenie dla członków AK. Najczęściej jednak nie można było ich po prostu zlikwidować, ponieważ byłoby to jednoznaczne ze śmiercią dziesiątek niewinnych zakładników.

Dlatego członkowie podziemia wpadli na tyleż prosty, co genialny sposób pozbywania się nadgorliwych folksdojczów – wysyłali ich w kamasze! Metoda ta nazywała się „ochotniczy zaciąg” i polegała na pisaniu fałszywych listów do władz w Berlinie z prośbą o przyjęcie w szeregi Wehrmachtu.

Badanie lekarskie folksdojczów-ochotników do wojska. Ciekawe ilu z nich faktycznie było ochotnikami, a ilu wysłała na front Armia Krajowa?

Rzecz jasna każda z takich „próśb” była podpisywana nazwiskiem niczego nieświadomego folksdojcza. Przykładowy list – cytowany przez Jana Karskiego – wyglądał następująco:

Führer przebudził we mnie poczucie, że przynależę do narodu niemieckiego. Obecnie służę ojczyźnie jako rolnik (lub kupiec, policjant itd.). Nie potrafię już dłużej biernie czekać, gdy moi niemieccy bracia bohatersko giną. Pragnąłbym podjąć służbę w zwycięskiej armii niemieckiej, a tym samym skorzystać z przywileju niezwłocznego wcielenia w skład Wehrmachtu… Uznałbym za wielki zaszczyt służbę w niemieckim wojsku i liczę, że mój patriotyzm zostanie szybko doceniony i że zostanę wysłany na front.

Łódzki folksdojcz, może i on trafił na „ochotnika” do Wehrmachtu? (źródło: Bundesarchiv; lic. CC-BY-SA).

Jak nietrudno się domyślić, borykająca się z coraz większymi problemami kadrowymi, niemiecka armia z otwartymi rękoma przyjmowała takich „ochotników”. Co innego sami zainteresowani, którzy ni z tego ni z owego pewnego dnia otrzymywali wezwanie do wojska.

Nie mogli jednak nic z tym zrobić. Przecież listy były daleko w Berlinie, a oni sami wycofując swoją prośbę okazaliby nielojalność wobec „Tysiącletniej” Rzeszy. Tak oto za pomocą papieru i pióra polskie podziemie w bezkrwawy sposób pozbywało się zagrożenia.

Źródła:

1. Jan Karski, Tajne państwo, Znak Horyzont 2014.
2. Alfred Zajdorf , Nie święci…, CIA Books / SVARO Ltd 1990.