Najstarszy na świecie szyb naftowy znajduje się we wsi Bóbrka

Ropa z Podkarpacia

Lasy w okolicach wsi Bóbrka już w średniowieczu znane były z oleistych gleb. Przez wieki miejscowi rolnicy zbierali tzw. olej skalny, który się tam pojawił i wykorzystywali go do leczenia bydła lub do smarowania osi i kół. W 1854 roku wspomniana we wstępie trójka mężczyzn rozpoczęła przemysłowe wydobycie ropy. Dwa lata później, na podstawie ustnej umowy, została założona spółka. Wspólnicy podzielili się rolami: Trzecieski odpowiadał za zaplecze finansowe; Klobassa-Zrencki przekazał grunty, a Łukasiewicz – swoją drogą wynalazca lampy naftowej – został kierownikiem przedsiębiorstwa i dzielił się wiedzą z współpracownikami.

fot.domena publiczna

Ignacy Łukasiewicz

Początkowo olej gromadził się w 120-metrowym rowie melioracyjnym. Później ręcznie wiercono otwory na głębokość do 150 metrów. W latach 1854-1880 wybudowano około 60 obiektów wiertniczych. W tym czasie ponad 100 pracowników, głównie z okolicznych miejscowości, wydobywało rocznie około 230 wagonów ropy. Szyb „Małgorzata” w 1858 roku produkował 4000 litrów dziennie. Oglądane dziś w skansenie kopanki „Franek” i „Janina” powstały około 1860 roku. Z czasem siłę ludzkich rąk zastąpiła maszyna parowa, która pozwalała dokopać się na głębokość 240 metrów.

fot.Leszek39/CC BY-SA 3.0 pl

Oglądane dziś w skansenie kopanki „Franek” i „Janina” powstały około 1860 roku

W 1871 Klobassa-Zrencki przejął udziały wspólników i stał się jedynym właścicielem kompleksu. Ropa z Bóbrka była dobra jakościowo. Ceniono ją na całym świecie. Duża w tym zasługa Łukaszewicza, który już jako pracownik nadal zarządzał spółką. Ale nie tylko. Farmaceuta nie dość, że „obrabiał” produkt, to jeszcze go reklamował, sprzedawał, a także doskonalił sam sposób jego wydobycia. Niestety, zmarł w 1882 roku, a wydarzenie to zakończyło założycielską fazę polskiego wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej. Po śmierci Łukasiewicza, dyrektorem kopalni został Adolf Jabłoński, a następnie Zenon Suszycki. Kopalnia w Bóbrce przetrwała wojny i w latach 50. XX wieku przeżyła ponowne odrodzenie, kiedy to na południowym fałdzie antykliny odkryto nowe złoże ropy.

Czytaj też: 10 największych polskich wynalazków – czy znasz je wszystkie?

Muzeum

Pomysł stworzenia skansenu zrodził się w dwudziestoleciu międzywojennym. Plan zrealizowano jednak dopiero w latach 60. XX wieku. We wrześniu 1962 roku w „Nowinach Rzeszowskich” ukazał się artykuł poświęcony skansenowi. Czytamy w nim:

„Obecnie w Krośnie opracowuje się rozszerzone założenia do urządzenia skansenu w historycznym rozwoju wierceń i eksploatacji złóż ropy i gazu. Wprawdzie nie są one jeszcze zapięte na ostatni guzik, ale już możemy donieść, iż wędrowiec zobaczy w Bóbrce wszystkie rodzaje urządzeń wiertniczych (będzie ich osiem) i eksploatacyjnych, naturalnie od najstarszego do najnowszego typu. (…) W roku 1963 w Bóbrce znajdą się m.in. pierwszy prototyp kanadyjki, żuraw kanadyjsko-polski, urządzenie do wiercenia żerdziowo-linowego i inne.”

fot.Wisła/CC BY 3.0

Drewniany żuraw o konstrukcji polsko-kanadyjskiej

W 1967 roku odrestaurowano istniejące budynki i platformy wiertnicze. W latach 1977 i 1978 zakupiono dodatkowe grunty pod rozbudowę zakładu. 10 grudnia 2018 r. na uroczystej gali zorganizowanej przez Kancelarię Prezydenta RP w Teatrze Narodowym, Bóbrka- najstarsza kopalnia ropy naftowej otrzymała tytuł Pomnika Historii. Muzeum w Bóbrce, które powstało jako pierwsze na świecie, stara się o wpisanie na listę UNESCO.

Czytaj też: Polak, który zmienił bieg historii. Co naprawdę odkrył Ignacy Łukasiewicz?

Źródła:

1. https://polskierekordy.pl/2017/03/30/najstarszy-szyb-naftowy/ [dostęp: 30.03.2022 r.]
2. Skansen naftowy – w Bóbrce [w:] „Nowiny Rzeszowskie”, s. 4, Nr 213 z 7 września 1962.
3. https://bobrka.pl/kopalnia-bobrka/ [dostęp: 30.03.2022 r.]