Ciekawostki Historyczne

Dlaczego piątek trzynastego jest uważany za pechowy?

Piątek trzynastego od dawna uchodzi za pechowy dzień w wielu kulturach zachodnich. Jego złowroga reputacja ma swoje korzenie w różnych źródłach historycznych, religijnych i społecznych. Choć trudno jednoznacznie wskazać jedno wydarzenie, które mogłoby być początkiem tego przesądu, istnieje kilka teorii wyjaśniających, dlaczego ten dzień zyskał tak niekorzystną sławę.

Przekleństwo templariuszy

Jednym z najbardziej znanych wydarzeń, które mogło dać początek przesądowi, jest aresztowanie templariuszy 13 października 1307 roku – również w piątek. Król Francji, Filip IV, nakazał wówczas zatrzymanie, torturowanie i egzekucję członków zakonu. Przed śmiercią wielki mistrz zakonu, Jacques de Molay, miał przekląć króla oraz papieża Klemensa V.

fot.Virgil Master

Śmierć templariuszy na stosie

Legenda głosi, że tuż przed swoją śmiercią de Molay wykrzyczał: „Papieżu Klemensie, królu Filipie, rycerzu Wilhelmie! Nim rok minie, spotkamy się na sądzie bożym!” Papież zmarł miesiąc później, a król niedługo po nim. To wydarzenie mogło przyczynić się do utrwalenia przekonania o pechowości tej daty.

Ostatnia Wieczerza i symbolika liczby 13

W tradycji chrześcijańskiej piątek miał złowrogie skojarzenia, ponieważ to właśnie w ten dzień tygodnia ukrzyżowano Jezusa Chrystusa. Co więcej, w Ostatniej Wieczerzy uczestniczyło 13 osób – Jezus i 12 apostołów, z których Judasz, zdrajca, był trzynastym. W średniowieczu piątek często uważano za niekorzystny dzień na podejmowanie ważnych decyzji.

Liczba 13 od dawna uchodzi za pechową w wielu kulturach. W numerologii liczba ta symbolizowała niepełność i niestabilność, ponieważ następowała po liczbie 12, która oznaczała pełnię (12 miesięcy w roku, 12 znaków zodiaku). „Przekroczenie” tej liczby było postrzegane jako naruszenie harmonii.

fot.Leonardo da Vinci / domena publiczna

Ostatnia wieczerza Leonarda da Vinci

W XX wieku piątek trzynastego zyskał jeszcze większą „pechową” sławę dzięki kulturze popularnej. W 1907 roku ukazała się powieść Thomasa W. Lawsona pt. „Friday the Thirteenth”, w której makler giełdowy wykorzystuje przesąd o pechowym dniu, aby wywołać panikę na giełdzie. Z kolei seria filmów grozy „Piątek trzynastego” z 1980 roku jeszcze bardziej wzmocniła negatywne skojarzenia związane z tą datą.

Samospełniająca się przepowiednia

Piątek trzynastego może także być postrzegany jako pechowy z powodu efektu samospełniającej się przepowiedni. Gdy ludzie wierzą, że tego dnia wydarzy się coś złego, są bardziej skłonni zwracać uwagę na negatywne zdarzenia, przypisując im nadmierne znaczenie. Takie myślenie może jedynie wzmacniać przesąd.

Strach przed piątkiem trzynastego ma nawet swoją nazwę – paraskewidekatriafobia. Pochodzi ona od greckich słów „paraskevi” (piątek), „dekatreis” (trzynasty) oraz „fobia” (strach).

Źródła:

  1. Polskie Radio, Przekleństwo templariuszy rzucone na papieża i króla, dostęp: 13.09.2024.
  2. M. Kosacki, Piątek trzynastego, umcs.lublin.pl.

Zobacz również

Średniowiecze

Jak przesłuchiwano templariuszy i do czego się przyznali?

Wyrok na zakon templariuszy zapadł chyba na długo przedtem, zanim jeszcze doszło do pierwszych aresztowań. Prowadzący przesłuchania inkwizytorzy nie pragnęli prawdy, a jedynie potwierdzenia z...

6 listopada 2022 | Autorzy: Dan Jones

Średniowiecze

Templariusze: żołnierze, dyplomaci, bankierzy

„Ohydni templariusze, (...) a każdy zapału pełen i słabości wyzbyty, jak żmij gniazdo, węże w różnobarwnej skórze, rudowłosi z błękitnymi oczami, na swych czarnych koniach”...

8 marca 2021 | Autorzy: Frances Gies

Średniowiecze

Tak karano templariuszy. Za co można było wylecieć z elitarnego zakonu?

Templariusze byli prawdziwą elitą, ale wymagano od nich ścisłego przestrzegania zasad, które wyznaczała ich Reguła. Nawet za – zdawać by się mogło – drobne przewinienie...

26 maja 2019 | Autorzy: Rafał Kuzak

Średniowiecze

Wielki mistrz templariuszy. Najniebezpieczniejsze zajęcie czasów krucjat?

Wykonywały je tylko dwadzieścia trzy osoby - sami mężczyźni. Sześciu z nich zginęło w walkach z muzułmanami lub w niewoli u wyznawców Proroka. Ostatniego czekała...

21 maja 2019 | Autorzy: Michael Morys-Twarowski

Średniowiecze

Najwyższy okup średniowiecza? Ile Anglicy musieli zapłacić za uwolnienie Ryszarda Lwie Serce?

Ryszard Lwie Serce władał Anglią zaledwie przez 10 lat. Mimo to zapisał się w historii jako wielki wódz, pogromca niezwyciężonego wcześniej Saladyna oraz człowiek, za...

29 marca 2019 | Autorzy: Rafał Kuzak

KOMENTARZE

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

W tym momencie nie ma komentrzy.

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.