Dlaczego piątek trzynastego jest uważany za pechowy?

Przekleństwo templariuszy

Jednym z najbardziej znanych wydarzeń, które mogło dać początek przesądowi, jest aresztowanie templariuszy 13 października 1307 roku – również w piątek. Król Francji, Filip IV, nakazał wówczas zatrzymanie, torturowanie i egzekucję członków zakonu. Przed śmiercią wielki mistrz zakonu, Jacques de Molay, miał przekląć króla oraz papieża Klemensa V.

fot.Virgil Master

Śmierć templariuszy na stosie

Legenda głosi, że tuż przed swoją śmiercią de Molay wykrzyczał: „Papieżu Klemensie, królu Filipie, rycerzu Wilhelmie! Nim rok minie, spotkamy się na sądzie bożym!” Papież zmarł miesiąc później, a król niedługo po nim. To wydarzenie mogło przyczynić się do utrwalenia przekonania o pechowości tej daty.

Ostatnia Wieczerza i symbolika liczby 13

W tradycji chrześcijańskiej piątek miał złowrogie skojarzenia, ponieważ to właśnie w ten dzień tygodnia ukrzyżowano Jezusa Chrystusa. Co więcej, w Ostatniej Wieczerzy uczestniczyło 13 osób – Jezus i 12 apostołów, z których Judasz, zdrajca, był trzynastym. W średniowieczu piątek często uważano za niekorzystny dzień na podejmowanie ważnych decyzji.

Liczba 13 od dawna uchodzi za pechową w wielu kulturach. W numerologii liczba ta symbolizowała niepełność i niestabilność, ponieważ następowała po liczbie 12, która oznaczała pełnię (12 miesięcy w roku, 12 znaków zodiaku). „Przekroczenie” tej liczby było postrzegane jako naruszenie harmonii.

fot.Leonardo da Vinci / domena publiczna

Ostatnia wieczerza Leonarda da Vinci

W XX wieku piątek trzynastego zyskał jeszcze większą „pechową” sławę dzięki kulturze popularnej. W 1907 roku ukazała się powieść Thomasa W. Lawsona pt. „Friday the Thirteenth”, w której makler giełdowy wykorzystuje przesąd o pechowym dniu, aby wywołać panikę na giełdzie. Z kolei seria filmów grozy „Piątek trzynastego” z 1980 roku jeszcze bardziej wzmocniła negatywne skojarzenia związane z tą datą.

Samospełniająca się przepowiednia

Piątek trzynastego może także być postrzegany jako pechowy z powodu efektu samospełniającej się przepowiedni. Gdy ludzie wierzą, że tego dnia wydarzy się coś złego, są bardziej skłonni zwracać uwagę na negatywne zdarzenia, przypisując im nadmierne znaczenie. Takie myślenie może jedynie wzmacniać przesąd.

Strach przed piątkiem trzynastego ma nawet swoją nazwę – paraskewidekatriafobia. Pochodzi ona od greckich słów „paraskevi” (piątek), „dekatreis” (trzynasty) oraz „fobia” (strach).

Źródła:

1. Polskie Radio, Przekleństwo templariuszy rzucone na papieża i króla, dostęp: 13.09.2024.
2. M. Kosacki, Piątek trzynastego, umcs.lublin.pl.