„Anonimowy bóg” już nie taki anonimowy dzięki polskiej badaczce

Palmyra. To niewielkie z początku miasto stało się w pierwszych wiekach naszej ery istotnym centrum handlowym, w którym swoje interesy załatwiali Rzymianie, Persowie a nawet Chińczycy. W tej samej Palmyrze w trakcie prowadzonych na początku XX wieku prac odkryto około 2 500 inskrypcji w języku aramejskim. Znajdowały się one na najróżniejszych elementach architektonicznych. Jednak największe zainteresowanie budziło około 200 z nich, pochodzących przede wszystkim z II i III wieku naszej ery.

Odnosiły się one do tajemniczego boga, który nie został wymieniony z imienia. Spotykane były np. napisy w stylu „Błogosławione jego imię na wieki, Pan Świata i Miłosierny”. Ponieważ dziesięciolecia badań nie przyniosły odpowiedzi, zaczęto wobec niego używać sformułowania Palmyreński Bóg Anonimowy.

Zbliżenie jednej z inskrypcji z fomrułą do „boga anonimowego”. Fot.: Aleksandra Kubiak-Schneider

Być może jednak w tej sprawie nastąpił pewien przełom. I to dzięki polskiej badaczce, dr Aleksandrze Kubiak-Schneider, która sugeruje, że podchodzono do tej sprawy w całkowicie nieprawidłowy sposób. Oto bowiem doszukiwano się w tym dowodów na wyznawanie religii monoteistycznej przez twórców tych napisów. Alternatywnie, być może na wzór tradycji judaistycznych, twierdzono, że dosłowne wymawianie imienia boga było w jakiś sposób zakazane, stanowiło pewnego rodzaju tabu. Natomiast prawda może być zdecydowanie inna.

Dr Aleksandra Kubiak-Schneider zauważyła przede wszystkim, że same zapisane formuły przypominają te, które w Mezopotamii były stosowane w hymnach dziękczynnych i które znajdowano w tamtejszych świątyniach. A zatem wspomniane inskrypcje zapewne nie odnoszą się do jednego boga, ale do różnych bóstw.

Ołtarze z formułą Błogosławione jego imię na wieki w Muzeum w Palmyrze. Fot.: Aleksandra Kubiak-Schneider

Na imię boga, którego sławiła zaś dana inskrypcja wskazywać zaś mogły zawarte w niej przydomki, które dla ówczesnych mieszkańców w oczywisty sposób kojarzyły się z konkretnymi bóstwami. Jednocześnie nie wspominając ich imion okazywano im szacunek. Cytując zatem badaczkę należy stwierdzić, że „Nie było jednego Boga Anonimowego, tylko każdy bóg, który wykazał się uważnym i przychylnym prośbom zasługiwał na wieczny hymn”.

Źródła:

17. Harper, Warsaw archaeologist solves 100-year-old mystery surrounding identity of anonymous god, https://www.thefirstnews.com/article/warsaw-archaeologist-solves-100-year-old-mystery-surrounding-identity-of-anonymous-god-31058, dostęp: 17.06.2022.
18. Zdziebłowski, Syria/ Zagadka anonimowego boga z Palmyry rozwiązana, https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C92637%2Csyria-zagadka-anonimowego-boga-z-palmyry-rozwiazana.html, dostęp: 17.06.2022.