Starka, staruszka, starzona. Najstarsza polska whisky

Niestety, tych pierwszych beczek ze Starką już nie znajdziemy, ale niektórzy szczęśliwcy mogą spróbować trunku, który leżakował kilkadziesiąt lat. To jednak dość duży wydatek. Mając mniejszy budżet można skosztować tyko kilkuletniej  staruszki. Najpierw jednak warto przyjrzeć się historii tego alkoholu, bo jest ona naprawdę ciekawa.

Legenda o zakopywaniu beczek

Według przekazów XVI-wieczni wielbiciele mocnej gorzałki, by napić się Starki, musieli przede wszystkim uzbroić się w cierpliwość i… łopatę. Żytni spirytus wlewano do dębowej beczki, którą następnie zakopywano na – bagatela – około 15 lat. Bardzo często wszystko to działo się w wyjątkowych okolicznościach. Gdy szlachcicowi rodził się syn, beczka lądowała w ziemi. Kiedy potomek się żenił, Starkę wyciągano na powierzchnię i wypijano na weselu.

Ot polsko-litewska fantazja i raczej… całkowita bujda. Drewniana beczka nie wytrzymałaby tylu lat w ziemi, chociażby ze względu na wody gruntowe, które już po kilku latach dostałyby się do cennego alkoholu (a co dopiero po kilkunastu!). Dodatkowo, wódka nie miałaby dostępu do powietrza, zatem nie mogłaby pracować. Jednak opowieść jest na tyle chwytliwa, że powtarzają ją nawet dzisiejsi producenci Starki i niemal wszyscy, którzy o tej słynnej okowicie piszą.

fot.domena publiczna

Butelka Starki z okresu międzywojennego.

Jak było naprawdę?

Już wieki temu, być może jako pierwsi na świecie, Polacy wpadli na to, by alkohol starzyć w beczkach po tokajach. Starka uzyskała swój wyjątkowy smak właśnie dzięki temu, że leżakowała w drewnie przesiąkniętym słodkim winem pochodzącym z Węgier. Nasza whisky powstawała z żyta. W tym różniliśmy się od Szkotów i Irlandczyków, którzy korzystali ze słodu jęczmiennego.

Pod tym względem podobni byliśmy do Kanadyjczyków i Amerykanów. Niestety, proces destylacji polskiego alkoholu został brutalnie przerwany przez zabory, a dokładniej przez powstanie styczniowe. Wtedy to, na rozkaz cara, beczki ze złocistym trunkiem były rozbijane, a napitek się marnował.

Musiało minąć wiele lat, by alkohol ten wrócił na polskie stoły. Produkcję Starki na skalę przemysłową rozpoczęto dopiero po II wojnie światowej (w 1947r.) w Szczecinie. Najstarsza, oznaczona odpowiednią datą beczka, nadal spoczywa w tamtejszych piwnicach. Ma ona jednak znaczenie tylko historyczne, ponieważ alkohol leżakujący w dębinie dłużej niż 50 lat, niestety może smakować… deską.

fot.materiały prasowe

Artur Brzychcy, założyciel Loży Dżentelmenów i ekspert zajmujący się m.in. selekcją whisky jest przekonany, że „nazywanie Starki polską whisky jest całkowicie uprawione”.

Niektórzy oburzają się na nazywanie staruszki polską whisky, pilnują, by mówić o niej po prostu jako o najstarszym polskim destylowanym alkoholu. Jedno jest pewne – pod względem starzenia alkoholi w beczkach po innych alkoholach z pewnością wyprzedziliśmy Irlandczyków i Szkotów. Jak mówi Artur Brzychcy z Loży Dżentelmenów, ekspert zajmujący się m.in. selekcją whisky:

W innych krajach dębowe beczki pełniły rolę magazynu na alkohol. Jednak napitek nie był przechowywany aż tak długo, by można było się przekonać, jak znakomity wpływ ma dębina na jego smak. W Polsce natomiast, celowe i wieloletnie leżakowanie mocnego alkoholu w drewnianych beczkach pozwala przypisać go do kategorii whisky. Jestem przekonany, że nazywanie Starki polską whisky jest całkowicie uprawione. My Polacy mamy zatem czym się chwalić.