Ciekawostki Historyczne
Druga wojna światowa

Co Brytyjczycy naprawdę sądzili o polskich pilotach myśliwskich?

Kiedy polscy lotnicy pojawili się w Wielkiej Brytanii, nie spodziewano się zbyt wiele po „bandzie dzikusów”. Opinia o Polakach zmieniała się powoli. Jakie zdanie mieli Brytyjczycy o Polakach?

Po klęsce wrześniowej odbudowę polskiego lotnictwa wojskowego rozpoczęto we Francji. Nadwyżka lotników została wysłana do Wielkiej Brytanii, jednak przez długi czas nie byli oni w żaden sposób wykorzystani. Związane to było z brakiem odpowiednich regulacji prawnych. Póki jednak lotnictwo organizowało się nad Sekwaną, władze nie widziały problemu.

Pojawił się on po upadku Francji, kiedy w Wielkiej Brytanii znalazło się prawie 6,5 tysiąca żołnierzy lotnictwa. Właściwie „na kolanie” została napisana ustawa regulująca obecność obcych sił zbrojnych na terenie Zjednoczonego Królestwa. Na jej podstawie 11 czerwca 1940 roku podpisano umowę dwustronną, w której Brytyjczycy zgodzili się na sformowanie dwóch dywizjonów bombowych wraz z ośrodkiem szkolnym.

Z biegiem czasu liczba lotników przybywających na Wyspy Brytyjskie rosła, a wraz z nimi powiększała się liczba planowanych dywizjonów i ośrodków szkolenia. 5 sierpnia podpisano koleją umowę, która zakładała utworzenie 4 dywizjonów bombowych, 2 dywizjonów myśliwskich oraz 1 dywizjonu współpracy z armią. Dodatkowo, gdyby zaszła potrzeba miały powstać kolejne trzy dywizjony myśliwskie.

"126 Adolfów" zestrzelonych przez Dywizjon 303 podczas Bitwy o Anglię. To starcie zapewniło jednostce jedno z pierwszych miejsc wśród myśliwskich dywizjonów biorących udział w wojnie.fot.domena publiczna

„126 Adolfów” zestrzelonych przez Dywizjon 303 podczas Bitwy o Anglię. To starcie zapewniło jednostce jedno z pierwszych miejsc wśród myśliwskich dywizjonów biorących udział w wojnie.

Na podstawie powyższych porozumień sformowano dywizjony bombowe numer 300 i 301, oraz myśliwskie numer 302 i 303. Początkowo jednostki, ze względu na rozbieżności w taktyce i nieznajomość języka angielskiego posiadały podwójne dowództwo: polskie i brytyjskie. Brytyjscy oficerowie, którzy trafili do nowych dywizjonów nie byli zachwyceni.

Trudne początki

Johnny Kent, przydzielony do dywizjonu 303 na stanowisko dowódcy eskadry „A”, żalił się na łamach książki Polacy są najlepsi. Wspomnienia Kanadyjczyka z Dywizjonu 303 (Bellona 2017):

O polskim lotnictwie wiedziałem tylko tyle, że przetrwało jakieś trzy dni w starciu z Luftwaffe, i nie miałem powodu przypuszczać, że latając z Anglii, pokażą się z lepszej strony. Mój nowy dowódca dywizjonu, major R.G. Kellett, nie był może tak przygnębiony jak ja, ale na pewno poirytowany faktem, że wyznaczono go na dowódcę dywizjonu składającego się z dwóch dowódców eskadr, oficera wywiadu, plutonowego kancelisty i trzech starszych podoficerów personelu naziemnego. Nie było żadnych Polaków, żadnych żołnierzy ani żadnych samolotów bojowych.

Wkrótce przybyli pierwsi Polacy. Niestety w kolejnych dniach opinia o nich w żaden sposób się nie poprawiła. Wręcz przeciwnie. Kent przekonywał się, że jego obawy nie były bezpodstawne:

Niektórzy z pilotów nigdy dotąd nie latali samolotami z chowanym podwoziem, a w Polsce i we Francji przyzwyczaili się, że gazu dodawało się, ciągnąc dźwignię do tyłu, a nie popychając ją do przodu. Łatwo sobie wyobrazić, do jakich nieporozumień prowadziły te różnice; mieliśmy kilka lądowań samolotów ze schowanym podwoziem – pisał Kanadyjczyk.

Bardzo bliskie kontakty z Francuzami stwarzały także problemy na płaszczyźnie językowej. Niewielu Polaków mówiło po angielsku, co stanowiło największą przeszkodę w procesie szkolenia.

Wśród Polaków tylko dwóch mówiło trochę po angielsku: jeden, oficer techniczny, odwiedził Anglię kilka lat wcześniej i znał ciut języka; drugi umiał powiedzieć po angielsku: „No, dalej, chłopaki!” – i to było wszystko. (…) za to wszyscy mówili po francusku. Ronald Kellett także mówił całkiem dobrze po francusku, a Athol Forbes był w pełni dwujęzyczny, co ogromnie nam pomagało. Mój francuski był, niestety, słabiutki, więc musiałem nauczyć się trochę polskiego.

Bombowce Heinkel He 111 nad Londynem w czasie Bitwy o Anglię. Dowódcą polskiego Dywizjonu 303 był wówczas brytyjski lotnik, Ronald Gustave Kellett.fot.domena publiczna

Bombowce Heinkel He 111 nad Londynem w czasie Bitwy o Anglię. Dowódcą polskiego Dywizjonu 303 był wówczas brytyjski lotnik, Ronald Gustave Kellett.

Im Brytyjczycy bliżej poznawali Polaków, tym opinia o nich, jako żołnierzach poprawiała się. Nie był to jednak łatwy i przyjemny proces. Polacy utyskiwali na sposób prowadzenia szkolenia, podkreślając, że wielu z nich walczyło już na niebie Polski i Francji. Brytyjczycy mieli pretensje o brak szacunku dla procedur i częste wypadki niesubordynacji.

Ostatecznie jednak brak dyscypliny wyszedł Polakom na dobre. Podczas lotu szkoleniowego Ludwik Paszkiewicz odłączył się od zgrupowania i zestrzelił pierwszy samolot wroga zaliczony na konto dywizjonu. Następnego dnia dowództwo uznało dywizjon za w pełni gotowy do boju.

Dalsza część artykułu pod ramką
Zobacz również:

W boju

Nim 1 września dywizjon 303 uzyskał gotowość operacyjną, kilku polskich pilotów latało już w brytyjskich dywizjonach. Jako pierwsi, na początku sierpnia 1940 roku do 65 dywizjonu trafili Franciszek Gruszka i Władysław Szulkowski. Po wejściu do służby dywizjonów 302 i 303, Polacy stali się bardziej rozpoznawalni w powietrzu. Także przez brak dyscypliny.

Franciszek Gruszka był nie tylko porucznikiem i uczestnikiem Bitwy o Anglię, ale i jednym z pierwszych lotników, którzy latali na spitfire'ach. Pochowany został na cmentarzu w Northolt.fot.domena publiczna

Franciszek Gruszka był nie tylko porucznikiem i uczestnikiem Bitwy o Anglię, ale i jednym z pierwszych lotników, którzy latali na spitfire’ach. Pochowany został na cmentarzu w Northolt.

Cyril „Bam” Bamberger, walczący podczas Bitwy o Anglię w dywizjonach 610 i 41 wspominał:

Zwykły pilot nie odzywał się od momentu startu aż do lądowania ani słowem, chyba że miał problemy z silnikiem lub zobaczył samolot wroga. Nie można było sobie pozwolić na pogawędki w eterze. Czasem Polacy rozmawiali ze sobą i blokowali w ten sposób całą komunikację. Ponieważ mówili po polsku, nikt nic z tego nie rozumiał. Dowódca dywizjonu krzyczał: „Zamknijcie się!”, ale w zgiełku tylu rozmów nikt go nie słuchał.

O ile z jednej strony Polacy sprawiali wiele problemów wychowawczych, tak z drugiej Brytyjczycy cenili polskich pilotów za umiejętności i hart ducha. Joe Roddis, mechanik lotniczy służący w 234 Dywizjonie przypomniał sylwetki dwóch lotników:

Dwaj piloci, których darzyliśmy wyjątkowym szacunkiem, to byli polscy sierżanci – Klein i Szlagowski. Chcieli latać nawet wtedy, gdy już nikt inny się na to nie decydował. Pewnego dnia nad Middle Wallop zapadła gęsta mgła. Nawet ptaki chodziły po ziemi. Nagle nad lotnisko nadleciał jakiś Niemiec i ci dwaj Polacy już siedzieli w kokpitach swoich samolotów, krzycząc na dowódcę, żeby ich wypuścił. „Nie!” odparł dowódca  i wrócił do budynku bazy. Ale ci dwaj (…) zaczęli kołować. (…) Dowódca pieklił się. Nagle usłyszeliśmy przelatujący nad naszymi głowami samolot niemiecki, a zaraz za nim dwa plujące ogniem spitfire’y. Kule latały dosłownie wszędzie. Zestrzelili Niemca. Po wylądowaniu czekały na nich nie lada kłopoty! Ale właśnie dlatego tak bardzo ich lubiliśmy. Byli tam, gdyż mieli do wykonania pewne zadanie, i nic nie mogło ich powstrzymać.

 Walka myśliwców nad Anglią była zaciekła. Liczyły się nie tylko maszyny, ale kunszt pilotażu, strategia i pewność siebie.fot.domena publiczna


Walka myśliwców nad Anglią była zaciekła. Liczyły się nie tylko maszyny, ale kunszt pilotażu, strategia i pewność siebie.

Takich opinii było znacznie więcej. Brytyjczycy podziwiali kunszt pilotażu, niezwykłą pewność siebie i wyobraźnię Polaków. Było jednak coś, co zaskakiwało myśliwców RAF. Nie potrafili zrozumieć, dlaczego Polacy tak zawzięcie dążą do całkowitego wyeliminowania przeciwnika. Peter Matthews z 1 Dywizjonu uważał, że:

(…) Polacy byli naprawdę wspaniałymi ludźmi, ale bardzo chcieli zabijać Niemców. I tak też robili. (…) Zobaczyłem hurricane’y, których piloci strzelali do Niemców na spadochronach. Dobrze wiedziałem, kto to był. To byli chłopcy z 303 Dywizjonu – Polacy. Żywili przekonanie, że „dobry Niemiec, to martwy Niemiec”.

John A. Kent uzyskał licencję pilota już w wieku 17 lat. W 1940 roku stanął na czele eskadry w Bitwie o Anglię. Na zdjęciu wśród innych asów myśliwskich.fot.domena publiczna

John A. Kent uzyskał licencję pilota już w wieku 17 lat. W 1940 roku stanął na czele eskadry w Bitwie o Anglię. Na zdjęciu wśród innych asów myśliwskich.

Podobnego zdania był Kent, który w swoich wspomnieniach zanotował:

Polacy byli na mnie wkurzeni, kiedy przyznałem, że nie potrafiłem się zmusić do zastrzelenia tego gościa na spadochronie. Przypomnieli mi o tym, co się wydarzyło w tym miesiącu, kiedy powiedziano nam, że niemieccy myśliwcy zastrzelili jednego czy dwóch pilotów 1 Dywizjonu, ratujących się na spadochronach. Pytali mnie wtedy, czy to prawda. Musiałem im odpowiedzieć, że, o ile mi wiadomo, tak. Wtedy zapytali:
– My też możemy?(…)
Nie było wątpliwości, że Polacy traktują tę rozgrywkę o wiele bardziej serio niż my.

Na ziemi

O ile w powietrzu Polacy zyskali sobie szacunek towarzyszy broni, na ziemi nie było już tak dobrze. Polscy żołnierze bardzo szybko zyskali złą opinię, zwłaszcza wśród starszych, statecznych mieszkańców przedmieść i podlondyńskich wsi. Również wśród kobiecego personelu pomocniczego nie było wiele lepiej. Stateczna pani Marian Orley, służąca w Pomocniczej Służbie Kobiet Sił Powietrznych (WAAF) twierdziła, że:

Polacy byli uroczy, ale bardzo niesforni. Lubili tańczyć policzek w policzek. Pamiętam, jak pewnego razu wracałam do swojej kwatery, gdy jeden z nich rzucił się na kolana, objął mnie za nogi i powiedział: „Kocham cię!”. „W Polsce masz narzeczoną, lepiej pomyśl o niej!” – odparłam. (…) Gdy w bazie zjawiali się nowi Polacy, powtarzałam wszystkim kobietom z WAAF, że muszą znać tylko jedno słowo w języku polskim: „Nie”. I w tamtej bazie ani jedna kobieta nie zaszła w ciążę.

Młodsze kobiety już nie miały takich obiekcji. Pat Pleasants, również służąca w WAAF, wspominała, że piloci byli z różnych krajów – Francuzi, Amerykanie, Czesi, Polacy. Nie pamiętam – pisała, by było tam zbyt wielu Anglików. Relaksowaliśmy się i piliśmy, a po chwili mówiłyśmy za nich, gdy już nie mogli znaleźć właściwych słów. Nie mówili najlepiej po angielsku. Miałam mnóstwo chłopaków. To było wspaniałe.

Na zdjęciu Mirosław Ferić, Bogdan Grzeszczak, Jan Zumbach, Zdzisław Henneberg oraz Jonh Kent z Dywizjonu 303..fot.Devon S. A., oficjalny fotograf RAF (domena publiczna).

Na zdjęciu Mirosław Ferić, Bogdan Grzeszczak, Jan Zumbach, Zdzisław Henneberg oraz Jonh Kent z Dywizjonu 303.

Wielu pilotów służących z Polakami twierdziło, że dotrzymanie im kroku w piciu, było pewnego rodzaju nobilitacją. Tradycją we wszystkich dywizjonach był pożegnalny raut na cześć pilota odchodzącego na odpoczynek lub inne stanowisko. Alkohol lał się litrami zwłaszcza, jeśli odejściu towarzyszył awans i odznaczenie. Kent pisał:

Zanim odszedłem, dywizjon zorganizował mi najwspanialszą imprezę w kasynie w Leconfield. (…) Party było zupełnie fantastyczne, ale udało mi się wytrzymać i o trzeciej nad ranem jedyną dwójką trzymającą się jeszcze na nogach byliśmy my dwaj: Johnny Zumbach, mój Numer Dwa, i ja. I to ja jego odprowadziłem do łóżka! Ten wyczyn dość znacząco wpłynął na moją reputację wśród Polaków.

Opinia o Polakach służących w RAF była zwykle bardzo dobra. Na ogół uznawani byli za świetnych pilotów, mających niezwykłe umiejętności. Dużo mówiło się także o ich wyczynach na ziemi. Z jednej strony pili znacznie więcej niż inne nacje, z drugiej zachwycali płeć piękną szarmanckim zachowaniem. Mimo początkowych obaw i wzajemnego braku zaufania, ostatecznie obie strony przekonały się do siebie.

Bibliografia:

  1. Johnny Kent, Polacy są najlepsi. Wspomnienia Kanadyjczyka z Dywizjonu 303, Bellona 2017
  2. Joshua Levine, Bitwa o Anglię. Historia opowiedziana słowami uczestników konfliktu, Wydawnictwo RM 2011
  3. Jerzy Cynk,  Polskie siły powietrzne w wojnie 1939-1943 – tom 1, wyd. Aj-press 2001
  4. Jan Zumbach, Ostatnia walka: Moje życie jako lotnika, przemytnika i poszukiwacza przygód, Oficyna Wydawnicza Echo 2007

 

Zobacz również

Druga wojna światowa

Josef František – poznaj sekret najskuteczniejszego pilota Dywizjonu 303 w trakcie bitwy o Anglię.

Josef František potrzebował zaledwie miesiąca, aby zestrzelić aż 17 niemieckich samolotów. W trakcie bitwy o Anglię żaden inny pilot Dywizjonu 303 nie mógł poszczycić się...

27 maja 2019 | Autorzy: Rafał Kuzak

Druga wojna światowa

Jan Zumbach. Najbardziej kontrowersyjny dowódca Dywizjonu 303

Ten czarujący zawadiaka od dziecka marzył o lotnictwie. Był postacią pełną sprzeczności: niepoprawny hulaka, zręczny przemytnik, ale także bohater wojenny i jeden z najwybitniejszych w...

23 maja 2019 | Autorzy: Dariusz Kaliński

Druga wojna światowa

Byłem dowódcą Dywizjonu 303. Poruszająca relacja polskiego pilota

Po wybuchu wojny ten chłopak z podlaskiej wsi nie tracił czasu - ruszył do boju, zasiadając za sterami samolotu myśliwskiego. Najpierw walczył z Niemcami nad...

3 września 2018 | Autorzy: Aleksandra Zaprutko-Janicka

Druga wojna światowa

Hitlerowcy zestrzelili mnie nad wrogim terytorium. Pilot dywizjonu 303 relacjonuje jak przedarł się przez okupowaną Europę i powrócił do bazy

Latał nocą i w dzień, na łowy i osłaniając bombowce. Nie raz widział, jak giną jego koledzy. Gdy wyruszył na feralną misję, nie spodziewał się,...

25 sierpnia 2018 | Autorzy: Aleksandra Zaprutko-Janicka

Druga wojna światowa

Na polskie złoto czyhali w czasie II wojny światowej nie tylko Niemcy. Próbowali je przejąć także… Francuzi i Brytyjczycy!

Jeśli chodzi o złoto, nikomu nie można ufać. Polacy przekonali się o tym w czasie II wojny światowej, próbując znaleźć bezpieczną kryjówkę dla narodowego skarbu....

4 sierpnia 2018 | Autorzy: Anna Winkler

Druga wojna światowa

Ile rządów w czasie wojny uciekło do Wielkiej Brytanii?

Londyn nazywano małą Europą. Aż trudno uwierzyć jak wiele rządów i jak wielu władców schroniło się na Wyspach, by z oddali obserwować triumfalny pochód Hitlera....

10 listopada 2017 | Autorzy: Aleksandra Zaprutko-Janicka

KOMENTARZE (22)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Edward Sipowicz

A potem skasowali rząd Polski za udostępnianie swoich lotnisk!!!!!Wstyd Angole

    Anonim

    Powielasz mity i półprawdy. Tak, Angole skasowali za sprzęt, amunicję, paliwo itp. ale taka była umowa między Polskim Rządem na uchodźstwie a Rządem Brytyjskim i nie ma w tym nic niezwykłego. Polskie Siły Powietrzne były finansowane z pożyczki udzielonej Polskiemu Rządowi, która miała być rozliczona po wygranej wojnie. Jest to opisane w umowie z 5-tego sierpnia 1940 wspomnianej w tym artykule. Część tej pożyczki została zresztą umorzona w 1947r. Resztę odebrali sobie ze zdeponowanego Polskiego złota. Gdyby Angole sami mieli finansować Polskie dywizjony, to nasi piloci byliby po prostu najemnikami walczącymi pod brytyjskimi barwami. Na pewno jest wiele powodów, żeby wieszać psy na Angolach, ale na pewno ten nie jest jednym z nich.

      Anonim

      a umowa sprzed wojny o wsparciu militarnym na wypadek ataku zbrojnego?

    Michał Hubicki

    Akurat polski rząd wręcz upierał się przy naliczaniu opłat, żeby polscy piloci (i w ogóle siły zbrojne) nie byli opłacanymi najemnikami. A ci wstrętni brytole praktycznie całość pożyczki po wojnie umorzyli. Ale jak widać komunistyczna propaganda wiecznie żywa.

      szechter

      I co dało te umorzenie skoro brytyjskie gnidy popierały komuchów w Polsce?

    zuzia

    To prawda!Tyle dla nich zrobili polscy piloci,a potem im „podziękowano”i kazano wyp**rdalać do siebie! Czy warto się poświęcać innym?

kimbo

Heh, Zachód ma polsze i w ogole całą wschodnia europę za bydlęta i dzicz… Nic sie nie zmieniło od wieków

Deep

Jak Zumbach ma bardzo brzydką kartę w formowaniu lotnictwa Katangi. Powinni o tym uczyć, a nie tylko zachwycać się nad nim ze względu na 303

    Anonim

    deep a raczej dupek

    Michał Hubicki

    Ale jaka? Zumbach to był model – materiał na serial sensacyjny, 1000x razy lepszy niż to co teraz nam władza serwuje. Co masz do Katangi? Ciekawsze było jak założył linie lotnicza która sie tylko przemytem zajmowała :)

    szechter

    @Deep
    I znalazł się już opluwacz i parszywa gnida.

      Zeed

      Normalka, zdegenerowany naród, nie szanuje swoich bohaterów. Nie zasługuje na niepodległość i nie dziwota, że w TV występuje poseł Mieszkowski i zachwala możliwość likwidacji Polski.

Anonim

My zamiast być dumni z naszych pilotów ich opluwamy,taką mamy nature padalców.Samo to że Polacy byli nie do pobicia siawidczy o ich wyszkoleniu i wkładzie w ocalenie Angoli. Zapłacili nam defiladą w Londynie gdzie potraktowali nas podle,tak postępują tylko szubrwcy.

    zuzia

    Masz 100% racji!

Anonim

fascynujące tłumaczenie tytułu. Od razu powoduje że wolę książkę przeczytać w oryginale….

    radca

    To się zdziwisz, bo tytuł oryginalny to ” One of the Few”.

Charlie

nasze położenie geograficzne to przekleństwo i nic nie wróży żeby było inaczej. Polska jest wymarzonym polem bitwy iędzy Wschodem i Zachodem

    zuzia

    To prawda!Od dziesięcioleci jesteśmy przedeptywani z prawa na lewo!

gringo

Franciszek Gruszka był moim krewnym ze strony ojca. Więcej o nim tutaj:
https://www.niebieskaeskadra.pl/?control=8&id=1870

mario

Gdyby Zachód nas nie sprzedał , po ciężkiej wygranej wojnie z ZSRR w Moskwie mówiono by po Polsku. A Polska była by największym państwem na świecie. To Polska była by założycielem Unii Europejskiej. To Niemcy musieli by się prosić o przyłączenie do rozwiniętej Europy. A po latach to Polska a nie Chiny były by nr 1 w światowej gospodarce. Nie było by krwawych wojen o Indochiny, które nadal były by zależne od Francji. Afryka zależna była by od UE której właśnie przewodziła by Polska jako konfederacja państw. W Arabii najsilniejszym państwem była by Persja a nie dzikusy z AS. Indie były by bardziej cywilizowane pod pakowaniem brytyjskim. Wszystkie wynaturzenia komunistyczne jak i wojny z udziałem USA były by niebyłe. Żydzi i Palestyńczycy by żyli w zgodzie bo nikt by arabów nie napuszczał na Żydów. Żydzi utworzyli by sobie państwo na terenach rosyjskich i razem z Rosją należały by do federacji polskiej.

    Spiderman

    Boże, od dawna nie śmiałem się tak jak teraz. Popłakałem się ze śmiechu czytając te wypociny. To jest dobry materiał na scenariusz do filmy fantasy. Brakuje tylko kogoś z super mocami hahahahah . Umieram ze śmiechu

      Piotr

      To tylko rzeczywistość alternatywna. Może naciągana ale przy odpowiednich „zbiegach” okoliczności interesująca. Zamiast umierać ze śmiechu zastanów się jak ludzie z takiej rzeczywistości patrzyliby na naszą rzeczywistość? Czarna komedia? Horror? Dramat? Zwróć uwagę, iż z historycznych już faktów wynika iż jedynie Polacy o mało co nie siedzieli znacznie dłużej w Moskwie… jakoś też to musiało na fantasy wyglądać wtedy z naszego punktu widzenia ale zastanawiałeś się jako miałoby to następstwa dla Polski?

Jeśli chcesz zgłosić literówkę lub błąd ortograficzny kliknij TUTAJ.

Najciekawsze historie wprost na Twoim mailu!

Zapisując się na newsletter zgadzasz się na otrzymywanie informacji z serwisu Lubimyczytac.pl w tym informacji handlowych, oraz informacji dopasowanych do twoich zainteresowań i preferencji. Twój adres email będziemy przetwarzać w celu kierowania do Ciebie treści marketingowych w formie newslettera. Więcej informacji w Polityce Prywatności.