W 1882 roku Oskar Wilde ubolewał: Od wieku XVI do czasów obecnych nie wymyślono żadnej tortury, której by nie narzucono naszym dziewczętom, ani której nie znosiłyby kobiety w imię bezmyślnej i potwornej Mody. Miał rację. Jego epoka zrodziła pierwsze „fashion victims”. I to w zupełnie dosłownym znaczeniu.
Choroba i śmierć wskutek zatrucia arszenikiem to tylko jeden ze sposobów, na jakie można było stać się XIX-wieczną „ofiarą mody” (kliknij, aby przeczytać artykuł na ten temat!).
Inny to spłonięcie żywcem w najmodniejszej sukni na krynolinie. Był to rodzaj spódnicy uszytej z materiału rozpiętego na metalowych obręczach lub włosiance, popularny mniej więcej od 1850 roku.
Szczyt elegancji
Bez wątpienia eleganckie, krynoliny były jednak niezwykle niepraktyczne ze względu na ilość miejsca, jaką zajmowały. Damy nie mogły w nich siadać w fotelach, przechodzić przez drzwi, spacerować w zatłoczonych miejscach, podróżować pociągiem czy komunikacją miejską, ani nawet uklęknąć. A dżentelmeni skarżyli się, że nie mogą już podawać towarzyszkom ramienia w trakcie spaceru, bo suknia staje na przeszkodzie.
Krynoliny były nie tylko zabójcze, ale też naprawdę nieporęczne!
Mało tego, w wietrzne dni krynolinę łatwo podwiewało do góry. Ale najgorsze było zagrożenie zapłonem – trudno się dziwić, gdy dama nie widziała nawet, gdzie znajduje się skraj jej sukni.
Gorąca moda
Pewna francuska aktorka zmarła, gdy jej suknia stanęła w płomieniach. W tamtych czasach w teatrach używano oświetlenia gazowego i wapiennego, a więc otwartego ognia.
Niemiecka arystokratka przyłapana z papierosem usiłowała ukryć go pod spódnicą, ale krynolina zajęła się ogniem i nieszczęsna palaczka spłonęła żywcem. Dwie przyrodnie siostry Oskara Wilde’a zginęły przez krynoliny na przyjęciu: jednej suknia zajęła się ogniem, druga próbowała ją ratować.
Tysiące ofiar
W ciągu zaledwie dziesięciolecia, między końcem lat 50-tych i 60-tych XIX wieku, w Anglii spłonęło od własnych sukien aż trzy tysiące kobiet.
Przekrój krynoliny. Iście diabelski wynalazek
Były wśród nich również baletnice, których muślinowe tutu zajmowały się ogniem od lamp gazowych. Delikatne, lekkie tutu nadawało baletnicom eteryczny wygląd, idealny do inscenizacji magicznych historii o wróżkach i duchach, podobnie jak girlandy i szale.
Dziewczyny ubrane w ten sposób płonęły niczym pochodnie. Takie przypadki określano mianem „holocaustu balerin”. Mogły oczywiście nosić tkaniny ognioodporne, ale większość uznawała je za zbyt brzydkie. Zresztą, żyły przecież w epoce wiktoriańskiej. Gdyby nie zabiły ich krynoliny, zrobiłyby to gorsety lub farba z arszenikiem…
Bibliografia:
- Bales Kortsch Ch., Dress Culture in Late Victorian Women’s Fiction. Literacy, Textiles, and Activism, Ashgate Publishing Limited, 2009.
- Chrisp, P. A History of Fashion and Costume. The Victorian Age, Bailey Publishing Associates Ltd., 2005.
- Paterson M., A Brief History of Life in Victorian Britain, Running Press Book Publishers, 2008.
- Steele P., A History of Fashion and Costume. The Nineteenth Century, Bailey Publishing Associates Ltd., 2005.
KOMENTARZE (16)
Wybrane komentarze z naszego profilu na Fb https://www.facebook.com/ciekawostkihistoryczne:
XIX Wiek: Wielki plus za wspomnienie o Oskarze, artykuł również świetny :D
Wojciech S.: A ludzie dzisiaj narzekają na szpilki że niezdrowe :D
Angélique Ana P.: miały to co chciały
Krzysztof D.: odpadły ofiary losu i ofiary mody.
Małgosia W.: No popatrz, a takie ładne miały te kiecki XD
Stwierdzenie, że kobieta dałaby się zabić za ładną kieckę nabiera dosłownego znaczenia…
jakie to strasznie seksistowskie i jednocześnie… prawdziwe :P
Powodem tych zywych pochodni, byla uzyta tkanina. Byl to sztuchny jedwab, do produkcji ktorego uzywano… nitrocelulozy. Co to jest oswietlenie wapienne? Moze chodzi o oswietlenie acetylenem, uzyskiwanym z… karbidu?
To rodzaj światła uzyskiwanego przez podgrzewanie palnikiem gazowym wapiennego pręta przystawionego do soczewki :) Czyli taki pierwszy „reflektor gazowy”. Znany od połowy XIX wieku.
W artykule jest błąd. Niemiecka arystokratka, która zginęła od papierosa to w rzeczywistości austriacka arcyksiężniczka Matylda.
Austria przewodniczyła Związkowi Niemieckiemu do 1866, więc każdy Austryjak był Niemcem :D
Inny błąd to taki, że tutu nie są wykonywane z muślinu. Autorce chyba pomyliło się z paczką romantyczną.
Matylda zginęła po rozwiązaniu Związku Niemieckiego. W 1867 roku.
Prócz tego kobiety ginęły spadając ze schodów, po zaplątaniu się w swoje suknie do ziemi i obfite halki, spod których nie było widać stóp!
skąd pochodzą obrazy? Na jakiej licencji są udostępniane?
Mi to wygląda na domenę publiczną. Tak czy inaczej źródło powinno być podane/obrazy podpisane.
Jak bardzo te kobiety miały z garem, żeby zakładać na siebie takie nieporęczne, niebezpieczne, utrudniające każdą czynność, irytujące i wręcz karykaturalnie komiczne badziewie?
Dokładnie jak ci napisano. Dużo byś miał/a do powiedzenia w tym czasie, w wyższych sferach. Ale i w niskim stanie musiałeś nosić przypisane do niego elementy stroju. A niektórych nie wolno ci było nosić i mogłeś za to ponieść surowe konsekwencje…
Nie osądzaj zbyt łatwo naszych przodków, w czasach w których można dostać nagrodę Darwina na przykład robiąc sobie ostatnie selfie nad przepaścią. Śmierć z próżności. Coś nowego?
Wolność osobista i prawa człowieka to stosunkowo nowe wynalazki. Jeszcze i teraz nie wszędzie ubierzesz się jak ci się podoba, bo zwyczajnie będziesz wyglądał głupio w krótkich gaciach na ślubie czy pogrzebie. O szacunku dla innych nie wspominając. Pomijam już kraje, w których faceci chodzą w białych prześcieradłach, a kobiety w czarnych… ;)
Do B. Niestety nie one tę modę wymyśliły. Nie mogły też tej mody kontestować ze względu na zależność, prestiż rodu i klasy społecznej. Nie to co ja, robię co chcę. Wstrętne dawne czasy imponują tylko ludziom infantylnym. Mam na modę wyj…ne, a szpilki założyłam 2 razy w życiu ?
Popieram