Lubisz zielony kolor? Ciesz się, że w ogóle żyjesz!

Wyobraźcie sobie scenę niczym wyrwaną z powieści Jane Austen: dama na balu omdlewa w zapierającej dech w piersiach (dosłownie!) sukni, a przystojny kawaler rzuca się na ratunek. Wiktoriańskie piękności mdlały nie tylko z powodu ciasno wiązanych gorsetów, ale również za sprawą sukien nasyconych arszenikiem.

Suknia niesie śmierć

Dwa najpopularniejsze odcienie używane do barwienia sukien zwano Zielenią Scheelego i Zielenią Paryską. W jednym z raportów z 1890 roku ustalono, że w ok. 20% towarów garderobianych odnaleziono duże dawki tych środków. A w pewnej próbce zielonego muślinu przeznaczonego na suknię balową analiza potwierdziła ponad 4 gramy Zieleni Scheele’a na metr kwadratowy tkaniny. Nie brzmi groźnie? Powinno, bo Zieleń Scheelego to nic innego, jak trucizna oparta na arszeniku.

Zieleń potrafi zabić. Ona już nie żyje. Jej dzieci będą następne…

Dawka toksyczna zaczyna się już od 10 mg substancji, do zabicia człowieka potrzeba ok. 70 mg. Jeśli XIX-wieczne damy nie padały jak muchy, to tylko dlatego, że wiktoriańskie suknie składały się z dobrych kilku metrów materiału. Co więcej, zakładano pod nie jeszcze kilka warstw bielizny i gorset.

Zabawki z trucizną

Zabójcza wiktoriańska moda. Łatwo zgadnąć kto z tej trójki zginie jako pierwszy…

Znacznie większy problem od nasiąkniętych trucizną sukien stanowiły… pończochy. Często zawierały nieporównywalnie bardziej znaczące dawki arszeniku, a że noszono je bezpośrednio na skórze, były śmiertelnie niebezpieczne. W dodatku dekorowano je papierowymi kwiatami – dosłownie zatopionymi w truciźnie.

Mordercze barwniki były w powszechnym użyciu nie tylko w branży odzieżowej. Stosowano je również do malowania dziecięcych zabawek, ścian (Napoleon na zesłaniu kazał sobie pomalować pokój właśnie na zielony kolor; badacze wiążą z tym jego śmierć na nowotwór), a nawet świątecznych świec. Trudno się dziwić, że ludzie chorowali i schodzili z tego łez padołu.

Zabójcze bankiety

Na bankiecie wydanym w Londynie przez Pułk Wojsk Irlandzkich w latach 50-tych XIX wieku dekoracjami na stołach były liście z cukru barwione Zielenią Scheelego. Wielu gości zabrało je do domu dla swoich dzieci, które po ich zjedzeniu zmarły. Na pewnym przyjęciu w roku 1860 szef kuchni chciał zrobić piękny zielony blamanż i posłał po odpowiedni barwnik. Przyniesiono mu Zieleń Scheelego, więc dla niektórych gości była to niestety ostatnia wieczerza.

W 1861 roku wszystkie londyńskie gazety pisały o śmierci Matildy Scheurer, florystki, która pracowała z Zielenią Scheelego. Dziewczyna zmarła w męczarniach niedługo po objęciu pracy. Od zielonych zasłon i muślinowych draperii pochorowały się wszystkie pielęgniarki w pewnym zakładzie dla umysłowo chorych i studenci wyższej uczelni technicznej. Ci ostatni cierpieli ponad rok, zanim powiązano fakty.

Artykuł powstał między innymi w oparciu o książkę „The Arsenic Century. How Victorian Britain was Poisoned at Home, Work, and Play” (Oxford 2010).

Minęło wiele lat, nim wiedza o toksyczności barwników z arszenikiem stała się powszechna. Odkrycie związku między zielenią i śmiercią szybko wpłynęło na  światowe gusta. W I połowie XX wieku zielone suknie stały się wybitnie niemodne. Mimo to, wciąż nie brakowało żądnych zysku przedsiębiorców. Nawet po II wojnie światowej w sprzedaży były dostępne farby z arszenikiem. Idealne, by nadać salonowy żywy, wiosenny kolor.

Bibliografia:

1. Bales Kortsch Ch., Dress Culture in Late Victorian Women’s Fiction. Literacy, Textiles, and Activism, Ashgate Publishing Limited, 2009.
2. Chrisp, P. A History of Fashion and Costume. The Victorian Age, Bailey Publishing Associates Ltd., 2005.
3. Emsley J., The Elements of Murder: A History of Poison, Oxford University Press, 2005.
4. Paterson M., A Brief History of Life in Victorian Britain, Running Press Book Publishers, 2008.
5. Steele P., A History of Fashion and Costume. The Nineteenth Century, Bailey Publishing Associates Ltd., 2005.
6. Whorton J. C., The Arsenic Century. How Victorian Britain was Poisoned at Home, Work, and Play, Oxford University Press, 2010.