fot.domena publicznaWładysław Warneńczyk, Jan Matejko.
Władysław III Warneńczyk
Król Polski od 1434 roku i Węgier od 1440 roku, z dynastii Jagiellonów. Był pierworodnym synem Władysława Jagiełły i jego ostatniej (czwartej) żony, Zofii Holszańskiej. Urodził się 31 października 1424 roku.
Tron objął bezpośrednio po śmierci ojca, w 1434 roku, jeszcze przed swoimi dziesiątymi urodzinami. Jego koronacja, możliwa między innymi dzięki staraniom biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego, odbyła się 23 lipca. Nie sprawował jednak władzy samodzielnie – zastępowała go rada koronna, a także tak zwani opiekadlnicy, czyli zarządcy poszczególnych dzielnic. W pierwszych latach jego panowania rozstrzygał się kolejny konflikt z zakonem krzyżackim. Dopiero pod koniec 1435 roku, po zwycięstwie Polaków nad rzeką Świętą, podpisano pokój brzeski. Na jego mocy Krzyżacy uznali władzę Zygmunta Kiejstutowicza na Litwie i zobowiązali się do tego, by nie wspierać książąt litewskich, występujących przeciwko Polsce.
W tym czasie prowadzono też starania o zagwarantowanie Władysławowi sukcesji na Litwie. W 1437 roku w Grodnie zawarto układ, na mocy którego władza w Wielkim Księstwie po śmierci Zygmunta Kiejstutowicza miała trafić w ręce potomka Jagiełły. Rok później, w 1438 roku, otworzyła się również perspektywa uzyskania przez Jagiellonów tronu czeskiego, który husyci zaproponowali młodszemu bratu Władysława, Kazimierzowi. Zorganizowana przez króla wyprawa zbrojna w celu wsparcia roszczeń brata nie przyniosła jednak powodzenia, a koronę czeską założył Albrecht Habsburg.
Więcej szczęścia Jagiellonowie mieli w 1440 roku, kiedy (po śmierci Albrechta) sejm węgierski zaproponował koronę samemu Władysławowi. Monarcha pozostawił kraj pod władzą namiestników, a sam udał się na Węgry, gdzie 17 lipca 1440 roku został koronowany. Musiał jednak walczyć o utrzymanie władzy z poplecznikami syna Albrechta, Władysława Pogrobowca. Wojnę domową zakończyło dopiero podpisane w grudniu 1442 roku w Györ zawieszenie broni.
W 1443 roku, za namową papieża Eugeniusza IV, Władysław podjął krucjatę przeciwko Turkom. Zakończyła się ona już w czerwcu 1444 roku całkowitym zwycięstwem chrześcijan. Wynegocjowany w czerwcu 1444 roku dziesięcioletni pokój nie przetrwał jednak długo. Władysław, przekonany przez wysłannika papieskiego, kardynała Juliusza Cesariniego, parł do walnej konfrontacji. Nie zważając na rosnące niezadowolenie poddanych z Polski, którzy w 1444 roku wezwali go do powrotu do kraju, jesienią 1444 wyruszył na kolejną wyprawę. 10 listopada doszło do bitwy z Turkami pod Warną, w której jego siły zostały rozbite, a on sam zginął. Jego ciała nigdy nie odnaleziono, co stało się podstawą do podejrzeń, że monarcha mógł przeżyć bitwę. Skorzystał z nich między innymi zasiadający od 1440 roku na tronie wielkoksiążęcym na Litwie młodszy brat Władysława, Kazimierz, który przeciągał w ten sposób negocjacje z panami polskimi w sprawie objęcia polskiego tronu.
