fot.domena publicznaWincenty Witos na zdjęciu wykonanym w trakcie procesu brzeskiego.
Wincenty Witos (1874-1945) – polski działacz ludowy, polityk, trzykrotny szef rządu. Urodził się i prowadził gospodarstwo rolne w Wierzchosławicach koło Tarnowa. Od 1908 roku wójt wsi. Poseł na galicyjski Sejm Krajowy, członek austriackiej Rady Państwa. Współtwórca i wieloletni przywódca PSL „Piast” – partii powstałej w 1913 roku na skutek rozpadu Polskiego Stronnictwa Ludowego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był nieprzerwanie przez czternaście lat posłem na Sejm. W latach 1920-1921, a więc w czasie wojny polsko-bolszewickiej, premier Rządu Obrony Narodowej. Na czele rady ministrów stanął po raz kolejny w 1923 roku, szybko jednak zmuszono go do ustąpienia. Jego ponowny wybór na premiera, w początku maja 1926 roku, skłonił Józefa Piłsudskiego do przeprowadzenia wojskowego zamachu stanu. W 1930 roku został przez władze uwięziony w twierdzy wojskowej w Brześciu nad Bugiem. W procesie politycznym skazano go na osiemnaście miesięcy więzienia.
W latach 1933-1939, w obawie przed ponownym osadzeniem w więzieniu, przebywał na wychodźstwie w Czechosłowacji. W latach 1940-1941 więziony przez Niemców, którzy widzieli w nim potencjalnego kandydata na „polskiego Quislinga”.
Od grudnia 1944 do marca 1945 przebywał w okolicach Włoszczowy i Piotrkowa, gdzie w ukryciu oczekiwał na odlot do Londynu. Plan ten nie został zrealizowany. 23 marca 1945, po wkroczeniu Armii Czerwonej, powrócił do Wierzchosławic. 31 marca 1945 został stamtąd wywieziony przez Rosjan, którzy przetrzymywali go przez 5 dni w areszcie, próbując w ten sposób przekonać Witosa do współpracy z Krajową Radą Narodową. 12 kwietnia Rząd RP w Londynie wydał komunikat powiadamiający o aresztowaniu polityka. Wywołało to spore zainteresowanie mediów zagranicznych – w sprawie Witosa interweniował nawet u Józefa Stalina brytyjski premier, Winston Churchill. Informacjom o aresztowaniu chłopskiego polityka zaprzeczyła radziecka agencja TASS.
W 1945 powołano go na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej, jednak ze względu na ciężką chorobę nie podjął się pełnienia tej funkcji. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Wraz ze Stanisławem Mikołajczykiem utworzył Polskie Stronnictwo Ludowe, od sierpnia 1945 był prezesem tego ugrupowania (zastępcą był Mikołajczyk).
W tym czasie stan zdrowia Witosa uległ dalszemu pogorszeniu. 15 sierpnia 1945 trafił do szpitala bonifratrów w Krakowie. Zmarł we wspomnianym szpitalu o 6.30 w środę 31 października 1945.
