Platon

Grecki filozof. Właściwe jego imię brzmiało Arystokles. Przydomek Platon (od platos – szeroki) zapewne nadał mu nauczyciel gimnastyki, ze względu na jego szerokie bary. Platon urodził się prawdopodobnie w Atenach. Jednym z jego przodków, od strony matki Peryktony, podobno był prawodawca Solon. Z kolei ojciec Platona Aryston pochodził z rodu Kodrydów. Platon odebrał staranne wychowanie, zdobywał wiedzę i umiejętności z zakresu poezji, malarstwa i muzyki. Odnosił również sukcesy na igrzyskach olimpijskich. W wieku 20 lat został uczniem Sokratesa. Towarzyszył mu aż do jego śmierci w 399 roku p.n.e.

Czas po śmierci Sokratesa to okres podróży Platona. W Megarze, do której udał się najpierw zetknął się z tamtejszą szkołą filozoficzną. Przebywał podobno także w Egipcie oraz w Italii, gdzie z kolei zetknął się z pitagorejczykami. Podczas pobytu w Syrakuzach na Sycylii, na dworze Dionizosa I, starał się wprowadzić w życie swoje idee wzorowego państwa, popadł jednak w konflikt z tym władcą. Sprzedano go w charakterze niewolnika, zaś wolność odzyskał dopiero, kiedy został wykupiony przez Annikerisa z Cyreny. Po trwającej około 12 lat podróży powrócił do Aten.

W mieście tym w roku 387 p.n.e. założył Akademię. Nazwa tej szkoły pochodziła od miejsca, w którym się znajdowała: gaju Akademosa. Przez 20 lat członkiem Akademii był Arystoteles. W latach 60. Platon kilkakrotnie próbował przekonać do swoich koncepcji Dionizosa II, syna Dionizosa I. Nowy władca Syrakuz jednak w pewnym momencie go uwięził. Dzięki wybuchowi wojny Platon mógł powrócić do Aten. Podjął kolejną próbę kilka lat później, ale również bezskutecznie. Platon zmarł w 348 lub 347 roku p.n.e. w Atenach, w wieku 80 lub 81 lat.

Platon – dzieła

W przeciwieństwie do wielu innych filozofów starożytności pisma Platona przetrwały do naszych czasów jeżeli nie w całości, to przynajmniej w znacznej części. Zawdzięczamy to w dużej mierze Trasyllosowi, żyjącemu w Rzymie Grekowi, który zebrał pokaźny ich zbiór. Zawiera on 35 napisanych przez Platona dialogów oraz jego listy. Sam Trasyllos podzielił je wszystkie na 9 tetralogii. Wśród wspomnianych dialogów warte wymienienia są m.in. Obrona Sokratesa, Laches (dialog traktujący o odwadze), Protagoras (dialog o cnocie), Menon (o możliwości uczenia się cnoty), Rzeczpospolita (o idealnym państwie), Sofista (o bycie) czy Parmenides (traktujący o dialektycznej metodzie).

Z rozważań Platona warte wspomnienia są jego poglądy dotyczące idei. Uważał on, że musi istnieć jakiś byt, które nie jest nam dany bezpośrednio i który właśnie powinien być określany jako idea. Jeżeli przykładowo zapytamy o to co jest piękne nie odpowiemy na to pytanie wskazując określone rzeczy, ponieważ nie są one stałe, a zmienne. Owego piękna powinniśmy raczej szukać w czymś niezmiennym. Czymś, co również nie jest dla nas dostępne drogą bezpośredniego doświadczenia. A zatem właściwą odpowiedzią byłaby tutaj idea piękna. Wynika z tego, że nawet rzecz, która jest piękna nie jest przedmiotem pojęcia piękna.

Oto bowiem według Platona to, co powinno być uważane za własność pojęć to ich stałość oraz jedność. A skoro przedmioty tych cech nie posiadają, znaczy to, że generalnie przedmioty nie mogą być przedmiotami pojęć. Są zatem nimi idee. Równocześnie w kontekście możliwości poznania świata Platon twierdził, że przy poznawaniu idei nasze zmysły są bezużyteczne, ponieważ można to uczynić jedynie myślą.

Podobnie jak Sokrates również Platon prowadził rozważania o cnocie, jednakże według niego nie sprowadzała się ona tylko i wyłącznie do wiedzy. Jego pogląd na tę kwestię związany był również z koncepcją zakładającą istnienie trzech części duszy: rozumnej, impulsywnej oraz pożądliwej. I to im przyporządkowane powinny być różne cnoty, odpowiednio: mądrość, męstwo oraz panowanie nad sobą. Wszystkie trzy zaś z nich miała spajać i dbać o ład pomiędzy nimi sprawiedliwość – czwarta cnota. W ten sposób Platon stworzył zaś teorię czterech cnót.

Więcej o czasach Platona: